Aallartitsinermik ilinniartitsineq Kalaallit Nunaata ineriartortinnissaanut ikummarsaataassaaq Entreprenørskabsundervisning skal være vækstmotor i Grønland SULISITSISUT · GRØNLANDS ERHVERV · GREENLAND BUSINESS ASSOCIATION · NR. 3 · OKTOBER 2017 SIKUKI – Nuummi containerinut umiarsualivittaaq SIKUKI – Nuuks nye containerhavn Aningaasaqarnermik ilisimasallit Høflige økonomer: ileqqorissut: Ajutoornissarsuup I er på katastrofekurs tungaanut ingerlavusi Sulisitsisut Grønlands Erhverv AURORA nr. 3 2017 ISSN 1903-9433 Sulisitsisut naqitertitaa. Udgivet af Grønlands Erhverv Aaqqissuisut · Redaktion Brian Buus Pedersen (akisuss./Ansvarshavende), Kalaalit Nunaat Erik Holmsgaard, Finn Jørn Jakobsen ajalasoo rujussuarsin­ Nutserisoq · Oversætter Per Berthelsen naanermut ingerlava? Kalaallit Nunaanni aningaasaqarniarneq aningaasaqarnikkut isasoortoqarmat. Layout ingerlarsorpoq. Siornalu aningaasaqarniar- Taamanikkut aningaasaqarneq ajala soor- Sermitsiaq.AG nermi kisitsisaasoq 7%-inik qaffariarpoq, mat, aalisarnermut inatsisissamik nutaamik aammalu naatsorsuutigineqarpoq ukioq eqqussisoqarpoq, matuma tu ngaanut Naqiterisoq · Print manna aappaagulu aningaasaqarniarneq aalisarnermik nalimmassaanermut Digitaltryk ajunngitsumik qaffariaqqissasoq. Kisian- tunngavigineqartumik, aalisarluarnermik, nili taamak inissisimaneq isumaqanngi- aalisartut aningaasarsiorlualernerannik, Nassiussuineq · Distribution laq, allanngortiteraluni nutaaliornikkut pisortat aningaasaqarluarnerulernerannik TELE-POST aaqqissuussinikkut ajornartorsiutit aammalu suliffissarpassuarnik pilersitsis- aningaasaqarnerup ataani ittut aaqqin- sutaalluni tunngaviliissutaasumik. Aalisar- neqarsimasut imal. issuussitssarsiutinik nermik aallaveqartumik inuussutissarsiutit Sulisitsisut nutaanik pilersitsisoqarsimanermik. Nunatsinni aningaasaqarnermut 26%-inik Grønlands Erhverv Aningaasaqarnermut Siunnersuiso qa- tunngaviliisuupput, kisiannili maanna Jens Kreutzmannip Aqq. 3 tigiinni aningaasaqarnermik ilisimasa- Naalakkersuisut aalisarnermut inatsisissa- Postboks 73 qarluartut ernummateqarput. Amma mik siunnersuumminni inuussutissarsior- 3900 Nuuk GE ernummateqarpoq. Qaavatigullu neq pineqartoq navianartorsiortilerpaat. ilanngunneqarli Naalakkersuisut 2018- Tamanna pillugu Aurorami matumani Telefon: (+299) 32 15 00 imut Aningaasanut inatsisissami nunatta annertunerusumik atuagassaqarpoq. e-mail: [email protected] aningaasaqarneranik patajaallisaaniarlutik Aamma nunatsinni ingerlasut pillugit, www.ga.gl ileqqaarinissamik isummersuuteqan- soorlu qanoq piorsarsimassutsimik aalla- Sulisitsisut - Grønlands Erhverv nginnerat. Suummi ingerlalluarne- veqartumik ingerlanneqartut aningasar- ranni isumatusaarnerussagaluarpoq siutaallualersinnaanerannik aammalu ileqqaarisoqarpat, aningaasaqarnermi pilersitsisarneq nukittorsarumallugu Aallartitsinermik ilinniartitsineq Kalaallit Nunaata ineriartortinnissaanut ikummarsaataassaaq imak ilin niallaannartumik killormut ilinniatstitsineq, nunatta ineriartornissaa- Entreprenørskabsundervisning skal være vækstmotor i Grønland saassinnaammat. Nunatsinnilumi tama- nut qimuttuusussaq pillugu atuagassat SULISITSISUT · GRØNLANDS ERHVERV · GREENLAND BUSINESS ASSOCIATION · NR. 3 · OKTOBER 2017 tumunnga assersuutissaqaaloreerpoq, allarpassuillu atuarneqarsinnaallutik. SIKUKI erseqqinnerpaamik taamatut pisoqarluni Atuarluarisi. – Nuummi 1980 naajartulersoq ilungersornaqisumik Erik Holmsgaard containerinut umiarsualivittaaq SIKUKI – Nuuks nye containerhavn Ilaasortat nutaat Nye medlemmer Aningaasaqarnermik ilisimasallit Høflige økonomer: ileqqorissut: Ajutoornissarsuup I er på katastrofekurs tungaanut ingerlavusi PITU APS Saqqaani asseq · Forsidefoto ARCTIC RAVEN PELAGIC APS Jørgen Chemnitz 2 Aurora 3 – 2017 Er Grønland på katastrofekurs? Grønlands økonomi buldrer afsted. Sidste år var vækstraten på vedtaget en ny fiskerilov, som siden har reguleret vores fiskeri, næsten syv procent, og også i år og til næste år forventes pæn skabt grundlag for et effektivt fiskeri, indtjening til fiskerne og vækst. Men den gunstige økonomiske udvikling skyldes ikke, at ikke mindst de offentlige kasser samt grundlag for masser af reformer har løst de underliggende strukturelle problemer, eller arbejdspladser. Fiskerierhvervet tegner sig for 26 procent af at der er udviklet nye erhverv. Grønlands økonomi, men Naalakkersuisut spiller højt spil med Det bekymrer økonomerne i Økonomisk Råd. Og det bekym- erhvervet med forslaget til en ny fiskerilov. rer GE. Og læg dertil, at Naalakkersuisuts forslag til finanslov Det kan man læse mere om i dette nummer af Aurora. Læs for 2018 ikke lægger op til konsolidering af Selvstyrets økono- også om aktiviteterne rundt om i landet, om hvordan kultur kan mi. Det er ellers god latin at spare op i gode tider, for der kan blive til big business og om entreprenørskabsundervisning, som hurtigt ske en vending i de økonomiske konjunkturer. Det er skal være en vækstmotor i Grønland. Og meget, meget mere. der flere eksempler på her i landet; mest dramatisk i forbindelse God læselyst. med kollapset i slutningen af 1980’erne. Dengang medførte det økonomiske sammenbrud, at der blev Erik Holmsgaard IMAI | INDHOLD Kalaalit Nunaatajalasoo rujussuarsinnaanermut ingerlava? ....2 Inususutissarsiut nutaaq: Piorsarsimassutsimiit Er Grønland på katastrofekurs? ......................3 annertuumik niuernermut ........................36 Nyt erhverv: Fra kultur til big business .................38 Toqqissisimannginneq annertuumik ernumatitsisoq ........4 Foruroligende og dybt alvorlig.......................5 Naammassinninneq siumut tikkuussivoq – Qaqisa! ........41 Afslutning peger fremad – Qaqisa! ...................40 GE: Aalisarnermut inatsisissatut siunnersuut utertinneqarlunisuliarineqaqqittariaqarpoq ..............6 CSR Greenland akisussaassuseqartumik pisiniartarneq GE: Forslag til ny fiskerilov er en ommer.................8 aammalu pisiniartarnermut inatsit pillugit isumasioqatigiinnissamut aggersaavoq ................43 Aningaasaqarnermik ilisimasallit ileqqorissut: CSR Greenland inviterer til seminar om ansvarlige Ajutoornissarsuuptungaanut ingerlavusi ...............10 indkøb og den nye indkøbslov......................42 Høflige økonomer: I er på katastrofekurs ...............14 “Issittumi Siunnersuisoqatigiit” Nuummi ataatsimiittut” .....44 N una tamakkingajallugu suliat “Arktisk Råd” holdt møde i Nuuk.....................48 