OPRACOWANIE PUBLIKACJI GUS, Departament Badań Społecznych Preparation of the publication i Warunków Życia CSO, Social Surveys and Living Conditions Department KIERUJĄCY dr Piotr Łysoń Supervisor Dyrektor Departamentu Badań Społecznych i Warunków Życia Director of Social Surveys and Living Conditions Department REDAKCJA Paweł Ciecieląg Edition dr Mikołaj Haponiuk ZESPÓŁ AUTORSKI Team Departament Badań Społecznych Paweł Ciecieląg i Warunków Życia GUS dr Mikołaj Haponiuk Social Surveys and Living Conditions Olga Lewandowska Department of the CSO Małgorzata Krzysztofik Współpraca Grzegorz Gudaszewski Cooperation Urszula Racis Ks. Wojciech Sadłoń Wojciech Kaczmarek Mariusz Chmielewski Aleksandra Faderewska Aleksandra Kosior Elżbieta Balicka Małgorzata Pyszczek Przygotowanie map i schematów Olga Lewandowska Preparation of the maps and the Robert Chmielewski diagrams Halina Sztrantowicz Zdjęcia Robert Chmielewski Photos Paweł Kaczorowski dr Piotr Łysoń Projekt okładki Lidia Motrenko-Makuch Cover design Skład komputerowy Paweł Ciecieląg Typesetting dr Mikołaj Haponiuk ISBN 978-83-7027-519-8 Druk: Zakład Wydawnictw Statystycznych Statistical Publishing Establishment Warszawa Publikacja dostępna na CD oraz na http://www.stat.gov.pl Publication available on CD and on http://www.stat.gov.pl Przedmowa Przekazujemy Państwu kolejne wydanie informatora o wyznaniach religijnych oraz stowarzyszeniach narodowościowych i etnicznych, sporządzonego na podstawie wyników badań Głównego Urzędu Statystycznego. Sfera wyznaniowa, narodowościowa, etniczna czy związana z językiem regionalnym stanowią istotny składnik tożsamości w wymiarze zarówno indywidualnym, jak i zbiorowym. Jednym z przejawów wolności odzyskanej przez Polskę w 1989 roku stała się swoboda stowarzyszeń oraz poszanowanie tożsamości wyznaniowej i narodowościowej lub etnicznej. Polska, mimo iż jest krajem bardziej jednorodnym niż większość innych krajów europejskich, jest wspólnym domem także dla osób zakorzenionych w kulturze mniejszości narodowych, etnicznych czy korzystających z języka regionalnego. Wiedza, którą dzielimy się z Państwem o zróżnicowaniu wyznaniowym, narodowościowym i etnicznym współczesnej Polski, została pozyskana na podstawie ankiet statystycznych skierowanych do władz kościołów i związków wyznaniowych oraz stowarzyszeń narodowościowych i etnicznych. Podobnie, jak w poprzednim wydaniu, publikacja dzieli się na dwie części: wyznaniową i narodowościową. Poszczególne części poświęcone są strukturom organizacyjnym: wspólnot wyznaniowych (kościoły, związki wyznaniowe) oraz zbiorowości narodowościowych i grup etnicznych (stowarzyszenia, związki, towarzystwa). Każda z tych części składa się z tekstu, tablic, wykresów i map, umieszczonych w indywidualnych kartach informacyjnych. Mam nadzieję, że niniejsza publikacja okaże się cennym źródłem wiedzy o aktywności religijnej i narodowościowej we współczesnej Polsce. Dyrektor Departamentu Badań Społecznych i Warunków Życia Piotr Łysoń Warszawa, marzec 2013 r. Preface It is a great pleasure to present a new edition of an elaboration of “Churches, Denominations as well as National and Ethnic Associations in Poland 2009-2011” based on the results of the Central Statistical Office surveys. Religious and ethnic domains constitute an important factor of individual and collective identity. The freedom given back to Poland in 1989 allowed for the creation of associations and respect for religious and ethnic identity. Poland despite being more homogenous than the majority of other European countries is also a homeland for people who are rooted in the culture of national and ethnic minorities or those using regional language. The knowledge provided in the elaboration on religious and ethnic diversification of Poland has been derived from answers to a statistical questionnaire directed to authorities of churches and ethnic associations. As in the case of the previous edition, the elaboration has been divided into two parts: devoted to religious and ethnic organizations. Both of these two parts consist of charts devoted to particular churches or other religious communities and respectively to ethnic organizations. Description in particular charts has been facilitated by the use of tables, graphs and maps. I do hope the elaboration will serve as an important source of knowledge on the activity of religious and ethnic organizations in Poland Director of the Social Surveys and Living Conditions Department Piotr Łysoń Warsaw, March 2013 5 Spis treści 3-4 Przedmowa Wyznania religijne 9 Problemy metodologiczne statystycznych badań nad wy- znaniami religijnymi w Polsce 11 Źródła danych i statystyka wyznań religijnych w Polsce 20 Indeksy wyznań 35 Wyznania katolickie 50 Wyznania prawosławne 55 Wyznania protestanckie 120 Wyznania islamskie 