25 lat ZNAD WILII sĄsiedzi: wczoraj . dzisiaj . jutro Polacy na litwie . wsPÓŁPraca nauka . sztuka . literatura kwartalnik .Wilno.2014.4(60) „Znad Wilii” – kwartalnik, rok założenia – 1989, rok wydania – XXVI (do 2000 – jako dwutygodnik i tygodnik, wydano numerów – 253) SPIS TREŚCI Wydawca: REFLEKSJE NA 25-LECIE Viešoji įstaiga „Znad Wilii” kultūros plėtros draugija Romuald Mieczkowski,Nadal w duchu WKL……………………………........ 7 Stowarzyszenie Użyteczności Publicznej na Rzecz Rozwoju Kultury Czesław Okińczyc, „Znad Wilii i nasza droga do niepodległości………...….... 12 ZW. Laurki i trochę ...dziegciu! (Opinie i nie tylko. 1989-1999)................................ 18 „Znad Wilii” ZNAD DNIEPRU Maciej Mieczkowski, Pisanie przed zimą – w Kijowie i we Lwowie……….... 37 Prezes Zarządu i redaktor naczelny: PASJE Romuald Mieczkowski Romuald Mieczkowski, Z zapiśnika działań twórczych…………………….… 46 MJ, Poczet twórców literatury wileńskiej od wieku XVI do roku 1945-9.......... 53 KAWIARNIA LITERACKA Współpraca stała: XXI Międzynarowy Festiwal Poetycki „Maj nad Wilią”: Leonard Drożdżewicz (Sokółka), prof. Mieczysław Jackiewicz (Olsztyn), Romuald Mieczkowski, Maj w październiku i EMiGRA po raz drugi.............. 63 Krzysztof Jankowski (Olsztyn), Tadeusz Markiewicz (Warszawa), Paweł Dlaczego poeta napisał – Litwo, ojczyzno moja: Matusewicz (Seattle, USA), Maciej Mieczkowski (Kijów, Ukraina), Barba- Wojciech Piotrowicz, Ojczyzny... ….................................................................. 70 ra i Janusz Pieczuro (Teaneck, USA), dr Zenowiusz Ponarski (Etobicoke, Józef Szostakowski, Gdzie się obrócisz ………................................................. 72 Strofy nieznane i mało znane: Kanada), Sławomir Subotowicz (Wilno, skład), Henryka Uczkuronis Mieczysław Jackiewicz, Do Litwy – wiersz Jerzego Pietrkiewicza.................... 74 (Wilno, korekta), prof. Władysław Zajewski (Gdańsk) Przeczytane: Władysław Zajewski, Między Toruniem, Królewcem i Wilnem…………........ 76 Współpraca – numer bieżący: Leonard Drożdżewicz, O diecezji wileńskiej – dedykowane ks. T. Krahelowi…… 78 Franciszek Bartoszewicz (Supraśl), Elżbieta i Lech Frankiewiczowie (War- Romuald Mieczkowski, Gdy myślę Wilno…………......................................... 83 O PIŁSUDSKIM RAZ JESZCZE szawa), dr Cséby Géza (Keszthely, Węgry), Konrad Kostka (Warszawa), Zenowiusz Ponarski, Marszałek i Żmudzini…………………………............... 85 Julia Kryszewska (Łódź), Czesław Okińczyc (Wilno), Tomasz Otocki 100. ROCZNICA WYBUCHU I WOJNY ŚWIATOWEJ (Warszawa), dr Stefan Pastuszewski (Bydgoszcz) Wojciech Piotrowicz Mieczysław Jackiewicz, Okupacja niemiecka Wilna w latach 1915-1919......... 93 (Wilno), Tomasz Snarski (Gdańsk), dr Józef Szostakowski (Wilno), dr Julia Kryszewska, Z pamiętników mojego ojca – Stanisława Cywińskiego...... 102 Piotr Wdowiak (Łódź), Janusz Wójcik (Brzeg) i inni POLACY WIELU KULTUR Tomasz Snarski, Wilno moich marzeń……………………………..….............. 110 WOKÓŁ GASTRONOMII Opracowanie i koncepcja graficzna, zdjęcia Tomasz Otocki, Zatańczyć tango w „Erinie”, czyli jak bawiły się ©Romuald Mieczkowski przedwojenne Druskieniki…………………………................................................ 