ROCZNIK ŁÓDZKI Redaktor Naczelny Jarosław Kita Zastępca Redaktora Naczelnego Krzysztof Lesiakowski Sekretarz Redakcji Tomasz Pietras Rada Programowa: Zbigniew Anusik (Łódź) Kazimierz Badziak (Łódź) Teresa Kulak (Wrocław) Giennadij Matwiejew (Moskwa) Krzysztof Mikulski (Toruń) Regina Renz (Kielce) Alicja Szymczak (Łódź) Leonid Zashkilnyak (Lwów) POLSKIE TOWARZYSTWO HISTORYCZNE ODDZIAŁ W ŁODZI ARCHIWUM PAŃSTWOWE W ŁODZI ROCZNIK ŁÓDZKI Tom LXVII 2017 ŁÓDŹ 2017 Adres Redakcji: ul. A. Kamińskiego 27A, 90–219 Łódź www.roczniklodzki.uni.lodz.pl; e-mail: [email protected] © Copyright by Polskie Towarzystwo Historyczne, Oddział w Łodzi, Łódź 2017 RECENZENCI „ROCZNIKA ŁÓDZKIEGO” Zbigniew Anusik (Łódź), Piotr Biliński (Kraków), Wiesław Caban (Kielce) Tadeusz Dubicki (Włocławek / Częstochowa), Grzegorz Markiewicz (Łódź) Marek Przeniosło (Kielce), Jan Snopko (Białystok), Andrzej Stroynowski (Częstochowa), Przemysław Waingertner (Łódź), Edward Wiśniewski (Łódź) SKŁAD I ŁAMANIE Tomasz Pietras DRUK Księży Młyn Dom Wydawniczy ISBN 978-83-937512-7-3 ISSN 0080-3502 SPIS TREŚCI ROZPRAWY I ARTYKUŁY Jakub Parol, Działalność Mikołaja z Kutna wojewody łęczyckiego na polu lokalnym ......................................................................................................... 9 Dorota Samborska-Kukuć, Próba restytucji biografii. Maria Piotrowiczowa w świetle dokumentów ................................................................................. 27 Przemysław Waingertner, Związek Młodzieży Polskiej „Zet” w latach 1886–1914. Geneza, idee, struktury i działalność ........................................ 51 Aleksy Piasta, Zarys działalności Piotrkowskiego Komitetu Narodowego 1915–1917 .................................................................................................... 75 Aneta Stawiszyńska, Strajk tramwajarzy łódzkich w marcu 1917 roku ............ 91 Bartosz Górecki, Organizacja Syndykatu Eksportu Odzieży jako przy- kład intensyfikacji polskiej polityki eksportowej w dobie kryzysu lat 1929–1934 .................................................................................................. 107 Krzysztof Lesiakowski, „Rasputin z CS MBP”. Wykorzystywanie stanowiska służbowego do celów osobistych. Studium przypadku ............................. 137 DROBNE PRACE I MATERIAŁY Łukasz Ćwikła, Tragedia w dworze w Pabianicach w 1481 roku ................... 155 Jolanta Kowalik, Kontrola informacji w Imperium Rosyjskim w I połowie XIX wieku. Przyczynek do dziejów rosyjskiej cenzury gazet ................... 165 Adrianna Czekalska, Wydarzenia krakowskie z 1848 roku w relacjach Hila- rego Meciszewskiego i Adama hr. Potockiego .......................................... 181 Beata Walęciuk-Dejneka, Chaos emocji – zapis doświadczenia osobistego w „Pamiętnikach” Zofii Tołstojowej (wybór) ............................................ 197 Jolanta Wąsacz-Krztoń, Joanna Posłuszna, Kobiety w kulturze muzycznej Galicji w końcu XIX wieku na przykładzie Tarnowa ................................ 207 Mateusz Kowalski, Rytuały życia codziennego XIX-wiecznej burżuazji Kró- lestwa Polskiego. Zarys problemów .......................................................... 219 6 Małgorzata Przeniosło, Materiały biograficzne dotyczące profesorów mię- dzywojennych polskich uniwersytetów w archiwach polskich, ukraiń- skich i litewskich ........................................................................................ 231 Grażyna Schlender, Kaliskie Archiwum Filmowe jako przykład zmian syste- mu wartości, życia rodzinnego i pojęcia patriotyzmu (Goście Archiwum Państwowego w Kaliszu, świadkowie historii wspominają okres okupacji i PRL-u) ...................................................................................................... 245 Ewa Andrysiak, „Biuletyn Uniejowski” 2012–2016. Pięć lat w służbie śro- dowisku ...................................................................................................... 265 RECENZJE Kazimierz Badziak, Rafał Bazaniak, Marcin J. Szymański, Dagmara Sta- niszewska, Bałuty. Legenda i rzeczywistość, Dom Wydawniczy Księży Młyn, Łódź 2017, ss. 135 (Kamil Śmiechowski) ........................................ 285 Andrzej Andrusiewicz, Złoty sen. Rosja XIX–XX wieku. Sprawy i ludzie, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2016, ss. 596 (Anna Czajka) .............. 287 SPRAWOZDANIA Sprawozdanie z odczytu pt.: „Orzeł Biały – herb państwa polskiego. Wczoraj – dziś – jutro” wygłoszonego w czasie zebrania naukowego Oddziału Łódzkiego Polskiego Towarzystwa Historycznego (Łódź, 17 stycznia 2017 r.) (Tomasz Stolarczyk) .................................................. 291 Sprawozdanie z obrad I Kongresu Heraldyki Polskiej (Warszawa, 22–24 czerwca 2017 r.) (Grzegorz Trafalski) ............................................ 