Komisja Spraw Zagranicznych 2 „Odzwierciedleniem wzrostu odpo- wiedzialności Niemiec na arenie międzynarodowej jest rosnące zain- teresowanie opinii publicznej spra- wami polityki zagranicznej – i to dobrze, gdyż tylko przy akceptacji obywatelek i obywateli nasz kraj będzie mógł w przyszłości sprostać tej odpowiedzialności. Komisji Spraw Zagranicznych Bundestagu przypada przy tym znacząca rola. Do jej zadania, krytycznej obserwacji i współdziałania w realizacji polityki zagranicznej rządu federalnego, należy umożliwienie obywatelom zabierania głosu w ramach procesu decyzyjnego w kwestiach polityki zagranicznej, mającego z reguły cha- rakter poufny, jak również branie pod uwagę pytań i wątpliwości wyar- tykułowanych przez obywateli.“ dr Norbert Röttgen, CDU/CSU Przewodniczący Komisji Spraw Zagranicznych 3 Decyzje podejmowane przez Niemiecki Bundestag są przy- gotowywane w komisjach, ustanawianych podczas każ- dej kolejnej kadencji parla- mentu na nowo. Cztery z nich są powoływane na mocy Ustawy Zasadniczej; są to następujące komisje: Spraw Zagranicznych, Obrony, do spraw Unii Europejskiej oraz Komisja Petycyjna. Ustawowo przewiduje się również utwo- rzenie Komisji Budżetowej oraz Komisji Regulaminowej. Zakres kompetencji komisji odpowiada zasadniczo podziałowi według resortów rządu federalnego. W ten spo- sób umożliwia się parlamen- towi skuteczną kontrolę rządu. Komisje Bundestagu W ramach prowadzonej poli- tyki Niemiecki Bundestag sta- wia własne akcenty, poprzez tworzenie kolejnych komisji, w ramach określonych obsza- rów tematycznych, takich jak sport, kultura czy turystyka. Ponadto mogą być powoły- wane specjalne zespoły, takie jak parlamentarne ciała dorad- cze (Parlamentarische Bei- W komisjach prowadzone są räte), komisje śledcze czy obrady i rozpatruje się pro- specjalne komisje parlamen- jekty ustaw i uchwał przeka- tarno-eksperckie (Enquete- zane przez zgromadzenie kommissionen). W komisjach plenarne. W ramach pracy zasiadają posłowie, przedsta- w gronie członków komisji wiciele wszystkich poszcze- w zakresie jej właściwości gólnych frakcji parlamentar- wyłaniane są główne tematy nych. Skład komisji jest debaty parlamentarnej. Jeżeli odzwierciedleniem proporcji jest to konieczne, wówczas pomiędzy ugrupowaniami zaprasza się dodatkowo eks- politycznymi reprezentowa- pertów z zewnątrz, a odbywa nymi w Niemieckim Bunde- się to przeważnie w ramach stagu. Również przy obsadza- wysłuchań publicznych. niu funkcji przewodniczących Obrady kończą się przyjęciem i ich zastępców uwzględnia głosami większości sprawoz- się proporcjonalnie siłę frakcji dań i odnoszących się procesu parlamentarnych. Komisje decyzyjnego zaleceń, na pod- Bundestagu XIX kadencji stawie których zgromadzenie liczą od dziewięciu a czter- plenarne podejmuje swoje dziestu dziewięciu członków. decyzje. 