Małgorzata OSTROWSKA1), Monika PAWLITA-POSMYK2) 1)Uniwersytet Opolski,Zakład Kształtowania Środowiska, Opole, 2) Powiatowy Urząd Pracy w Brzegu CHARAKTERYSTYKA GOSPODARKI ODPADAMI W GMINIE SKARBIMIERZ Abstrakt: W pracy przedstawiono podstawowe zagadnienia dotyczące odpadów oraz proble- matykę dotyczącą gospodarowania odpadami na terenie gminy Skarbimierz z wyszcze- gólnieniem poszczególnych miejscowości znajdujących się na jej obszarze. Zobrazowa- no również nawyki mieszkańców, posiadaną wiedzę przez mieszkańców lub jej brak z zakresu odpadów. W celu ocenienia gospodarki odpadami na terenie gminy przepro- wadzono badania ankietowe wśród mieszkańców gminy Skarbimierz oraz przeprowa- dzono przykładowe obliczenia m.in. dotyczących ograniczenia składowanych odpadów ulegających biodegradacji oraz ilości odpadów komunalnych w danym roku. Z pracy można wyciągnąć wiele wniosków np.: mieszkańcy posiadający wyższe wykształcenie posiadają większą wiedzę z gospodarki odpadami; cena jest często decydującym wyz- nacznikiem co odbija się na gospodarce odpadami; ogólna dobra świadomość znajo- mości odpadów niebezpiecznych, ich zbiórki, rodzajów oraz elementarnych pojęć z tego zakresu wśród mieszkańców. Wstęp Człowiek swoją działalnością zarówno sferze życia codziennego jak i w pra-cy powoduje powstawanie odpadów. Odpady to wszystkie substancje, przed-mioty, które straciły swą wartość użytkową i są one nieprzydatne w danym miejscu i czasie. Powstały w wyniku działalności bytowej i gospodarczej ludzi. To również m.in.: niewykorzystane przeterminowane lekarstwa, gruz rozbiór-kowy, gromadzone w zbiornikach bez odpływu wydzieliny pochodzenia ludz-kiego, osady, odpady z placów zabaw, ogrodów i parków oraz gospodarstw do-mowych [1]. Każdy odpad może stać się surowcem lub materiałem w chwili jego ponownego zagospodarowania bądź wykorzystania ponownie w innej pos-taci [2], [5]. Z roku na rok zwiększa się poziom życia ludzi i rozwój techniczny. Konsekwencja tego jest powiększająca się ilość odpadków. Śmieci są jednym z poważniejszych zagrożeń dla zdrowia i środowiska przyrodniczego. Odpady przemysłowe wykazują działanie toksyczne i rakotwórcze na organizm człowieka. Celem pracy jest zapoznanie z podstawowymi zagadnieniami dotyczącymi odpadów w gminie Skarbimierz i określenie wiedzy mieszkańców gminy doty- czącej problematyki gospodarki odpadami. Przedstawiono zagrożenia dla środo- wiska pochodzące z gospodarowania odpadami na terenie gminy. Przeprowa- dzono badania ankietowe wśród mieszkańców gminy z wyszczególnieniem poszczególnych miejscowości znajdujących się na jej terenie. 132 Opole 2016 Pobrano z https://repo.uni.opole.pl / Downloaded from Repository of Opole University 2021-10-03 Charakterystyka gminy Skarbimierz Gmina Skarbimierz położona jest w zachodniej części województwa Opol- skiego (Rys. 1). Gmina ta należy do powiatu brzeskiego. Graniczy od strony pół- nocnej z gminą Lubsza i gminą miejską Brzeg, od południa z gminą Olszanka i gminą Wiązów, ze strony zachodniej z gminą Oława należąca do województwa dolnośląskiego a z wschodu z gminą Popielów oraz gminą Lewin Brzeski. Gmina jest wspólnota samorządową, w skład której wchodzi 14 sołectw i jedno osiedle [6, 7]. 