Alkohol w stosunkach międzynarodowych Uniwersytet Wrocławski Wydział Nauk Społecznych Instytut Studiów Międzynarodowych Zeszyty Naukowe Koła Wschodnioeuropejskiego Stosunków Międzynarodowych Alkohol w stosunkach międzynarodowych Numer 10 Wrocław, wrzesień 2014 Opieka naukowa dr hab. Zdzisław Julian Winnicki, prof. nadzw. UWr Recenzenci dr hab. Elżbieta Kaszuba, prof. nadzw. UWr dr Jarosław Jarząbek dr Adrian Szumski dr Tomasz Szyszlak dr Grzegorz Tokarz Redaktor Naczelny ZN KWSM Redaktor wydania Monika Brzozowska Projekt okładki Magdalena Kobiałka Koło Wschodnioeuropejskie Stosunków Międzynarodowych Instytut Studiów Międzynarodowych ul. Koszarowa 3, 51-149 Wrocław e-mail: [email protected] www.kwsm.uni.wroc.pl Zeszyt wydano przy finansowym wsparciu Instytutu Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Wrocławskiego. ISSN 1730-654X © Copyright by Koło Wschodnioeuropejskie Stosunków Międzynarodowych Wrocław 2014 SPIS TREŚCI WSTĘP …………………………………………………………...……………………………… 7 PAULINA BŁAŻEJEWSKA Alkoholowy savoir-vivre …………………………………………………………………………. 9 DAWID HOPEJ Wojska zagraniczne pod Legnicą i w środkowo-zachodnich rejonach Dolnego Śląska w latach 1756-1945, czyli alkohol, kobiety i śpiew… ………………………….………….…… 15 KAMIL MARKISZ Alkohol w Chinach – odwieczna tradycja, współczesne zagrożenie …………………………… 50 MICHAŁ PINDEL Akcyza na alkohol w Unii Europejskiej ………………………………………………………… 58 EWELINA TARGOSZ Analiza działań marketingowych producentów wyrobów spirytusowych w Bułgarii oraz problem seksizmu w reklamie alkoholowej …………………………………………...…… 70 PODZIĘKOWANIA …………………………….……………………...…………………….... 83 Drodzy Czytelnicy, oddajemy w Wasze ręce kolejny, dziesiąty już, tom Zeszytów Naukowych Koła Wschodnioeuropejskiego Stosunków Międzynarodowych, będący podsumowaniem Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej dla Studentów i Młodych Naukowców pt. Alkohol w stosunkach międzynarodowych, zorganizowanej przez członków KWSM w Instytucie Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Wrocławskiego, 1 kwietnia 2014 r. Choć początkowo, zaproponowany przez nas temat i termin konferencji budziły zdumienie oraz, szczególnie wśród studenckiej braci, niemałą wesołość, dość szybko udało nam się przekonać społeczność akademicką, że ten, pozornie błahy, temat ma w sobie ogromny potencjał naukowy. Wszak alkohol jest nie tylko znaczącym problemem społecznym, ale również ważną częścią historii, tradycji czy gospodarki. Wspólnie z prelegentami i licznie przybyłymi słuchaczami zastanawialiśmy się nad wpływem alkoholu na współczesny świat. Szeroki wachlarz zagadnień podejmowanych przez studentów, reprezentujących różne dziedziny nauki, sprawił że nasze przedsięwzięcie nabrało prawdziwie interdyscyplinarnego charakteru. Niniejsza publikacja, zawierająca artykuły bardzo niejednolite pod względem tematycznym, jest poniekąd wypadkową programu konferencji. Pierwszy tekst, autorstwa Pauliny Błażejewskiej, traktuje o dyplomatycznej etykiecie, nakreśla ogólnie przyjęte zasady dotyczące spożywania alkoholu. Następnie, Dawid Hopej opisuje tragiczne losy mieszkańców Dolnego Śląska, poniewieranych przez obce, niestety nierzadko bardzo rozpite wojska. Kamil Markisz przenosi nas na Daleki Wschód, przedstawiając w swoim artykule zarówno chińskie tradycje wytwarzania i spożywania alkoholu, jak również problemy, z którymi obecnie borykają się mieszkańcy Państwa Środka. Michał Pindel, prezentuje i omawia bieżące prawodawstwo Unii Europejskiej w zakresie nakładania podatku akcyzowego na produkty spirytusowe. W ostatnim artykule, Ewelina Targosz, porusza problem seksizmu. Autorka skupia się na wpływie działań marketingowych producentów wyrobów alkoholowych na wizerunek marki oraz na postrzeganie kobiet w społeczeństwie bułgarskim. Mam nadzieję, że prace zamieszczone w tej publikacji będą pretekstem do wielu przemyśleń, zachęcą nie tylko do pogłębiania teoretycznych rozważań, ale także do poznawania w praktyce bogactwa innych kultur, jak głosi bowiem stare czeskie przysłowie gdzie się piwo warzy, tam się dobrze darzy. Serdecznie zapraszam do lektury! Monika Brzozowska Redaktor Wydania 8 mgr Paulina Błażejewska ALKOHOLOWY SAVOIR-VIVRE Wstęp Alkohole towarzyszą większości przyjęć i uczt od najdawniejszych czasów. Znawcy przekonują, że każdy trunek posiada indywidualność i charakter, dlatego należy go degustować w odpowiedni sposób. Przy oficjalnych spotkaniach między przedstawicielami państwowymi przy spożywaniu alkoholu obowiązują sztywne reguły. Europejska etykieta opiera się o tradycję angielską lub francuską i zostanie ona przedstawiona w niniejszym artykule. Umiejętność picia alkoholu Najważniejszym aspektem świadczącym o dobrym wychowaniu osoby jest odpowiedni sposób picia alkoholu. Podstawową zasadą jest jego nienadużywanie. Wino pije się małymi łykami po otarciu ust