Kierunki rozwoju proś rodowiśkowej działalnoś ci gośpodarczej w gminie Łącko Autorzy: Rafał Bobrek (Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków) Aleksandra Pępkowska-Król (Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków) Bożena Pietras-Goc (Fundacja Partnerstwo dla Środowiska) Rafał Serafin (Fundacja Partnerstwo dla Środowiska) Michał Wierzbicki (Instytut Karpacki) Tomasz Wilk (Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków) Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, Marki 2013 Niniejsze opracowanie powstało w ramach projektu OTOP poświęconego ochronie przyrody w Karpatach. Więcej informacji na temat projektu znajduje się na stronie: www.ptakikarpat.pl. Opracowanie współfinansowane przez Szwajcarię Opracowanie współfinansowane przez w ramach szwajcarskiego programu współpracy Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej i Gospodarki Wodnej w Krakowie Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków (OTOP) to działająca od ponad dwudziestu lat organizacja pozarządowa o statusie pożytku publicznego, zajmująca się ochroną dzikich ptaków i miejsc, w których one żyją. Celem Towarzystwa jest zachowanie dziedzictwa przyrodniczego dla dobra obecnych i przyszłych pokoleń. Jego działania wspiera kilkanaście tysięcy członków, wolontariuszy i sympatyków. OTOP jest polskim partnerem światowej federacji towarzystw ochrony ptaków – BirdLife International. Więcej informacji na stronie: www.otop.org.pl. Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków Małopolskie biuro OTOP ul. Odrowąża 24, 05-270 Marki ul. Zyblikiewicza 10/1a, 31-029 Kraków www.otop.org.pl, [email protected] www.ptakikarpat.pl, [email protected] Copyright by Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, Marki 2013 Kierunki rozwoju prośrodowiskowej działalności gospodarczej w gminie Łącko Spis treści Spis treści 1. Wstęp ...................................................................................................................................... 5 2. Streszczenie .............................................................................................................................. 6 3. Metodyka przygotowania strategii ............................................................................................ 8 4. Rozwój prośrodowiskowych form działalności gospodarczej w warunkach gmin karpackich - wprowadzenie ........................................................................................................................... 11 5. Uwarunkowania społeczno-ekonomiczne gminy Łącko ............................................................ 17 5.1. Charakterystyka gminy ........................................................................................................ 17 Położenie i powierzchnia ................................................................................................................... 17 Podział na sołectwa ........................................................................................................................... 19 5.2. Ludność i wskaźniki demograficzne – istniejące trendy i prognozy na przyszłość .................... 23 Ludność gminy ................................................................................................................................... 23 Ekonomiczne grupy wieku i obciążenie demograficzne .................................................................... 24 5.3. Rynek pracy ......................................................................................................................... 26 Podmioty gospodarcze w gminie Łącko ............................................................................................ 26 Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w powiecie ............................................................... 27 Bezrobocie ......................................................................................................................................... 28 5.4. Użytkowanie terenu, lasy i gospodarstwa rolne .................................................................... 30 Formy użytkowania terenu i struktura własności gruntów ............................................................... 30 Rolnictwo (Powszechny Spis Rolny 2010) ......................................................................................... 32 Lasy .................................................................................................................................................... 33 Planowanie przestrzenne w gminie .................................................................................................. 35 5.5. Uwarunkowania społeczne, kulturalne i turystyczne gminy ................................................... 