112 LITWA – POLSKA. Z MIESIĄCA NA MIESIĄC Fotografia na okładce: ZW, Wydarzenia, fakty, opinie. W kulturze i jej okolicach.................................. 123 LISTEM I MAILEM © Romuald Mieczkowski Poczta redakcyjna: Łucja Nelke-Jastrzębska, Włodzimierz Jastrzębski, Stefan Zimowa panorama Wilna z Trzykrzyskiej Góry Pastuszewski – Rozbicie więzienia hitlerowskiego w Pińsku w styczniu 1943;To- masz Snarski – Historia petycji do PE w sprawie praw Polaków na Litwie;Mie- czysław Jackiewicz – Błędny tytuł artykułu; Leonard Drożdżewicz, Franciszek ISSN 1392-9712 Bartoszewicz, Władysław Zajewski, Józef Wierzba, Adam Bobryk, Luba Nazarenko, Piotr Wdowiak, CsébyGéza, Zbigniew Jędrychowski, Krystyna Indeks 327956 Korkuć, Janusz Wójcik, Elżbieta i Lech Frankiewiczowie – O poprzednim numerze, 25 lat „Znad Wilii”; Konrad Kostka – „Maj nad Wilią i Wisłą” Cena: w Wilanowie i EMiGRA...................................................................................... 140 3.50 EUR / 15 PLN (w tym 8% VAT) Notki o autorach…................……………………………….…….................... 155 Gdzie jest dostępne „Znad Wilii”…………….….…........................................ 158 © Viešoji įstaiga „Znad Wilii” kultūros plėtros draugija – Stowarzyszenie Użyteczności Publicznej na Rzecz Rozwoju Kultury „Znad Wilii”, grudzień 2014 2 3 TURINYS CONTENTS PAMĄSTYMAI „NUO NERIES“ 25-MEČIO PROGA REFLECTINS ON THE 25-TH ANNIVERSARY Romualdas Mieczkowskis, Ir toliau LDK dvasia……………………………... 7 Romuald Mieczkowski, Still in the Spirit of the Grand Duchy of Lithuania…. 7 Czesławas Okinczycas, „Znad Wilii”(Nuo Neries) ir mūsų kelias Czeslaw Okinczyc, „Znad Wilii” and our Road to Independence………...…... į Nepriklausomybę............................................................................................... 12 ZW, Praises and a Fly in the Ointment! (Readers Opinions and More. 1989-1999)…. 12 ZW, Sveikinimai ir šaukštas... deguto! (Skaitytojų nuomonės ir ne tik. 1989-1999)....... 18 FROM DNIEPER RIVER NUO DNIEPRO Maciej Mieczkowski, Written Before Winter in Kiev and Lviv………………. 37 Maciejus Mieczkowskis, Rašyta prieš žiemą – Kijeve ir Lvove………............ 37 PASSIONS POMĖGIAI Romuald Mieczkowski, Notebook for Creative Activities…………………..... 46 Romualdas Mieczkowskis, Kūrybinės veiklos užrašai………….......………... 46 MJ, Guide to the Creators of Literature in Vilnius (9)………………………..... 53 MJ, Vilniaus literatūros kūrėjai (XVI a. – 1945) – 9........................................... 53 WRITERS’ CAFÈ LITERATŪROS KAVINĖ XXI International Festival of Poetry „May on Wilia and Vistula”: XXI Tarptautinis Poezijos Festivalis „Gegužė prie Neries”: Romuald Mieczkowski, May in October and EMiGRA – Festival by the Poles Romualdas Mieczkowskis, Gegužė spalį ir antrą kartą EMiGRA.................... 63 in the East and in the West – for the Second Time……………………………... 63 Kodėl poetas parašė – Tėvyne Lietuva: Why did the Poet Write: Lithuania, My Fatherland: Wojciechas Piotrowiczius, Tėvynės... …........................................................... 70 Wojciech Piotrowicz, Fatherlands……………………………………………... 70 Jozefas Szostakowskis, Kur tik pazvelgsi… ...………………………................ 72 Józef Szostakowski, Wherever you Turn……………........................................ 