1. Bierzów 2. Brzezina 3. Kopanie 4. Kruszyna 5. Lipki 6. Łukowice Brzeskie 7. Małujowice 8. Pawłów 9. Pępice 10.Prędocin 11.Skarbimierz (wieś) 12.Skarbimierz Osiedle 13.Zielęcice 14.Zwanowice 15.Żłobiona Rys. 1. Mapa administracyjna Gminy Skarbimierz [6] Powierzchnia Gminy Skarbimierz zajmuje obszar 110 km² [6]. Monografia 133 Pobrano z https://repo.uni.opole.pl / Downloaded from Repository of Opole University 2021-10-03 Ludność gminy Skarbimierz Zmiany w demografii w ostatnich latach sprawiają, że wzrasta liczba miesz- kańców gminy. Analiza 7 lat pokazuje, że przyrost liczby ludności wynosi 1%. Przyczyną takiego zjawiska jest migracja mieszkańców Brzegu na tereny gminy Skarbimierz oraz rozwój strefy ekonomicznej (zakładów) na lotnisku w Skarbi- mierzu [7]. Tab. 1. Liczba ludności gminy z wyszczególnieniem poszczególnych miejscowości [4] Miejscowość Charakterystyka: : BIERZÓW Liczba ludności:195 (stan z 31.12.2007) Teren działania Sołectwa obejmuje wieś Bierzów o obszarze 270,40 ha BRZEZINA Liczba ludności: 562 (stan z 31.12.2007) Teren działania Sołectwa obejmuje wieś Brzezina o obszarze 1118,28 ha KOPANIE Liczba ludności: 160 (stan z 31.12.2007) Teren działania Sołectwa obejmuje wieś Kopanie o obszarze 332,60 ha KRUSZYNA Liczba ludności: 285 ( stan z 31.12.2007) Teren działania Sołectwa obejmuje wieś Kruszyna o obszarze 619,00 ha LIPKI Liczba ludności: 650 (stan z 31.12.2007) Teren działania Sołectwa obejmuje wieś Lipki o obszarze 1192,30 ha ŁUKOWICE Liczba ludności: 554 (stan z 31.12.2007) Teren działania Sołectwa obejmuje wieś Łukowice Brzeskie o BRZESKIE obszarze 1099,90 ha MAŁUJOWICE Liczba ludności: 444 (stan z 31.12.2007) Teren działania Sołectwa obejmuje wieś Małujowice o obszarze 985,23 ha PAWŁÓW Liczba ludności: 446 (stan z 31.12.2007) Teren działania Sołectwa obejmuje wieś Pawłów o obszarze 673,98 ha PĘPICE Liczba ludności: 388 (stan z 31.12.2007) Teren działania Sołectwa obejmuje wieś Pępice o obszarze 855,19 ha PRĘDOCIN Liczba ludności: 220 (stan z 31.12.2007) Teren działania Sołectwa obejmuje wieś Prędocin o obszarze 1221,90 ha Liczba ludności: 198 (stan z 31.12.2007) SKARBIMIERZ Teren działania Sołectwa obejmuje wieś Skarbimierz o obszarze 257,28 ha SKARBIMIERZ Liczba ludności: 2001 (stan z 31.12.2007) Teren działania samorządu mieszkańców osiedla obejmuje OSIEDLE miejscowość Skarbimierz Osiedle. ZIELĘCICE Liczba ludności: 267 (stan z 31.12.2007) Pobrano z https://repo.uni.opole.pl / Downloaded from Repository of Opole University 2021-10-03 Teren działania Sołectwa obejmuje wieś Zielęcice o obszarze 447,80 ha ZWANOWICE Liczba ludności: 409 (stan z 31.12.2007) Teren działania Sołectwa obejmuje wieś Zwanowice o obszarze 726,84 ha ŻŁOBIZNA Liczba ludności: 554 ( stan z 31.12.2007) Teren działania Sołectwa obejmuje wieś Żłobizna o obszarze 650,86 ha Analiza gospodarki odpadami komunalnymi na terenie gminy Skarbimierz pochodzi z ankiet wypełnionych przez przedsiębiorstwa zajmujące się zbiórką, transportem i zagospodarowaniem odpadów: 134 Opole 2016 Pobrano z https://repo.uni.opole.pl / Downloaded from Repository of Opole University 2021-10-03 Tab. 2. Zakłady oraz przedsiębiorstwa odpowiedzialne za gospodarkę odpadami [6, 7] 1. Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych van Gansewinkel-Dolny Śląsk Sp. z o.o. Oława ul.Portowa 7 2. Zakład Higieny Komunalnej Sp. z o.o. Brzeg ul. Saperska 1 3. Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych „KOMUS” Brzeg ul. M. Konopnickiej 8a 4. Przedsiębiorstwo REMONDIS Opole Sp. z o.o. Opole Aleja Przyjaźni 9 5. „GRABOWSKI” Marek Grabowski, Oława ul. Słowackiego 26 6. Przedsiębiorstwo Oczyszczania ALBA, Wrocław ul. Ostrowskiego 7 Tab. 3. Dane dostarczone przez wyżej wymienione firmy w 2008 roku dotyczące zdeponowania na składowisku różnych rodzajów odpadów [6, 7] Rodzaj odpadów Ilość odpadów odpady komunalne 795,7 Mg tworzywo 26,2 Mg papier i tektura 8,2 Mg szkło 35,9 Mg Średni wskaźnik nagromadzenia odpadów komunalnych przypadający na jednego mieszkańca w 2008 roku wyniósł 121,55 kg/M rok [6]. Analiza ilości wytwarzanych odpadów w gminie Gmina Skarbimierz ma charakter wiejski. Osiedle Skarbimierz natomiast ze względu na swoją wielorodzinną zabudowę oraz infrastrukturę wyodrębniono w bilansie i potraktowano jako teren miejski. Podczas szacowania rzeczywistej ilości odpadów przyjęto najnowsze wskaźniki nagromadzenia wytwarzanych odpadów komunalnych dla poszczególnych środowisk [7]. Tab. 4. Wskaźniki nagromadzenia poszczególnych rodzajów odpadów komunalnych wg KPGO 2010 [6, 7] Wskaźniki nagromadzenia poszczególnych rodzajów Bilans odpadów komunalnych odpadów Rodzaj odpadów Jednostka Osiedle Wieś Jednostka Osiedle Wieś Suma komunalnych Odpady z gospodarstw kg/M rok 230 140 Mg/rok 441,14 736,96 1178,1 domowych Odpady z kg/M rok 95 30 Mg/rok 182,21 157,92 340,13 infrastruktury Odpady z oczyszczania ulic i kg/M rok 8 0 Mg/rok 15,34 0,00 15,34 placów Odpady kg/M rok 15 10 Mg/rok 28,77 52,64 81,41 wielkogabarytowe suma kg/M rok 348 180 Mg/rok 667,46 947,52 1614,98 Zakład Gospodarowania Odpadami w Gać- segregacja, odzysk, unieszkodliwianie ZGO posiada pozwolenie zintegrowane. Instalacja znajduje się od strony wschodniej gminy Oława, na obszarze administracyjnym miejscowości Gać, nie- Pobrano z https://repo.uni.opole.pl / Downloaded from Repository of Opole University 2021-10-03 daleko gminy Skarbimierz [7, 8]. Monografia 135 Pobrano z https://repo.uni.opole.pl / Downloaded from Repository of Opole University 2021-10-03 Składowisko otaczają rowy opaskowe, które nie pozwalają dostawaniu się wód powierzchniowych i podziemnych do niecki tego składowiska. Firma zajmuje się m.in.: zagospodarowaniem odpadów innych niż niebez- pieczne i obojętne, obsługiwaniem systemu selektywnej zbiórki odpadów (kar- ton, plastik, szkło), sortowaniem (zbiórka selektywna i odpady komunalne), od- zyskiem odpadów wielkogabarytowych, przenoszeniem określonych odpadów do odzysku i recyklingu, unieszkodliwianiem poprzez składowanie na składo-wisku oraz sprzedażą surowców wtórnych, np. makulatury czy opakowań z tworzyw sztucznych [8]. Fot. 1. Selektywna zbiórka –transport –sortowanie -odzysk-unieszkodliwianie [3] Tab. 5. Rodzaje i ilości (w Mg) odpadów poddane sortowaniu w ZGO Sp. Z o.o. w latach 2004-2011 wraz ze sprzedażą odzyskanych surowców [3]. Lp Nazwa, rodzaj odpadu kod 2007 2008 2009 2010 2011 odpadu 1. Opakowania z papieru i 150101 601,01 1 191,74 2 006,55 392,17 227,70 tektury 2. Opakowania