TÜRKİYE YAZARLAR BİRLİĞİ WRITERS UNION OF TURKEY Sümer 1 Sk. 11/5 Kızılay-Ankara 0 312 232 05 71-72 www.tyb.org.tr [email protected] Türkiye Yazarlar Birliği Yayınları - 100 Toplantı Metinleri - 30 ISBN: 978-605-7912-09-1 Ankara, Mart, 2020 Tarihten Romana Tertip Heyeti Malazgirt D. Mehmet DOĞAN Prof. Dr. Refik TURAN Prof. Dr. Ahmet POLAT Prof. Dr. Musa Kâzım ARICAN Tarkan ZENGİN Ahmet Fatih GÖKDAĞ Prof. Dr. Ali Osman KURT İbrahim Ulvi YAVUZ Vefa YILDIZ Ferhat KOÇ Hacı Mahmut ERDEMİR Editörler Maşallah NAR Mehmet TUĞRUL Kordinatörler: Ahmet Fatih GÖKDAĞ Vefa YILDIZ Şölene ve Kitaba Destek Veren Kurumlar Türk Tarih Kurumu-Malazgirt Kaymakanlığı –Malazgirt Belediyesi Tasarım: Tuğba GÖNÜLAL Kapak Tasarımı: Mtr tanıtım görsel Hizmetler Baskı: Göktuğ Ofset Yayıncılık Matbacılık Tic. Ltd Şti. - Ankara Matbaa sertifika nu: 33830 Tarihten Romana Malazgirt 4. Tarihî Roman ve Romanda Tarih Bilgi Şöleni Bildirileri “Prof. Dr. Ahmet Halûk Dursun’un Aziz Hatırasına” 19 - 21 AĞUSTOS 2019 MALAZGİRT İçindekiler SUNUŞ YAZILARI ............................................................................................................................................7 Prof. Dr. Musa Kazım Arıcan .........................................................................................................................7 D. Mehmet Doğan ...........................................................................................................................................9 Emre Yalçın ...................................................................................................................................................... 11 Cengiz Altın .................................................................................................................................................... 12 Önsöz ................................................................................................................................................................ 15 AHMET HALÛK DURSUN HOCANIN AZİZ HATIRASINA ............................................................ 17 Prof. Dr. Ahmet Halûk Dursun’un Biyografisi ...................................................................................... 18 Prof. Dr. Halûk Dursun’un Son Konuşması ........................................................................................... 20 Doç. Dr. Muhammet Enes Kala ................................................................................................................ 23 Mahmut Bıyıklı .............................................................................................................................................. 27 D. Mehmet Doğan ........................................................................................................................................ 29 TARİHÎ ROMANA METODİK YAKLAŞIMLAR .................................................................................... 32 Tarihî Roman Üzerine Kavramsal Bir Çerçeve / Yasemin Ulutürk Sakarya ................................ 33 Roman ve Tarih İlişkisi: Anadolu’nun Yazılmamış Romanı / İsmail Göktürk ............................. 41 Sahih Bir Tarihî Roman Yazilabilir Mi? / Erkan Göksu ....................................................................... 50 Tarihin Yapıbozumu: Kara Davud ve Boğazkesen Fatihin Romanı Örneği / Cafer Gariper& Yasemin Bayraktar .......................................................................................................... 53 TARİHİN MALAZGİRT’İ ............................................................................................................................. 63 Doğudan Batıya Selçuklu Yürüyüşü ve Malazgirt Zaferi / D. Mehmet Doğan ........................ 64 Malazgirt Zaferi’nin Önemine İlişkin Bir Okuma / Mustafa Alican .............................................. 69 Malazgirt’te Sultan Alp Arslan’ı Zafere Götüren Taktik ve Stratejiler / Erkan Göksu ............. 74 Malazgirt Zaferi’nin Kazanılmasında Selçuklu Komutanlarının Rolü / Cevdet Yakupoğlu ........................................................................................................................................ 83 Malazgirt Zaferinin Kazanılmasında Alplik, Gaza Düşüncesinin Rolü / Caner Arabacı................................................................................................................................................. 