72 Nežinomi ir mažai žinomi posmai: Stanzas Unknown and Little Known: Mieczysławas Jackiewiczius, Jerzio Pietrkiewiczaus eilėraštis ……………… 74 Mieczyslaw Jackiewicz, To Lithuania – Poem of Jerzy Pietrkiewicz …………. 74 Perskaityta: Read: Władysławas Zajewskis, Tarp Torunės, Karaliaučiaus ir Vilniaus…………..... 76 Wladyslaw Zajewski, Between Torun, Konigsberg and Vilnius………………. 76 Leonardas Droždžewiczius, Apie Vilniaus vyskupiją – Leonard Drożdżewicz, The Diocese of Vilnius – skirta kun. Tadeuszui Krahelui............................................................................ 78 Dedicated to Father Tadeusz Krahel…................................................................ 78 Romualdas Mieczkowskis, Kai galvoju Vilnius…………................................. 83 Romuald Mieczkowski, When I am Thinking Vilnius……………………….... 83 DAR KARTĄ APIE PIŁSUDSKĮ ONCE AGAIN ABOUT PILSUDSKI Zenowiuszas Ponarskis, Maršalas ir žemaičiai…………………........…...…... 85 Zenowiusz Ponarski, The Marshal and Samogitians………………………….. 85 100-OSIOS I PASAULINIO KARO METINĖS 100th ANNIVERSARY OF WORLD WAR ONE Mieczysławas Jackiewiczius, Vokiečių okupacija Vilniuje 1915-1919.............. 93 Mieczyslaw Jackiewicz, German Occupation of Vilnius in 1915-1919.............. 93 Julia Kryszewska, Iš mano tėvo – Stanisławo Cywińskiego – dienoraščių…... 102 Julia Kryszewska, From the Memoirs of my Father Stanislaw Cywinski…….. 102 DAUGELIO KULTŪRŲ LENKAI POLES OF MULTIPLE CULTURES Tomaszas Snarskis, Mano svajonių Vilnius………………………………........ 110 Tomasz Snarski, Vilnius of my Dreams……………………………………...... 110 APIE GASTRONOMIJĄ OUR GASTRONOMY Tomaszas Otockis, Pašokti tango „Erinoje”, arba kaip prieš karą buvo Tomasz Otocki, Dancing Tango in „Erin”, or how the Pre-War Druskieniki linksminamasi Druskininkuose………………………………............................ 112 Used to Play………………………………………….......................................... 112 LIETUVA – LENKIJA. KALENDORIUS ZW, Kalendorius: Įvykiai, faktai, nuomonės. Kultūra ir jos akiračiai…………. 123 LITHUANIA – POLAND. FROM MONTH TO MONTH LAIŠKU, El-PAŠTU ZW, Events, Facts, Opinions. In Culture and Around It....................................... 123 Redakcijos paštas: Łucja Nelke-Jastrzębska, Wlodzimierzas Jastrzębskis, LETTERS AND EMAILS Stefanas Pastuszewskis – Hitlerinio kalėjimo Pinske sunaikinimas 1943 m. sausį; Readers’ Mail: Lucja Nelke-Jastrzębska, Wlodzimierz Jastrzębski, Stefan Pas- Tomaszas Snarskis – Peticijos Europos Parlamentui dėl lenkų teisių Lietuvoje tuszewski – The Conquering of a Nazi Prison in Pinsk in January 1943; Tomasz istorija; Mieczysławas Jackewiczius – Klaidingas straispnio pavadinimas; Snarski – History of a Petition to the European Parliament in Regards to the Leonardas Droždžewiczius, Franciszekas Bartoszewiczius, Wladysławas Rights of Polish People in Lithuania; Mieczyslaw Jackiewicz – Incorrect Title of Zajewskis, Jozefas Wierzba, Adamas Bobrykas, Luba Nazarenko, Piotras an Article; Leonard Drożdżewicz, Franciszek Bartoszewicz, Wladyslaw Zajewski, Wdowiakas, Cséby Géza, Zbigniewas Jędrychowskis, Krystyna Korkuc, Józef Wierzba, Adam Bobryk, Luba Nazarenko, Piotr Wdowiak, Cséby Géza, Januszas Wojcikas,