126 Wyznania judaistyczne 128 Wyznania orientalne 142 Inne wyznania 152 Wyznania różne o niepełnych danych oraz nowe 181 Wyznania, które zaprzestały działalności Stowarzyszenia narodowościowe i etniczne 185 Problemy metodologiczne statystycznych badań narodo- wości w Polsce 188 Źródła danych i statystyka stowarzyszeń narodowościo- wych i etnicznych w Polsce 200 Indeksy stowarzyszeń 228 Karty informacyjne 229 Stowarzyszenia białoruskie 240 Stowarzyszenia litewskie 248 Stowarzyszenia łemkowskie 254 Stowarzyszenia niemieckie 321 Stowarzyszenia romskie 343 Stowarzyszenia ukraińskie 350 Stowarzyszenia żydowskie 361 Stowarzyszenia innych mniejszości narodowych i et- nicznych 374 Pozostałe stowarzyszenia 381 Stowarzyszenia różne, o których brak nowych danych od ostatniej edycji Informatora 389 Stowarzyszenia różne o niepełnych danych 393 Stowarzyszenia, które zaprzestały działalności 397 Wykazy Stowarzyszeń należących do Związków Stowarzy- szeń Wyznania religijne i stowarzyszenia narodowościowe i etniczne w Polsce 2009-2011 6 Contents 3-4 Preface Religious denominations 9 Methodological aspects of statistical surveys on denomi- nations in Poland 11 Data sources and denominational statistics in Poland 20 Indexes of denominations 35 Catholic denominations 50 Orthodox denominations 55 Protestant denominations 120 Islamic denominations 126 Jewish denominations 128 Oriental denominations 142 Other denominations 152 Various denominations with incomplete data and new de- nominatins 181 Denominations which ceased its activity National and ethnic associations 185 Methodological aspects of statistical surveys on nationali- ties and ethnic groups in Poland 188 Data sources and national and ethnic associations statis- tics in Poland 200 Indexes of organisations 228 Information cards 229 Belarussian organisations 240 Lithuanian organisations 248 Lemkos organisations 254 German organisations 321 Romani organisations 343 Ukrainian organisations 350 Jewish organisations 361 Other national and ethnic minorities organisations 374 Other organisations 381 Various organisations with no updated data since last edi- tion of publication 389 Various organisations with incomplete data 393 Organisations, which ceased its activity 397 List of organisations belonging to Organisations Unions Wyznania religijne i stowarzyszenia narodowościowe i etniczne w Polsce 2009-2011 WYZNANIA RELIGIJNE „Problemy metodologiczne statystycznych badań nad wyznaniami religijnymi w Polsce” „Źródła danych i statystyka wyznań religijnych w Polsce” opracował: Grzegorz Gudaszewski Paweł Ciecieląg * * * „Indeksy wyznań” „Karty informacyjne wyznań” opracował: Paweł Ciecieląg * * * Charakterystykę 6 grup wyznaniowych napisał: Tadeusz Doktór uzupełnił: Paweł Ciecieląg Wyznania religijne: Problemy metodologiczne ... 9 Problemy metodologiczne statystycznych badań nad wyznaniami religijnymi w Polsce Wyznanie jest dla statystyki niezwykle trudnym przedmiotem badań, już choćby tylko z tego względu, że należy do bardzo wrażliwego i intymnego wymiaru życia jednostek i społeczeństw, jakim jest religia i religijność. Wiele aspektów religijności nie poddaje się badaniom statystycznym, a niektóre z nich – badaniom empirycz- nym w ogóle, dotyczy to np. zjawiska „religijności niezinstytucjonalizowanej”. Du- żym wyzwaniem jest oszacowanie liczebności członków poszczególnych kościołów i związków wyznaniowych, charakteryzujących się dużą różnorodnością co do wielkości, stopnia rozproszenia i rozmieszczenia. Statystyczne badania wyznaniowe mogą być prowadzone z wykorzystaniem przynajmniej trzech procedur: badań reprezentacyjnych, spisów powszechnych i sprawozdawczości statystycznej obejmującej instytucje wyznaniowe. Każda z tych procedur ma swoje zalety i ograniczenia wynikające z metodologii, możliwo- ści organizacyjnych i finansowych, a czasami i względów politycznych. W Polsce przeprowadza się stosunkowo dużo badań reprezentacyjnych, w któ- rych uwzględnia się pytanie o wyznanie, w tym wiele poświęconych specjalnie te- matyce religijnej. Niestety tego typu badania nie dają wystarczającej wiedzy na te- mat liczby członków poszczególnych wyznań. Ze względu na specyfikę wyznanio- wą społeczeństwa polskiego badania sondażowe pozwalają w zasadzie oszaco- wać sensownie tylko procentowy udział katolików; czasami ujawniają także ułamki procenta deklaracji prawosławnych, protestantów lub świadków Jehowy. Relatyw- nie niewielkie liczebności wyznań niekatolickich i ich nierównomierne rozmieszcze- nie sprawiają bowiem, że badania sondażowe nie są w stanie dostarczyć miaro- dajnych danych umożliwiających odtworzenie, czy choćby – przybliżenie pełnej struktury wyznaniowej ludności Polski. Większość spośród niewielkich ugrupowań religijnych w ogóle nie zostaje „wykryta” w badaniach przeprowadzonych na