97 Malazgirt Zaferi Sonrasında Anadolu’da Türk Fetihleri / Hasan Akyol .....................................103 Malazgirt Zaferinden Sonra Anadolu’da Türk Yerleşimi / Tülay Metin .....................................114 ROMANDA MALAZGİRT ........................................................................................................................120 Malazgirt Edebiyatı / Ali Yurtgezen ......................................................................................................121 Mustafa Necati Sepetçioğlu’nun ‘Kilit’ Romanında Malazgirt ve Alparslan / H. Ömer Özden ............................................................................................................................................125 5 Roman Karakteri Olarak Sultan Alparslan / Turan Güler ...............................................................135 TARİHTEN ROMANA AKİSLER .............................................................................................................146 ‘Tarihi-Biyografik’ Niteleme Işığında Çağdaş Dönem Yunus Emre Romanları / Nesrin Karaca ...............................................................................................................................................147 Tarihte Bir Kahraman (Balak) Belek Gazi Roman Kahramanı Balak Gazi / Yasemin Mumcu .........................................................................................................................................164 Tarihi Bir Roman Kahramanı Olarak Yunus Emre / Mustafa Özçelik .........................................173 2000 Sonrası Yayınlanan Beş Romanımızda Türk Tarihinin Ele Alınışı / Özlem Fedai .........179 Devrin Gerçekliği ve Halit Ziya Uşaklıgil’in Romancılığı / Maksut Yiğitbaş ............................191 Romanlardan Bosna’ya Yakılan Ağıtları İşitmek “Trajedi”den “Ataraksia”ya/ Muhammet Enes Kala ...............................................................................................................................198 Sözlü Anlatımdan Tarihsel Romana Aşk ve Zafer / Mehmet Kurtoğlu .....................................213 Firavun İmanı Romanında Tarihi Olay ve Şahsiyetlere Sembolik Göndermeler/ Nazım Elmas ................................................................................................220 Kaybolan Şeylerin Yanında Zamana Hükmeden Gerçek Saltanatlar: Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Eserlerinde Mimari / Şerife Çağın ..................................................................................223 Sinemanın Gizemli Odası: Fantastik Tarih / Hayrettin Orhanoğlu.............................................238 6 Prof. Dr. Musa Kâzım ARICAN Türkiye Yazarlar Birliği Genel Başkanı Malazgirt… Anadolu’ya Türklerin kapısını açan; Malazgirt Muharebesinin gerçekleştiği yer. Büyük Selçuklu Sultanı Alparslan’ın 26 Ağustos 1071 tarihinde; Bizans İmparatoru Romenos Diogenes’e karşı Malazgirt ovasında kazandığı bu zafer Türk ve dünya tarihinin dönüm noktalarından biri olmuştur. Anadolu’nun fethiyle başlayıp Türk yurdu haline gelişiyle tamamlanan ve İslâm medeniyetinin yükselişe geçmesine de vesile olan bu zafer ne yazık ki bugüne kadar hak ettiği şekilde kutlanmadı. “Ey Allah’ım sana müvekkil oldum ve bu cihatla sana yaklaştım, senin katında secdedeyim ve sana yalvarıyorum” diyerek muhabere öncesinde kefen niyetine giydiği beyaz elbise içinde, ellerini havaya kaldırıp yakaran Alparslan’ın motivasyonunu sağlayan en önemli unsurun Allah inancı, İslâmiyet ve vatan sevgisi olduğu da yeni nesillere anlatılamadı, aktarılamadı. Bize göre “Çanakkale Savaşı” kadar değeri olan; Tarihe yön veren Malazgirt Zaferi’ni anlamak, anlatmak ve bu konuda bir farkındalık oluşturmak amacıyla Türkiye Yazarlar Birliği’nin öncülüğünde, Türk Tarih Kurumu, Malazgirt Kaymakamlığı, Muş Alparslan Üniversitesi’nin desteği ve Malazgirt Belediyesinin ev sahipliğinde “4. Tarihi Roman ve Romanda Tarih Bilgi Şöleni”ni düzenledik. 19-21 Ağustos 2019 tarihlerinde arasında, bilim adamları, akademisyenler, tarihçiler ve roman yazarlarının katımı ile yapılan etkinlikte, zaferin arka planı, seyri, siyasi ve sosyal sonuçlarının yanı sıra Türk ve dünya edebiyatına, tarihi romanlara yansıması, roman ve tarih ilişkisini konuştuk. Elinizde bulunan bu eser, sempozyumda sunulan bildiriler, yapılan konuşmalar ve değerlendirmelerden oluşmaktadır. Malazgirt Zaferi konusunda araştırma yapacak olanlara, tarihi roman yazanlara, tarih araştırmacılara ve tarihin iyi anlaşılıp yorumlanmasına ilişkin gayret gösterenlere bir kaynak niteliği taşımaktadır. Türklerin Anadolu’ya geliş sürecini merak edenlerin ama özellikle gençlerin ecdadımızın kahramanlığına tanıklık eden Malazgirt Ovasını, Ahlat’ı ve Selçuklu Mezarlığını mutlaka görmelerini tavsiye diyorum. 7 Tarihten Romana Malazgirt Değerli okuyucular, Bu arada, bir üzüntümü de sizlerle paylaşmak istiyorum. Akademisyen, devlet adamı, Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Prof. Dr. Ahmet Halûk Dursun şölenimize katılmak üzere Ankara’dan gelmişti. Programın açılışında yaptığı veda niteliğindeki konuşmasında ise Çanakkale, Sakarya ve Sarıkamış’ı hatırlamadan tarihin doğru dürüst yorumlanamayacağına vurgu yapmıştı. Dursun, birkaç sene önce Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesinde öğrencilere konuşma