292 Sprawozdanie z II Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej z cyklu: „Oblicza wojny” pod tytułem „Wojsko w obozie i koszarach” (Łódź, 16–17 listo- pada 2017 r.) (Magdalena Pogońska-Pol) ................................................. 295 Sprawozdanie z Jubileuszu 60-lecia urodzin Profesora Zbigniewa Anusika (Łódź, 8 grudnia 2017 r.) (Adrianna Czekalska) ........................................ 298 Sprawozdanie z uroczystego zebrania poświęconego 90. rocznicy powsta- nia Oddziału Łódzkiego Polskiego Towarzystwa Historycznego (Łódź, 9 grudnia 2017 r.) (Ilona Florczak) ............................................................ 300 PRO MEMORIAM Włodzimierz Kozłowski (5 III 1944 – 14 I 2017) – historyk wojskowości i kie- rownik Katedry Historii Polski i Świata po 1945 roku (Witold Jarno) ... 303 7 CONTENTS DISSERTATIONS AND ARTICLES Jakub Parol, Activity of Mikołaj from Kutno, voivode of Łęczyca on the local field ....................................................................................................... 9 Dorota Samborska-Kukuć, Reinstating a biography. Documenting the life of Maria Piotrowiczowa ............................................................................... 27 Przemysław Waingertner, Association of the Polish Youth “Zet” in the years 1886–1914. Genesis, ideas, structure and activity ....................................... 51 Aleksy Piasta, An outline of activity of the National Committee in Piotrków 1915–1917 .................................................................................................... 75 Aneta Stawiszyńska, Łódź tram’s strike in March 1917 ....................................... 91 Bartosz Górecki, The organization of the Clothing Export Syndicate as an example of the intensification of Polish export policy during the Great Depression of 1929–1934 .......................................................................... 107 Krzysztof Lesiakowski, „Rasputin form Central School of Ministry of Public Security”. The using of position for private purposes. A case study ......... 137 MINOR WORKS AND MATERIALS Łukasz Ćwikła, The tragedy in manor house in Pabianice in 1481 ................ 155 Jolanta Kowalik, The control of information in the Russian Empire during the first half of the 19th century as a harbinger of newspaper censorship policies ..................................................................................................... 165 Adrianna Czekalska, The attack of Austrian army in Krakow in 1848 in the reports of Hilary Meciszewski and Adam Potocki ..................................... 181 Beata Walęciuk-Dejneka, Chaos of emotion – the personal experience in „Memories” by Zofia Tołstojowa (selected issue) ..................................... 197 Jolanta Wąsacz-Krztoń, Joanna Posłuszna, Women in musical culture of Galicia at the end of the 19th century on the example of Tarnów .............. 207 Mateusz Kowalski, Everyday life rituals of 19th bourgeoisie from Kingdom of Poland. Adumbration of problems ......................................................... 219 Małgorzata Przeniosło, Biographical materials concerning the professors of Polish interwar universities in Polish, Ukrainian and Lithuanian archives ... 231 Grażyna Schlender, Movie Archives in Kalisz as an example of the value sys- tem, family life and patriotism change. (The guests of the State Archives in Kalisz, the witnesses of history, recollect the periods of occupation and Polish People’s Republic) .......................................................................... 245 8 Ewa Andrysiak, The Uniejów Bulletin 2012–2016. Five Years in the Service of the Community ...................................................................................... 265 REVIEWS Kazimierz Badziak, Rafał Bazaniak, Marcin J. Szymański, Dagmara Sta- niszewska, Bałuty. Legenda i rzeczywistość, Dom Wydawniczy Księży Młyn, Łódź 2017, pp. 135 (Kamil Śmiechowski) ....................................... 285 Andrzej Andrusiewicz, Złoty sen. Rosja XIX–XX wieku. Sprawy i ludzie, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2016, pp. 596 (Anna Czajka) ............. 287 REPORTS Report of lecture entitled “White Eagle – the coat of arms of the Polish state. Yesterday – today – tomorrow” presented during the scientific meeting of Łódź Branch of the Polish Historical Society (Łódź, 17 January 2017) (Tomasz Stolarczyk) .................................................................................... 291 Report on the proceedings of the First Congress of Polish Heraldry (Warsaw, 22–24 June 2017) (Grzegorz Trafalski) ................................... 292 Report from the II National Scientific Conference from the series: “The face of war” entitled “Military in the camp and barracks” (Łódź, 16–17 November 2017) (Magdalena