İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ SOSYOLOJİ DERGİSİ İstanbul University Journal of Sociology İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ SOSYOLOJİ DERGİSİ İSTANBUL UNIVERSITY JOURNAL OF SOCIOLOGY Cilt/Volume 38 • Sayı/Number 2• Aralık/December 2018 ISSN 1304-2998 • doi 10.26650/SJ İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi uluslararası ve hakemli bir dergidir. Yayımlanan makalelerin sorumluluğu yazarına/yazarlarına aittir. İstanbul University Journal of Sociology is the official peer-reviewed, international journal of the Istanbul University Department of Sociology. Authors bear responsibility for the content of their published articles. YAYIN KURULU/EDITORIAL MANAGEMENT Baş Editör/Editor-in-Chief İsmail Coşkun (Prof. Dr., İstanbul Üniversitesi) Sayı Editörü/Guest Editor Cemil Aydın (Prof. Dr., University of North Carolina, U.S.) Yönetici Editör/Managing Editor Murat Şentürk (Doç. Dr., İstanbul Üniversitesi) Çeviri Editörleri/English Language Editors John Zacharias Crist Kevin A. Collins EDİTÖRYAL KURUL/EDITORIAL BOARD Adem Başpınar (Dr. Öğr. Üyesi, Kırklareli Üniversitesi, Kırklareli, Türkiye) Ali Ergur (Prof. Dr., Galatasaray Üniversitesi, İstanbul, Türkiye) Ayşen Şatıroğlu (Dr. Öğr. Üyesi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul, Türkiye) Craig Browne (Assoc. Prof., Sydney University, Sydney, Australia) David R. Segal (Emeritus Prof., Maryland University, Maryland, U.S.) Douglas Kellner (Prof. Dr., University of California, California, U.S.) Enes Kabakcı (Doç. Dr., İstanbul Üniversitesi, İstanbul, Türkiye) Glenn Muschert (Prof. Dr., University of Miami, Florida, U.S.) J. Scott Brown (Assoc. Prof., University of Miami, Florida, U.S.) Jeffrey C. Alexander (Prof. Dr., Yale University, Connecticut, U.S.) Köksal Alver (Prof. Dr., İstanbul Üniversitesi, İstanbul, Türkiye) Kurtuluş Kayalı (Prof. Dr., Ankara Üniversitesi, Ankara, Türkiye) Mehmet Samsakçı (Doç. Dr., İstanbul Üniversitesi, İstanbul, Türkiye) Michal Illner (Dr., Czech Academy of Sciences - Akademie věd České republiky, Prague, Czech Republic) Nadir Suğur (Prof. Dr., Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, Türkiye) Philip Smith (Prof. Dr. Yale University, Connecticut, U.S.) Ryan Kelty (Assoc. Prof., Washington College, DC., U.S.) Sujatha Fernandes (Prof. Dr., City University of New York, New York, U.S.) Timothy Shortell (Prof. Dr., City University of New York, New York, U.S.) William Peter Baehr (Prof. Dr., Lingnan University, Tuen Mun, Hong Kong) Yücel Bulut (Prof. Dr., İstanbul Üniversitesi, İstanbul, Türkiye) *Ada göre alfabetik sırada In alphabetical order by name Yayıncı Kuruluş/Publishing Company İstanbul Üniversitesi Yayınevi / İstanbul University Press İstanbul Üniversitesi Merkez Kampüsü, 34452 Beyazıt, Fatih / İstanbul - Türkiye Phone / Telefon: +90 (212) 440 00 00 Yayın Türü/Type of Publication Yerel Süreli Yayın Yayın Dili/Languages of Publication Türkçe, İngilizce, Almanca, Fransızca/Turkish, English, German, French Yayın Periyodu/Publishing Period Altı ayda bir Haziran ve Aralık aylarında yayımlanır/Biannual ( June & December) Baskı ve Cilt/Press Hamdioğulları İçve Dış Ticaret A.Ş. Adres: ZübeydeZübeyde Hanım Mah. Elif Sokak No: 7/197 Altındağ, Ankara Sertifika No: 35188 Tel: (0542) 695-7760 • e-Posta: [email protected] İletişim/Correspondence İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Ordu Cad. No: 196 34459 Beyazıt İstanbul Telefon: +90 (212) 455-5700/15998 Web: http://iusd.istanbul.edu.tr Elektronik posta: [email protected] İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi; Clarivate Analytics Emerging Sources Citation Index (ESCI), ProQuest CSA Sociological Abstract, EBSCO SocINDEX (with Full Text), Emreging Sources Citation Index (ESCI) ve Index Copernicus tarafından taranmakta ve indekslenmektedir. İçindekiler/Table of Contents Editörden/Editorial Beşeri ve Sosyal Bilimlerde“Medeniyet” Anlatılarının Siyaseti Politics of “Civilizational” Narratives in Social Sciences and Humanities ............................................209 Araştırma Makalesi Marshall Hodgson Then and Now ..........................................................................................................215 Edmund Burke III Araştırma Makalesi Europe To-Morrow: The Shifting Frontiers of European Civilization in the Political Thought of Richard Coudenhove-Kalergi...............................................................................................227 Dina Gusejnova III Araştırma Makalesi The European Intellectual Origins of the Alt-Right ................................................................................255 Daniel Steinmetz-Jenkins Araştırma Makalesi “People are God” Third World Internationalism and Chinese Muslims in the Making of the National Recognition in the 1950s ..........................................................................................................267 Yin Zhiguang Araştırma Makalesi Is State-Centeredness the Distinctive Feature of Historiography in Germany? Alman Tarihçiliğinin Alameti Farikası “Devlet Merkezlilik” midir? .....................................................293 Mehmet Ali Akyurt, İsmail Coşkun Araştırma Makalesi Sınır-Ötesi Bir Uygarlık Operasyonu: Talcott Parsons’ın Uygarlık Okuması Cross-border Operation in Civilization: The Talcott Parsons’ Civilization Reading ..............................343 Mehmet Emin Balcı Araştırma Makalesi Bütünleşmiş Kültürün Toplumsal Dinamikleri: Sorokin’in Uygarlık(lar) Okuması Social Dynamics of Integrated Culture: An Overview of Sorokin’s Reading of Civilization(s) ............377 M. Fatih Karakaya Araştırma Makalesi Kaideden İstisnaya: Gelişmecilik ve Kültürelciliğin Ötesinde Tarihsel Sosyolojinin İmkânları From the Rule to the Exception: Beyond Developmentalism and Culturalism to the Capabilities of Historical Sociology ................................................................................................................................403 Enes Kabakcı Araştırma Makalesi New (Project) Housing and New Nuclear Families Yeni (Proje) Konutlar ve Yeni Çekirdek Aileler .....................................................................................441 Ayşen Şatıroğlu, Melike Akbıyık Değerlendirme Makalesi Bir TÜBİTAK SOBAG Araştırma Projesinin (107k039) Hikâye(lendirilme)si Story(telling) of a TÜBİTAK SOBAG Research Project (107k039)......................................................459 Mutlu Binark Değerlendirme Makalesi Homo Ludens Diyarında Homo Faber Olarak Araştırmacı Researcher as a Homo Faber in the Lands of Homo Ludens ..................................................................475 Günseli Bayraktutan EDİTÖRDEN Beşeri ve Sosyal Bilimlerde “Medeniyet” Anlatılarının Siyaseti Birbiriyle çatışan “medeniyet” söylem ve vizyonları, Avrupa emperyalizmi çağından sömür- gecilik karşıtı milliyetçiliğe kadar sadece uluslararası ilişkilerin değil, beşeri ve sosyal bilimlerin bütün dallarının merkezinde yer almıştır. Beyazların üstünlüğü ve ırkçılık çoğu zaman Batı’nın diğer medeniyetlere üstünlüğü adına meşrulaştırılmıştır. Bu süre boyunca, Cemalettin Afgani gibi Pan-İslamcı veya Rabindranath Tagore gibi Pan-Asyacı sömürgecilik karşıtı düşünür ve aktivistler, dünya medeniyeti fikrini ırkçılık ve emperyalizm karşıtı direnişin bir aracı hâline getirmek üzere yeniden tanımlamıştır. Bu sürecin neticesi olarak “medeniyet” terimi, tarih ve sosyoloji alanların- daki en tartışmalı ve politikleşmiş kavramlardan biri olmuştur. Bu özel sayı, kısmen iki önemli hadisenin anılması amacıyla, medeniyet düşüncesi etrafında yürütülen siyasetin tarihi ve mirasına dair katkıları yayımlamak üzere tasarlanmıştır. 2018 yılı ilk olarak, Birinci Dünya Savaşı’nın bitişinin ve Arnold Spengler’in Batı’nın Çöküşü adlı etkili eserinin ilk cildini yayımlamasının (1918) 100. yıldönümüdür. Spengler’in eseri, Batılı olmayan entelektüeller tarafından Batı’nın medeni açıdan üstünlüğü tezine dayandırdığı kibrinin bittiğinin kabulü ve 20. yüzyılın, adil bir uluslararası düzen içerisinde dünyadaki başlıca medeniyetlerin değerleri arasında bir denge ve uyum yaratabileceğinin işareti olarak kabul edilmiştir. Batı’nın çöküşü ve Doğu’nun, Asya’nın, Afrika’nın uyanışı gibi anlatılar, belli bir medeniyet söylemi sa- yesinde anlam kazanıp, kendi kaderini tayin hakkı ve bağımsızlık talep eden büyük bir milliyetçi slogan hâline gelmiştir. İkincisi ise sömürge sonrası dönemde, dünya tarihinde medeniyet fikrinin en güçlü teorisyeni Marshall Hodgson’ın 1968’deki zamansız ölümünün 50. yıldönümüdür. Hodgson Avrupa-merkezci olmayan, adalete adanmış ve sosyal bilimlerdeki ırkçı insanlık varsayımlarına meydan okuyan bir dünya tarihi yazmaya inanmıştı. İslam tarih ve medeniyetini dünya tarihinin merkezî eksenlerinden biri olarak gören oldukça hümanist yaklaşımı, Amerikan üniversitelerindeki Batı üstünlüğünü ve Avrupa-merkezciliğini alt etmeye çalışmaktaydı. Hodgson’ın genç yaştaki ani ölümü, Hodgson’ın Chicago Üniversitesinden meslektaşı William McNeill tarafından yeni bir tür dünya tarihi olarak sunulan “Batı’nın Yükselişi” (The Rise of the West) eseriyle sembolize edilen, Batı akademisinde Avrupa-merkezciliğinin yeniden yükseldiği bir döneme de denk gelmişti. Profesör Terry Burke’ün Marshall Hodgson’ın entelektüel biyografisi ve onun Avrupa-merkez- ciliğin dışında hem dünya tarihini hem de İslam tarihini yeniden yazma vizyonu hakkındaki maka- lesi, niçin ve nasıl Hodgson’un sömürge sonrası dünya üniversitelerinin en güçlü idealist vizyonla- rından birini akademik olarak dile getirdiğini vurgulamaktadır. Hodgson, beşeri ve sosyal bilimleri, Batı’nın üstünlüğü ve İslam’ın/Doğu’nun geriliğine ilişkin örtük ve açık ırkçı varsayımlardan