36 Edukacja ............................................................................................................................................ 36 Organizacje pozarządowe i spółdzielnie............................................................................................ 36 Cykliczne wydarzenia regionalne ...................................................................................................... 38 6. Kluczowe siedliska przyrodnicze oraz gatunki zwierząt i roślin występujące na terenie gminy ... 39 6.1. Obszary Natura 2000 .................................................................................................................. 39 6.2. Inne formy ochrony przyrody ..................................................................................................... 44 6.3. Wybrane siedliska i gatunki, kluczowe na obszarze gminy ........................................................ 45 7. Produkt Lokalny...................................................................................................................... 49 7.1. Założenia ..................................................................................................................................... 50 3 Kierunki rozwoju prośrodowiskowej działalności gospodarczej w gminie Łącko 7.2. Analiza stanu obecnego w gminie .............................................................................................. 61 7.3. Wizja i cele ogólne rozwoju w zakresie produktu lokalnego w gminie ...................................... 67 7.4. Plan działań na lata 2014-2020 .................................................................................................. 73 8. Rozwój działalności opartej o przetwarzanie biomasy w gminie Łącko...................................... 86 8.1. Założenia wstępne ...................................................................................................................... 86 8.2. Analiza stanu obecnego i kierunki rozwoju działalności związanej z przetwarzaniem biomasy w gminie Łącko .................................................................................................................................. 95 8.3. Wizja i cele ogólne rozwoju przetwarzania biomasy w gminie Łącko ...................................... 104 8.4. Plan wdrożenia systemu przetwarzania biomasy w gminie Łącko na lata 2014-2020 ............ 106 4 Kierunki rozwoju prośrodowiskowej działalności gospodarczej w gminie Łącko 1. Wstęp Karpackie gminy to obszary o wyjątkowych walorach przyrodniczych i kulturowych. W skali całego kraju wyróżniają się bogactwem świata przyrody oraz wciąż żywymi tradycjami i folklorem. Wszyscy korzystamy z tego dziedzictwa – Karpaty zapewniają nam czystą wodę i powietrze, są dla nas miejscem odpoczynku i doświadczania wciąż żywej „góralskiej” kultury, a ich piękno jest źródłem estetycznych czy duchowych doznań. Jest więc to nasze wspólne dziedzictwo, które zasługuje na ochronę dla nas i dla przyszłych pokoleń. Jednocześnie specyficzne uwarunkowania geograficzne i społeczne, które pozwoliły zachować do naszych czasów to środowiskowe i kulturowe bogactwo, mogą sprawiać, że życie tutejszych społeczności lokalnych nie zawsze jest łatwe. Wyzwaniem obecnych czasów powinno więc być równocześnie zapewnienie godnego, dobrego życia tutejszym mieszkańcom. Oznacza to, że musimy szukać takich rozwiązań dla karpackich gmin, które wspierałyby rozwój i stabilność ekonomiczną lokalnych społeczności i jednocześnie wspomagały zachowanie przyrodniczego i kulturowego dziedzictwa tego regionu. Kluczowe jest więc dostrzeżenie w zasobach przyrodniczych i kulturowych rzeczywistego potencjału do rozwijania działalności gospodarczej oraz zrozumienie, że przyroda i kultura tego obszaru to fundament gmin karpackich, na którym powinniśmy budować przyszłość. Jednym z największych wyzwań z tym związanych jest konieczność długofalowego planowania rozwoju ekonomicznego gminy, które wychodzi ponad kadencyjność krótkoterminowych rozwiązań. Rozwój gospodarczy w Karpatach musi być zrównoważony, realizowany w poszanowaniu do tutejszego dziedzictwa tak, abyśmy nie niszczyli kapitału, na którym zbudowana jest tożsamość Karpat oraz przyszły rozwój tego regionu. Niniejsza strategia jest próbą znalezienia właśnie takich rozwiązań. Tomasz Wilk 5 Kierunki rozwoju prośrodowiskowej działalności gospodarczej w gminie Łącko 2. Streszczenie 1. Wyjątkowe walory przyrodnicze i kulturowe gmin karpackich mogą stanowić podstawę rozwoju wielu form działalności gospodarczej. Budowanie tutejszej gospodarki na pro- środowiskowych fundamentach, gwarantuje zachowanie autentyczności tego regionu, przy jednoczesnym oparciu jego ekonomicznego rozwoju na tym co jest wyróżnikiem i mocną stroną Karpat – wysokiej jakości środowisku naturalnym i bogatej kulturze. W takim ujęciu niezwykle istotna jest ochrona dziedzictwa przyrodniczego i