serwetką, smakując jego bukiet oraz trzymając kieliszek w górnej części nóżki. Wódki w kieliszkach również nie pije się jednym haustem. Koniak lub brandy należy pić powoli, trzymając cały czas w dłoni w celu ogrzania. W przypadku reszty rodzajów alkoholi, po każdym wypiciu należy odstawić kieliszek. Podczas spożywania napoju nie odchyla się głowy do tyłu, ponieważ uznawane jest to za nieelegancką pozę. Nie należy również krzywić się po wypiciu mocniejszego trunku. Nie jest stosowne również namawianie do spożywania alkoholu. Jest to uważane za zachowanie w bardzo złym tonie, ponieważ gość może nie gustować w mocnych trunkach lub odmowa związana jest z problemami zdrowotnymi. Z alkoholowym savoir - vivre silnie związane jest wnoszenie toastu. Wygłasza go na stojąco gospodarz lub osoba najstarsza rangą na początku lub po głównym daniu, serwując szampana. Na toast odpowiada gość honorowy. Nie powinien trwać dłużej niż minutę (przy spotkaniach na wyższych szczeblach państwowych może trwać do 3 minut) i przy końcowych słowach „wnoszę toast za…” podnosi się kieliszek do góry dając tym samym znak do powstania z miejsc. Według francuskiego zwyczaju sąsiedzi powinni stuknąć się kieliszkiem, natomiast angielska szkoła dozwala jedynie jego uniesienie. 9 Dobór alkoholu do typu dań, sposób jego podawania oraz przechowywania Na salonach niewątpliwie króluje wino, które podawane jest do większości dań. O jakości decydują gatunek i klasa winogron, region z jakiego one pochodzą, rocznik zbiorów oraz sposób dojrzewania i przechowywania. Dość miarodajnym wskaźnikiem jest po prostu cena. Degustację rozpoczyna się od win lekkich i młodszych, następnie przechodząc do cięższych i starszych. Wina białe serwuje się przed różowymi i czerwonymi, a wina deserowe (głównie białe) pije się na końcu. Wina o smaku bardziej owocowym należy serwować przed wytrawnymi. Między winem białym i czerwonym nie podaje się win słodkich, ponieważ powinny się one znaleźć po czerwonym lub białym winie wytrwanym. Podczas całego przyjęcia można pić szampana. Do delikatnych potraw podaje się lżejsze wina, natomiast do intensywniej przyprawionych głównie czerwone. Do dań, w których wyraźnie zaznaczony jest smak octu, cytryny, kwaśnych owoców lub czekolady nie powinno się podawać win. Aperitif wymaga win białych, młodych i lekkich, musujących lub szampana (również z dodatkiem likieru), które mają służyć pobudzeniu apetytu. Do przystawek oraz ryb najlepiej komponują się wina białe lub lekkie wina czerwone. Mięsa wymagają win czerwonych, sery win czerwonych, półsłodkich i słodkich, a desery szampana, win musujących lub półsłodkich i słodkich. Wina ziołowe mogą być podawane jako aperitif oraz do koktajli w połączeniu z sokiem, wódką lub wodą sodową. Przed podaniem wina, zaraz po odkorkowaniu butelki, należy zwrócić uwagę na stan wyciągniętego korka. Wewnętrzna jego strona nie powinna być mocno przemoczona ani przebarwiona winem, ponieważ świadczy to o jego zepsuciu. Gospodarz próbuje wino jako pierwszy w obecności gości, a następnie akceptuje lub odrzuca butelkę odpowiednim gestem. W przypadku odrzucenia kelner powinien nalać gospodarzowi wino z kolejnej butelki. Również można poprosić głównego gościa o degustację wina. Jeśli gospodarzem jest kobieta, prosi ona najpierw o wybranie wina i spróbowanie go przez mężczyznę. Temperatura podawania win jest również bardzo istotna i nie powinna przekroczyć 17°C, ponieważ zgodnie z twierdzeniem Hipokratesa „zwyczaj picia wina zbyt ogrzanego prowadzi do imbecylizmu”. Wina musujące utrzymuje się w temperaturze od 6°C do 8°C, szampana 8-10°C, wina różowe 6-10°C, wina białe 10-12°C (starsze 12-14°C), wina czerwone 12-15°C (starsze 16-17°C), a wina deserowe, słodkie i półsłodkie w temperaturze 8-10°C. Powinno przechowywać się je w pozycji leżącej, bez dostępu światła do pomieszczenia (najlepiej w piwnicy). Jeśli wino nie jest przechowywane bezpośrednio w miejscu przyjęcia, należy je przynieść 5-6 dni wcześniej, aby się „uspokoiło”. Butelki z innymi alkoholami przechowuje się w pozycji stojącej Alkohole inne niż wino mają również specyficzne zasady odnośnie ich podawania. Koniak serwuje się po posiłku, do kawy w temperaturze pokojowej. Wódkę podaje się jedynie do odpowiednich przystawek (kawior, wędzone ryby, śledź). Whisky jest serwowana przed posiłkiem lub po kolacji przy różnych okazjach (whisky time, any time). Na zakończenie przyjęcia do kawy proponuje się tzw. digestify, czyli koniaki lub likiery. Dla urozmaicenia podczas przyjęcia podaje się również koktajle alkoholowe, które są mieszanką wódki, ginu, whisky, koniaku, likieru, wermutu, szampana i różnego rodzaju soków, mleka itd. Powinny być dobrze schłodzone. Piwo serwowane jest najczęściej w sezonie letnim na przyjęciach koktajlowych, często podaje się przy nim ser pokrojony w kostkę. 10 W pierwszej