GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI MIASTA I GMINY SZTUM NA LATA 2016 – 2020 Opracowanie: mgr inż. arch. Joanna Małuj, doktorantka Politechniki Gdańskiej z zespołem w składzie: mgr inż. arch. Alicja Stefańska, doktorantka Politechniki Gdańskiej mgr inż. arch. Weronika Dettlaff, doktorantka Politechniki Gdańskiej mgr inż. arch. Łukasz Bugalski, doktorant Politechniki Gdańskiej inż. Angelika Plata Angelika Rogożyńska Oliwia Burzyńska Wiktoria Witosławska Maj 2016 PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI MIASTA I GMINY SZTUM NA LATA 2016 -2020 1. Spis treści 1. Spis treści ............................................................................................................................................. 2 2. Wstęp .................................................................................................................................................. 5 2.1. Przedmiot i cel opracowania ................................................................................................... 5 2.2. Podstawa prawna opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami ......................... 5 3. Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami .................................................................. 6 3.1. Obowiązki samorządu gminy ................................................................................................... 7 3.2. Obowiązki właścicieli i posiadaczy zabytków ........................................................................ 11 3.3. Instrumenty opieki nad zabytkami ........................................................................................ 12 3.3.1. Zabytki wpisane do rejestru zabytków ................................................................. 13 3.3.2. Zabytki wpisane do ewidencji zabytków .............................................................. 18 3.3.3. Zabytki ruchome ................................................................................................... 20 3.3.4. Zabytki znajdujące się w muzeach i w bibliotekach ............................................. 22 3.3.5. Materiały archiwalne ............................................................................................ 23 3.3.6. Wybrane prawa i obowiązki powszechne ............................................................ 23 3.4. Inne regulacje prawne ............................................................................................................. 25 3.5. Organy ochrony zabytków ....................................................................................................... 28 4. Uwarunkowania zewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego ..................................................... 28 4.1. Strategiczne cele polityki państwa w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami ... 28 4.1.1.Krajowy program ochrony zabytków i opieki nad zabytkami na lata 2014 – 2017 .. 28 4.1.2.Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 ..................................... 30 4.1.3.Uzupełnienie Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004 – 2020 ............... 31 4.1.4.Strategia Rozwoju Kraju 2020 .................................................................................. 32 4.1.5.Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego 2020 ........................................................ 32 4.1.6.Narodowy Plan Rewitalizacji 2022. .......................................................................... 33 4.2. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie województwa ........................................................................................................ 34 4.2.1.Strategia Rozwoju Województwa Pomorskiego 2020 ............................................. 34 4.2.2.Plan zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego .................... 36 4.2.3.Program Opieki nad Zabytkami Województwa Pomorskiego na lata 2011 – 2014 . 39 4.3. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie powiatu i gminy ..................................................................................................... 40 4.3.1. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Sztum…………………………..…………………………………………………………………………..40 4.3.2.Raport dotyczący delimitacji obszarów zdegradowanych w Mieście Sztum z lipca 2015 roku........................................................................................................................... 48 2 PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI MIASTA I GMINY SZTUM NA LATA 2016 -2020 4.3.3 Obowiązujące Miejscowe Plany Zagospodarowania Przestrzennego Gminy i Miasta Sztum: …………………………………………………………………………………………………………….….50 5. Charakterystyka zasobów i formy ochrony dziedzictwa i krajobrazu kulturowego gminy ............... 56 5.1. Zarys historii obszaru gminy .................................................................................................. 56 5.2. Charakterystyka całości dziedzictwa kulturowego gminy na tle zarysu historii obszaru gminy ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 62 5.2.1.Krajobrazu kulturowego ........................................................................................... 62 5.2.2.Charakterystyka układu urbanistycznego miasta Sztumu ........................................ 65 5.2.3.Charakterystyka układów ruralistycznych gminy Sztum .......................................... 66 5.2.4.Charakterystyka cmentarzy ...................................................................................... 71 5.2.5.Charakterystyka parków, ogrodów i innych form zaprojektowanej zieleni ............. 73 5.2.6. Charakterystyka miejsc upamiętniających wydarzenia historyczne bądź działalność wybitnych osobistości lub instytucji .................................................................................. 77 5.2.7.Charakterystyka dzieł architektury i budownictwa .................................................. 77 5.2.8.Charakterystyka dziedzictwa niematerialnego ........................................................ 81 5.3. Zabytki objęte prawnymi formami opieki ............................................................................. 82 5.3.1.Obiekty i obszary wpisane do rejestru zabytków ..................................................... 82 6. Ocena stanu dziedzictwa kulturowego. Analiza szans i zagrożeń ..................................................... 85 6.1. Struktura własności ............................................................................................................... 85 6.2. Stan zachowania .................................................................................................................... 85 6.3. Użytkowanie zasobów dziedzictwa kulturowego .................................................................. 86 6.4. Analiza SWOT ........................................................................................................................ 87 7. Założenia programowe ...................................................................................................................... 89 7.1. Priorytety programu opieki ................................................................................................... 89 7.2. Kierunki działań i zadania programu opieki .......................................................................... 89 8. Instrumentarium realizacji programu opieki nad zabytkami ............................................................ 91 9. Zasady oceny realizacji programu opieki nad zabytkami .................................................................. 92 10. Źródła finansowania programu opieki nad zabytkami .................................................................... 93 11. Realizacja i finansowanie przez gminę zadań z zakresu ochrony zabytków ................................... 97 3 PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI MIASTA I GMINY SZTUM NA LATA 2016 -2020 ZAŁĄCZNIKI: ZAŁĄCZNIK NR 1: ZAŁĄCZNIK GRAFICZNY ZAŁĄCZNIK NR 2: LISTA ZABYTKÓW NIERUCHOMYCH WPISANYCH DO REJESTRU ZABYTKÓW ZAŁĄCZNIK NR 3: LISTA ZABYTKÓW NIERUCHOMYCH UJĘTYCH W GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW ZAŁĄCZNIK NR 4: USTALENIA OBOWIĄZUJĄCYCH MIEJSCOWYCH PLANÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ZAŁĄCZNIK NR 5: USTALENIA OCHRONY ZABYTKÓW W DOKUMENTACH PLANISTYCZNYCH - RYSUNKI (OBSZAR A, OBSZAR B I C, OBSZAR D I E) 4 PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI MIASTA I GMINY SZTUM NA LATA 2016 -2020 2. Wstęp 2.1. Przedmiot i cel opracowania Przedmiotem opracowania jest dziedzictwo kulturowe Miasta i Gminy Sztum, które stanowi istotny czynnik w rozwoju społeczno-gospodarczym tego terenu. Występuje tu wiele obiektów zabytkowych, w tym o szczególnej wartości historycznej, architektonicznej i artystycznej, wymagających planowych działań w zakresie opieki nad zabytkami. Niniejszy program opieki nad zabytkami ma na celu określenie zasadniczych kierunków działa i zadań na rzecz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. 2.2. Podstawa prawna opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami Gminny program opieki nad zabytkami sporządzany jest przez burmistrza na okres czterech lat na podstawie art. 87 ust. 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (t. j. Dz. U. z 2014 r. poz. 1446, z 2015 r. poz. 397, 774). Po jego opracowaniu i uzyskaniu opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków, jest on przyjmowany przez radę miasta i gminy i ogłaszany w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Burmistrz zobowiązany jest co dwa lata sporządzić sprawozdanie z realizacji programu, które przedstawia radzie gminy. Zgodnie z art. 87 ust. 2 gminny program opieki nad zabytkami ma