5 Obszary pracy, właściwości i zadania Polityka zagraniczna tradycyj- nie jest zadaniem rządu fede- ralnego. Tym niemniej Bunde- stag wywiera coraz większy wpływ na jej kształtowanie. W praktyce działań Bunde- stagu za ten obszar polityki odpowiada Komisja Spraw Zagranicznych. Należy ona do największych komisji parla- mentu oraz stanowi jedną tych z czterech komisji, któ- rych utworzenie nakazuje Ustawa Zasadnicza. Pod prze- wodnictwem Norberta Rött- gena (CDU/CSU) 45 członków komisji obraduje nad kwe- stiami wrażliwymi polityki zagranicznej – i dlatego czyni to za zamkniętymi drzwiami. Komisja Spraw Zagranicznych Parlamentarzyści zapoznają się ze sprawozdaniami rządu federalnego w zakresie zagad- nień polityki zagranicznej Krymskiego, rosnący wpływ oraz zajmują wobec nich sta- Chin na politykę światową nowisko w ramach debaty oraz sytuacja w Afganistanie politycznej. Punkty porządku i na innych obszarach, gdzie obrad komisji odnoszą się z Bundeswehra pełni swoją reguły do wydarzeń polityki misję. Dyskusje prowadzone światowej z perspektywy Nie- w ramach komisji nie przebie- miec. Podstawowe kwestie gają przy tym w sposób kon- niemieckiej polityki zagra- frontacyjny, ale rzeczowy, nicznej, takie jak współpraca mając na uwadze osiągnięcie w ramach Unii Europejskiej, konsensusu. W zakresie tema- stosunki z europejskimi kra- tów przekrojowych, takich jami sąsiednimi, partnerstwo jak działalność Organizacji transatlantyckie oraz szcze- Narodów Zjednoczonych, gólne relacje z Izraelem, okre- polityki rozbrojenia, przeciw- ślają pracę komisji w równej działania sytuacjom kryzyso- mierze jak aktualne wydarze- wym i zarządzania konflik- nia, takie jak sytuacja w regio- tami, jak również zagranicznej nie Bliskiego i Środkowego polityki kulturalnej i eduka- Wschodu, stosunki z Rosją na cyjnej, Komisja Spraw Zagra- tle konfliktu na wschodniej nicznych powołała specjalne Ukrainie i wokół Półwyspu podkomisje. 16 ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ CDU/CSU 10 ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ SPD 6 ■ ■ ■ ■ ■ ■ AfD 5 ■ ■ ■ ■ ■ FDP 4 ■ ■ ■ ■ LEWICA 4 ■ ■ ■ ■ ZWIĄZEK 90/ZIELONI Liczba członków: 45 Przewodniczący: dr Norbert Röttgen, CDU/CSU Wiceprzewodnicząca: dr Daniela De Ridder, SPD 7 Podejmowanie właściwych Ramy działania Bundestagu w decyzji w kwestiach polityki zakresie polityki zagranicznej zagranicznej wymaga rozległej zostały znacząco poszerzone i szczegółowej wiedzy. Pod- na mocy postanowień Fede- czas obrad trzeba przeanalizo- ralnego Trybunału Konstytu- wać i poddać ocenie komplek- cyjnego. W konsekwencji sowe obszary zależności. wydania orzeczenia ze strony Zasiadający w Bundestagu trybunału rząd federalny nie politycy zajmujący się spra- może samodzielnie podejmo- wami polityki zagranicznej wać decyzji w sprawie prze- muszą niejednokrotnie bardzo prowadzania przez Bunde- szybko i równocześnie zajmo- swehrę akcji wojskowych wać się częstokroć bardzo z użyciem broni; decyzje te zróżnicowanymi problemami wymagają demokratycznej i wydarzeniami, gdyż wyda- legitymizacji w formie rzenia na arenie międzynaro- zatwierdzenia przez Bundes- dowej nie uwzględniają kalen- tag. Komisja Spraw Zagranicz- darza posiedzeń Bundestagu. nych pełni wiodącą rolę w Ilość pracy do wykonania przygotowaniu tego rodzaju oraz presja czasowa są odpo- postanowień i do tej pory nie wiednio duże. Pozyskanie odnotowano przypadku, aby i analiza informacji w odpo- postanowienie zgromadzenia wiednim czasie — również plenarnego Bundestagu odbie- poufnych — jest warunkiem gało od zaleceń komisji. skutecznej pracy komisji. 