Urząd Statystyczny we Wrocławiu EUROREGIONY NA GRANICACH POLSKI 2007 Wrocław 2007 ■ ■ <# ' URZĄD STATYSTYCZNY WE WROCŁAWIU EUROREGIONY NA GRANICACH POLSKI 2007 älBLIOTEKA'^ WROCŁAW 2007 ZESPÓŁ REDAKCYJNY Przewodniczący: Elżbieta Małecka Redaktor główny: Maria Czekaj Członkowie: Beata Bal-Domańska, Sławomir Banaszak, Krystyna Kalichowicz, Danuta Komarowska, Wacław Mazur, Elżbieta Stańczyk, Halina Woźniak, Małgorzata Wysoczańska, Agata Zemska Sekretarz: Katarzyna Kraszewska Opracowanie publikacji: Sławomir Banaszak, Dorota Wilczyńska Konsultacje: Andrzej Jankowski WSPÓŁPRACA URZĘDÓW STATYSTYCZNYCH Kraków Rzeszów Lublin Olsztyn Białystok Gdańsk Redaktor techniczny: Irena Makiej-Borowiecka Skład komputerowy i grafika: Joanna Zielińska, Beata Gwizdała Opracowanie map i kartogramów: Dorota Wilczyńska ISBN 978-83-88634-78-9 Druk: Urząd Statystyczny we Wrocławiu - Wydział Poligrafii 59-220 Legnica, ul. Jaworzyńska 65 Słowo wstępne Prezentowana publikacja „Euroregiony na granicach Polski 2007” jest kolejną - szóstą - z cyklu wydawniczego poświęconego procesom integracyjnym na obsza­ rach przygranicznych. Dotychczas ukazały się: „Panorama euroregionów" (\Nyó. I - 1997, wyd. II - 1998), „Euroregiony w nowym podziale terytorialnym Polski” (1999), „Euroregiony na granicach Polski 2001" (2001) oraz „Euroregiony na granicach Polski 2003". Celem publikacji jest dostarczenie kompleksowych i aktualnych informacji 0 współpracy euroregionalnej prowadzonej na granicach Polski. Opracowanie skła­ da się z czterech części poprzedzonych spisami: tablic, rysunków i map oraz uwa­ gami ogólnymi. W części pierwszej zaprezentowano informacje ogólne o współpracy transgra- nicznej w Europie. Określono cele i podstawy prawne tej współpracy. W tej części publikacji ukazano także zróżnicowanie zaawansowania procesów euroregionali- zacji na granicach krajów sąsiadujących z Polską. Część druga dotyczy aktualnego stanu współpracy euroregionalnej w Polsce. Przedstawiono w niej chronologię powstawania euroregionów na obszarach przy­ granicznych naszego kraju oraz syntetyczną analizę celów, zadań i barier współ­ pracy transgranicznej. W tej części zaprezentowano także wybrane dane 1 wskaźniki statystyczne charakteryzujące krajowe części euroregionów. Część trzecia zawiera informacje o wielkości i kierunkach wykorzystania w euroregionach środków pomocowych Unii Europejskiej z programów Phare CBC i Interreg III A w ramach tzw. „małych projektów euroregionalnych". Przedstawiono w niej m in. rodzaje dofinansowywanych przedsięwzięć oraz rodzaje instytucji, które najczęściej je realizowały. Część czwarta zawiera usystematyzowane zestawy aktualnych informacji staty- styczno-opisowych o wszystkich euroregionach na granicach Polski. Informacje te dotyczą wybranych aspektów funkcjonowania euroregionów, zaprezentowano je w identycznym układzie analitycznym wraz z mapami i wykazami członków. Pu­ blikacja zawiera także zasób informacji statystycznych o zagranicznych częściach większości euroregionów. Istotnym wzbogaceniem publikacji są zestawy kolorowych kartogramów opra­ cowanych dla każdego z euroregionów. Przedstawiono na nich wybrane informacje i wskaźniki statystyczne. Pozyskanie danych do opracowania było możliwe dzięki współpracy z urzędami statystycznymi w Białymstoku, Gdańsku, Krakowie, Lublinie, Olsztynie i Rzeszowie. Informacje o czeskich częściach euroregionów dostarczył Czeski Urząd Staty­ styczny, Przedstawicielstwo w Libercu. Dane o obszarach niemieckich uzyskano z krajowych urzędów statystycznych: Saksonii, Meklemburgii Pomorza Przedniego oraz Berlina i Brandenburgii. Wskaźniki o ukraińskiej części Euroregionu Karpac­ kiego opracował Urząd Statystyczny w Iwano-Frankowsku, o części rosyjskiej Euro­ regionu Bałtyk Urząd Statystyczny w Kaliningradzie, a o Euroregionie Bug urzędy statystyczne w Brześciu, Lwowie i Łucku. Powstanie niniejszej publikacji w zaprezentowanym kształcie umożliwiła współ­ praca z krajowymi sekretariatami euroregionów, od których uzyskano większość informacji pozastatystycznych. Szerszą charakterystykę euroregionów, a w szczególności opisy ich walorów przyrodniczych i turystycznych, podstaw prawnych i instytucjonalnych ich funkcjo­ nowania oraz analizę zasad członkostwa w euroregionach i narodowych stowarzy­ szeniach je tworzących przedstawiono we wcześniejszym opracowaniu „Euroregio­ ny na granicach Polski 2003". Mam nadzieję, że niniejsza publikacja - tak jak poprzednie z tego cyklu - spotka się z zainteresowaniem wielu środowisk, dostarczając kompleksowej, w tym staty­ stycznej wiedzy o euroregionach i przyczyni się do dalszego rozwoju współpracy euroregionalnej na granicach Polski. Dyrektor Urzędu Statystycznego we Wrocławiu Elżbieta Małecka Wrocław, listopad 2007 r. Spis treści Słowo wstępne.............................................................................................. 