INTERNATIONAL MAGAZINE ON SEA AND SHELLS VDTA M A R i iH Revision of Euprotomus A new species of Spirotropis from the Gulf of Aden A new species of Cotonopsis On the identity of Cardium robillardi Revision of the recent European Patellidae, part 1 DECEMBER 1998 A magazine on marine Zoology, with emphasis Een blad op het gebied van mariene zoölogie, on molluscs met nadruk op weekdieren. EDITORIAL STAFF Jan Paul Buijs REDACTIE Henk Dekker Willem Faber David Feld Dr.Theo Kemperman Gijs Kronenberg Freek Titselaar GRAPHIC EDITOR Leo Man in ’t Veld BEELD REDACTEUR ADVISORY BOARD Dr. A.C. van Bruggen REDACTIE ADVIESRAAD Dr. H E. Coomans Prof. Dr. E. Gittenberger Prof. Dr. L.B. Holthuis PUBLISHER VITA MARINA AND STICHTING UITGEVER VITA MARINA EN SPIRULA BIOLOGIA MARITIMA SPIRULA BOARD BESTUUR PRESIDENT Jan Paul Buijs VOORZITTER SECRETARY Henk Dekker SECRETARIS TREASURER Gab Mulder PENNINGMEESTER Jeroen Goud Willem Faber ADDRESS P.O. Box 64628 ADRES NL-2506 CA DEN HAAG The Netherlands TELEPHONE +31(0)70-3551245 TELEFOON +31(0)70-3600434 FAX +31(0)70-3551245 FAX E-MAIL [email protected] E-MAIL WWW http://home.wxs.nl/~spirula WWW GIRO BANK ACCOUNT 606100 POSTGIROREKENING PRINTER RIBBERINK VAN DER GANG DRUKKER ZOETERMEER The Netherlands ISSN - 0165 - 8980 Vita marina 45(3-4): 1 -6. December 1998 Revision of Euprotomus Gill, 1870 1. The systematic position of Strombus listeri Gray, 1852 Revisie van het genus Euprotomus Gill, 1870 1. De plaats van Strombus listeri Gray, 1852 in de systematiek (Gastropoda Prosobranchia: Strombidae) Gijs C. KRONENBERG c/o Milieu Educatie Centrum, P.O. Box 435, NL-5600 AK Eindhoven, the Netherlands E-mail: [email protected] Key words: Mollusca, Gastropoda, Strombidae, Euprotomus, Doxander, new genus. SUMMARY SAMENVATING The systematic position of Strombus listeri Gray, 1852 is dis­ De plaats van Strombus listeri Gray, 1852 in de systematiek cussed. Mirabilistrombus gen. nov. is described, with as sole wordt besproken. Mirabilistrombus gen. nov. wordt beschre­ species the recent S. listeri. ven met als enige soort de recente S. listeri. GENERAL INTRODUCTION ALGEMENE INLEIDING In popular reviews like the series by Romagna Manoja, Walls In populaire overzichten, zoals de reeks door Romagna Mano­ (1980) and Kronenberg & Berkhout (1984), there appears to ja, Walls (1980) en Kronenberg & Berkhout (1984), lijkt er be general agreement on the subdivision of the recent specics een algehele overeenstemming te zijn over de onderverdeling of the family Strombidae into five genera, viz. Terebellum van de recente soorten van de familie Strombidae in vijf gen­ Röding, 1798; Tibia Rikling, 1798; Varicospira Eames, 1952 era, t.w. Terebellum Röding, 1798; Tibia Röding, 1798; Vari­ [=Rimella auct. non Agassiz, 1840]; Lambis Röding, 1798; cospira Eames, 1952 [=Rimella auct. non Agassiz, J 8401; and Strombus L., 1758. Lambis Röding, 1798; en Strombus L., 1758. Of these genera, Terebellum and Tibia do not posess the so- Van deze genera, zijn Terebellum en Tibia niet voorzien van called stromboid notch. Because of the absence of the strom- de zogenaamde strombuskerf. Vanwege de afwezigheid daar­ boid notch, absence of spiral sculpture and absence of axial van, de afwezigheid van spirale sculptuur en de afwezigheid swellings and/or spines, Jung (1974: 12) advocated the recog­ van axiale zwellingen en/of stekels, bepleitte Jung (1974: 12) nition of the family Seraphsidae (new name for Terebellidae de erkenning van de familie Seraphsidae (nieuwe naam voor de Gregorio, 1880, non Grube 1851) to incorporate the recent Terebellidae de Gregorio, 1880, non Grube 1851) om de re­ Terebellum terebellum (L., 1758) and Fossil relatives of the cente Terebellum terebellum (L., 1758) en Fossiele verwanten genera Terebellum, Seraphs and Paraseraphs. However, a van de genera Terebellum, Seraplis en Paraseraphs in onder family group name, Seraphidae, had already been introduced te brengen. Echter, een familie-groep naam, Seraphidae, was by Gray in 1853 (as Seraphina) (fide Ponder & Warén, 1988: al voorgesteld door Gray in 1853 (als Seraphina) (fide Ponder 299). & Warén, 1988: 299). In Tibia the species are characterised by their high spired In Tibia worden de soorten gekenmerkt door hun hoogtoppige shells, rostrated anterior ends, thickening of the rim of the schelpen, gerostreerde voorste delen, verdikking van de rand outer lip with more or less developed denticles, and absence van de buitenlip met meer of minder ontwikkelde tandjes, en or presence of a gutter-like posterior canal. If this group is de af- of aanwezigheid van een gootachtig achterste kanaal. worthy of (sub)family recognition, the name Rostellariinae Als deze groep in aanmerking komt voor een status als (on- Delpey, 1941 (c.q. Rostellariidae), [= Tibiinae Golikov & der)familie, dan is de naam Rostellariinae Delpey, 1941 (c.q. Starobogatov, 1975] is available {fide Ponder & Warén, 1988: Rostellariidae), [= Tibiinae Golikov & Starobogatov, 19751 299). beschikbaar (fide Ponder & Warén, 1988: 299). The third group is comprised of the genus Varicospira