ingerlanneqartut qaffasissuumiittut ..................16 Høj aktivitet i det meste af landet ....................22 Aarhusimi kalaaliminertuutilaarput...................51 Aarhus fik en bid af Grønland ......................50 SIKUKI – Nuummi containerinut umiarsualivittaaq .........27 SIKUKI – Nuuks nye containerhavn ...................26 GE-p illuutaanik allanngortiterineq ...................52 Ombygning i GE’s hus ...........................52 Takornariaqarneq pillugu Colourful Nuuk-mi qaffasissumik ataatsimiinneq.......................28 Turismetopmøde i Colorful Nuuk . 31 Aallartitsinermik ilinniartitsineq Kalaallit Nunaata ineriartortinnissaanut ikummarsaataassaaq . .32 Entreprenørskabsundervisning skal være vækstmotor i Grønland .......................34 Aurora 3 – 2017 3 PINGAARNERUT ALLAGAQ Toqqissisimannginneq annertuumik ernumatitsisoq Toqissisimannginnermik ernumanerujus- masarineqassasut. Kisiannili nalunngilarput inuit ataasiakkaaginnaat iluaquserneqar- suarmillu tunngaveqarpoq oqaluttuarisaa- kilisaataatillit pioreersut maannalu pisaas- tussassapput, taamallu pisoqarsinnaanera nermi siullermeersumik KNAPKp, SIKp siissutit nungullugit aalisarsinnaassuseqar- Aningaasaqarnermut Siunnersuisoqatigiit aammalu GEp Naalakkersuisut aalisarner- tut akuerisaasumik pisarisinnaasaminnik mianersoqqussutigaat. mut inatsisissatut siunnersuutaat pillugu amikkittoortussanngussasut, taamaattu- Isumaqarpugut siunnersuut inuiaqati- ataatsimoorlutik qisuaruiaateqarnerat. millu aningasaqarnerat aningaasaliisin- giinni aningaasaqarnermut ulorianartor- Naatsumimmi oqaatigalugu tunngaviusoq naanerallu malunnavissumik appassallutik. siortitsissasoq. Inuiaqatigiimmi tamak- tassaavoq Kalaallit Nunaanni aalisarnermik Maannatut annertutigisumik akitsuuti- kiisumik isigalugit piitsuunerulissapput, ataannartitsiumalluni illersuiniarneq. nik pissarsiniassagutta – tassalu suliffe- aalisarnerup ingerlalluarnera innarlerne- Inatsisissatut siunnersuummi aalisarner- qarfittut akileraarutit, iluanaarutitigut qarpat Namminersorlutik Oqartussat iser- mut politikkip ukiuni 30-ingajanni sinaak- akileraarutit aammalu sulisoqarnikkut titaat appartussaassammata. Tamatumalu kutitut tunngavigisimasaa annertoorujus- akileraarutit nakkartinneqartartut malitsigisaanik inuiaqatigiit ataatsimut suarmik allanngortinniarneqalerpoq avataasigut – taava pitsaasumik aalisarsin- eqqorneqassapput, ilinniartitaanermut, taamatullu aamma aalisarnerup nalimmas- naasoqarnissaq pisariaqartissavarput. peqqinnissamut isumaginninnermullu sarneqartarnerani tunngaviusumik aal- KNAPKp, SIKp aamma GEp ataatsimoor- tunngasut, soorlu ikiorsiissutit soraarner- laaviit. Aalisarnermut sinaakkusiat maan- lutik ernummatigaat, aalisarluarsinnaas- musiallu naammattunik aningaasassaqar- namut atuuttut tunngavigalugit pisortat suseq annaaneqassasoq, inatsisissatut tinneqarunnaassammata. Saniatigullu karsiinut ukiumut 1,2 milliard koruuninik siunnersuut akuerineqassappat. Taava malunnarluinnarpoq inatsisissatut siun- nakkartinneqartarput suliffiillu aalaak- aalisarnikkut pisortat karsiinut nakkartin- nersuusiaq suliarilluagaasimanngitsoq, kaasut 4.500 missingi ingerlanneqarlutik. neqartartut 1,2 million koruuniusut,