8 Członkowie komisji korzy- stają w swojej pracy z licz- nych źródeł informacji. z całego świata, reprezentu- Jakkolwiek dokumenty na jący niejednokrotnie wysokie piśmie i zebrane materiały kręgi władzy, w tym również stanowią bazę, tym niemniej szefowie państw i rządów, nie zastąpią one bezpośred- są zainteresowani przeprowa- niej wymiany informacji dzeniem w Berlinie rozmów i poglądów podczas rozmów z przedstawicielami Komisji i dyskusji. Przy kompleksowej Spraw Zagranicznych. Inten- tematyce, jeżeli jest takie zapo- sywne są również kontakty trzebowanie, wówczas Komi- z parlamentarzystami na sja Spraw Zagranicznych bądź całym świecie; Komisja Spraw jej podkomisje przeprowadzają Zagranicznych prowadzi regu- wysłuchania publiczne z udzia- larny dialog z odpowiednimi łem ekspertów z zewnątrz. komisjami parlamentów we Podczas podróży zagranicz- Francji, w Polsce i w Izraelu. nych parlamentarzyści wyra- Parlamentarzyści mają decy- biają sobie na miejscu pogląd dującą przewagę na arenie na temat aktualnych wydarzeń międzynarodowej: nie wiążą i rozwoju sytuacji oraz nawią- ich zwyczaje dyplomatyczne zują różnorodne kontakty, i mają możność wysyłania które mogą być przydatne nie sygnałów w sposób bardziej tylko dla pracy komisji, ale dyskretny, a zarazem bardziej również dla postrzegania wyraźny, niż jest to częstokroć interesów Niemiec na świecie. możliwe w oficjalnej dyplo- Z kolei liczni rozmówcy macji. 9 Podkomisje Komisji Spraw Zagranicznych Odzwierciedleniem różnorod- Jako członek Organizacji ności polityki zagranicznej są Narodów Zjednoczonych oraz zadania realizowane przez szeregu innych organizacji cztery podkomisje, z których międzynarodowych i grup każda składa się z dziewię- państw, jak na przykład Świa- ciorga członków, a które zostały towej Organizacji Handlu utworzone przez Komisję (WTO) oraz grup G7 i G20, Spraw Zagranicznych. Człon- skupiających czołowe potęgi kowie Podkomisji do spraw gospodarcze, Niemcy mogą Rozbrojenia, Kontroli Zbrojeń wywierać wpływ na kształto- i Nierozprzestrzeniania pod wanie porządku międzynaro- przewodnictwem Matthiasa dowego opartego na wspól- Höhna (Lewica) obradują na nych regułach. Podkomisja do temat aktualnych kierunków spraw Organizacji Narodów rozwoju oraz kwestii długo- Zjednoczonych, Organizacji okresowych, takich jak Międzynarodowych i Globali- międzynarodowe starania zacji pod przewodnictwem o prowadzenie kontroli nad Ulricha Lechte (FDP) śledzi światowym handlem bronią, działalność tych organizacji rozszerzanie zasięgu stosowa- i grup oraz politykę Niemiec nia broni strzeleckiej w regio- w zakresie odnośnych gremiów nach dotkniętych kryzysem i organów, w tym Rady Bez- czy też rola rozbrojenia i kon- pieczeństwa Organizacji Naro- troli zbrojeń jako elementy dów Zjednoczonych, której tworzenia globalnej architek- członkiem Niemcy są w latach tury bezpieczeństwa. Również 2019 i 2020. Zakres tema- negocjacje w zakresie wzmoc- tyczny jest odpowiednio nienia międzynarodowego obszerny i obejmuje zarówno systemu nierozprzestrzenia- rolę Organizacji Narodów nia broni jądrowej oraz kon- Zjednoczonych w pokonywa- troli zbrojeń w Europie należą niu kryzysów międzynarodo- do porządku obrad tej podko- wych, jak i przyszłość sys- misji. temu światowego handlu.