Eames, De derde groep omvat het genus Varicospira Eames, 1952, 1952, which is characterised by high spired shells with reticu­ dat gekenmerkt wordt door hoogtoppige schelpen met een lated sculpture, a very thick, reflected rim of the outer lip netvormige sculptuur, een zeer dikke, teruggebogen rand van which is either smooth or strongly sculptured, a very shallow de buitenlip, die of glad is of een sterke sculptuur heeft, een stromboid notch, and a gutter-like posterior canal. This group zeer ondiepe strombuskerf en een gootachtig achterste kanaal. is currently under investigation (Kronenberg & Burger, in Deze groep wordt momenteel onderzocht (Kronenberg & prep.), and may also be worthy of (sub)family recognition. Burger, in prep.), en kan mogelijk ook als (onder)familie er­ kend worden. VITA MARINA, VOL. 45(3-4): 1 Kronenberg, G.C. - Revision of Euprotomus The fourth and fifth group are comprised of the genera Lam­ De vierde en vijfde groep omvatten de genera Lam bis en bis and Strombus, of which Lambis is characterized by a flar­ Strombus, waarvan Lambis gekenmerkt wordt door een uit­ ing outer lip bearing five or more finger-like digitations and a waaierende buitenlip, bezet met vijf of meer vingerachtige strongly developed stromboid notch. Within Strombus the uitsteeksels en een sterk ontwikkelde strombuskerf. Binnen species may vary from small to very large, widely or just flar­ Strombus variëren de soorten van klein tot zeer groot, ver of ing outer lips or, strongly to poorly developed stromboid nauwelijks uitwaaierende buitenlippen, sterk tot zwak ont­ notches, smooth to rather strong sculpture, and with a long wikkelde strombuskerven, glad tot een nogal sterke sculptuur anterior canal to hardly an anterior canal at all. From a con- en met lange voorste kanalen tot nauwelijks een voorste chological point of view it is hard to believe that a species kanaal. Vanuit een conchologisch standpunt is het moeilijk te like Strombus belli Kiener, 1843, is in the same genus as geloven dat een soort zoals Strombus helli Kiener, 1843, in Strombus goliath Schroter, 1805. There are also great differ­ hetzelfde genus geplaatst is als Strombus goliath Schröter, ences in radulae and male genitalia between the various 1805. Er zijn ook grote verschillen in de radulae en man­ species; see figures in Abbott (1960). nelijke geslachtsorganen tussen de verschillende soorten; zie figuren in Abbott (1960). This series of papers deals with Euprotomus Gill, 1870, which Deze reeks artikelen behandelt Euprotomus Gill. 1870, hier is considered a full genus here, and not a subgenus of Strom­ beschouwd als een volwaardig genus en niet een subgenus bus. van Strombus. INTRODUCTION IN LEID IN G When Abbott discussed the species of Euprotomus Gill, 1870, Toen Abbott de soorten van Euprotomus Gill, 1870 besprak, he recognised the following (sub)species: Strombus aurisdi- onderscheidde hij de volgende (onder)soorten: Strom bus anae aurisdianae L., 1758; S. a. aratrum (Roding, 1798); S. aurisdianae aurisdianae L., 1758; S. a. aratrum (Röding, bulla (Roding. 1798); S. vomer vomer (Roding, 1798); S. v. 1798); S. bulla (Röding, 1798); S. vomer vomer (Röding, hawaiensis Pilsbry, 1917; and S. v. iredalei Abbott, 1960 1798); S. v. hawaiensis Pilsbry, 1917; en S. v. iredalei Abbott, (Abbott, 1960: 125-134). Since then more information has be­ 1960 (Abbott, 1960: 125-134). Sindsdien is meer informatie come available, and others have contributed to the knowledge beschikbaar gekomen en ook anderen hebben bijgedragen aan o f Euprotomus. This series will discuss the (sub)species de kennis van Euprotomus. Deze serie zal de (onder)soorten assigned to Euprotomus. This first part deals with S. listen geplaatst in Euprotomus bespreken. Dit eerste deel gaat over Gray, 1852. S. listeri Gray, 1852. HISTO R Y GESCHIEDENIS Abbott (1960: 1 15-116) allocated S. listen (pi. 1, fig. 1) to the Abbott (1960: 115-116) plaatste S. listeri (pl. 1, fig. 1) in het subgenus Doxander Iredale, 1931. He was aware of only three subgenus Doxander Iredale, 1931. Hij was van slechts drie specimens known at that time (op. cit.: 115). He probably destijds bekende exemplaren op de hoogte (op. cit.: 115). never handled a specimen at that time, as no exact measu­ Abbott heeft toen waarschijnlijk geen exemplaar in handen rements were given, which Abbott used to do when treating gehad, aangezien hij geen exacte maten geeft, zoals hij placht recent species (op. cit.). More specimens became available, te doen bij het behandelen van recente soorten (op. cit.). and subsequently Okutani (1965: 399-400) allocated S. listen Meerdere exemplaren kwamen beschikbaar en vervolgens to the subgenus Euprotomus. Later on, Walls (1980: 129) plaatste Okutani (1965: 399-400) S. listeri in het subgenus reallocated this species back to D oxander, as “... the shell Euprotomus. Later plaatste Walls (1980: 129) deze soort terug definitely indicates a close resemblance to S. vittatus . Man naar D oxander, omdat de schelp duidelijk een sterke in ‘t Veld & Visser (1993) however did not include S.