3 Spis tablic ....................................................................................................... 6 Spis rysunków i map .................................................................................... 9 Uwagi ogólne....................................,............................................................ 13 1. Współpraca transgraniczna w Europie ................................................ 14 1.1. Cele i podstawy prawne współpracy transgranicznej...................... 14 1.2. Euroregiony w krajach sąsiadujących z Polską................................. 16 2. Stan współpracy euroregionalnej w Polsce ....................................... 20 2.1. Rozwój sieci euroregionów na granicach Polski............................... 20 2.2. Cele i zadania euroregionów............................................................. 21 2.3. Bariery współpracy ............................................................................. 25 2.4. Wybrane dane porównawcze ............................................................ 28 3. Instrumenty finansowe Unii Europejskiej wspierające współpracę transgraniczną......................................................................................... 31 3.1. Phare .................................................................................................... 31 3.1.1. Fundusz Małych Projektów Phare CBC.................................. 32 3.2. Interreg.................................................................................................. 39 3.2.1. Mikroprojekty Interreg III A....................................................... 40 4. Obszary współpracy euroregionalnej na granicach Polski.............. 43 4.1. Euroregiony na pograniczu zachodnim ............................................. 43 4.1.1. Euroregion Pomerania ............................................................. 43 4.1.2. Euroregion Pro Europa Viadrina ............................................. 57 4.1.3. Euroregion Sprewa-Nysa-Bóbr ............................................... 67 4.1.4. Euroregion Neisse-Nisa-Nysa................................................. 77 4.2. Euroregiony na pograniczu południowym ....................................... 89 4.2.1. Euroregion Glacensis ............................................................... 89 4.2.2. Euroregion Pradziad................................................................. 99 4.2.3. Euroregion Silesia .................................................................... 107 4.2.4. Euroregion Śląsk Cieszyński................................................... 115 4.2.5. Euroregion Beskidy .................................................................. 123 4.2.6. Euroregion Tatry....................................................................... 131 4.2.7. Euroregion Karpacki................................................................. 137 4.3. Euroregiony na pograniczu wschodnim ............................................ 145 4.3.1. Euroregion Bug......................................................................... 145 4.3.2. Euroregion Puszcza Białowieska ............................................ 155 4.3.3. Euroregion Niemen................................................................... 161 4.4. Euroregiony na pograniczu północnym ............................................. 165 4.4.1. Euroregion Łyna-Ława ............................................................. 165 4.4.2. Euroregion Bałtyk ..................................................................... 167 4.5. Informacje statystyczne o polskich częściach euroregionów: Tatry, Niemen i Łyna-Ława................................................................. 175 Bibliografia ..................................................................................................... 178 Spis tablic Tabl. | Str. 1. Współpraca transgraniczna w Europie Euroregiony na granicach Niemiec............................................................................... 1.1 17 Euroregiony na granicach Republiki Czeskiej ............................................................ 1.2 18 Euroregiony na granicach Słowacji............................................................................... 1.3 19 2. Stan współpracy euroregionalnej w Polsce Chronologia tworzenia euroregionów ........................ 2.1 21 Cele i zadania współpracy............................................................................................. 2.2 22 Bariery rozwoju współpracy transgranicznej................................................................. 2.3 26 Wybrane dane o euroregionach w 2006 r..................................................................... 2.4 28 3. Instrumenty