RAPORT ROCZNY Z MONITORINGU PROCESÓW PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO NA POZIOMIE LOKALNYM W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM ZA ROK 2016 DYREKTOR BIURA: Ewa Paturalska-Nowak Opracowanie wykonano w REGIONALNYM OBSERWATORIUM TERYTORIALNYM WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO pod kierownictwem Anny Szymaoskiej Zespół autorski: Maciej Bąk Agnieszka Pora Współpraca: Justyna Dolaczyoska Łódź, czerwiec 2017 r. 1 SPIS TREŚCI 1.Wprowadzenie 3 1.1. Kształtowanie ładu przestrzennego na poziomie gminy 3 2. Studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego 5 2.1. Stan zaawansowania studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin województwa łódzkiego – stan na koniec 2016 r. 5 2.2. Niestabilność polityki przestrzennej na poziomie lokalnym w kontekście zmian prawnych planowania przestrzennego 6 2.3. Porównanie kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin uwzględnionych w „Studiach…” z istniejącym stanem zagospodarowania przestrzennego oraz ich potencjałem ludnościowym 9 3. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego 16 3.1. Planowanie przestrzenne w województwie łódzkim na tle kraju 16 3.2. Plany miejscowe – sporządzanie i rozmieszczenie, stan na 31.12.2016 r. 18 3.3. Dynamika i skuteczność procesów planowania miejscowego w świetle krajowej polityki w zakresie planowania i zagospodarowania przestrzeni 21 3.4. Decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu 24 4. Decyzje o lokalizacji inwestycji celu publicznego 27 4.1. Wydane decyzje o lokalizacji inwestycji celu publicznego w województwie łódzkim na tle kraju 27 4.2. Decyzje o lokalizacji celu publicznego wydane w województwie łódzkim w latach 2010-2015 29 5. Wnioski 32 6. Słowniczek podstawowych pojęć 34 ZAŁACZNIKI 1. Stan opracowań studiów w podziale na gminy województwa łódzkiego 2. Rejestr obowiązujących uchwał o przyjęciu planów miejscowych w 2016 r. 3. Rejestr decyzji celu publicznego o znaczeniu krajowym i wojewódzkim wydanych w 2016 r. 4. Rozmieszczenie przestrzenne miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego 2 Raport o gospodarowaniu przestrzenią na terenie województwa łódzkiego – stan na dzień 31.12.2016 r. 1. WPROWADZENIE Raport o gospodarowaniu przestrzenią opracowany został w oparciu o Dzienniki Urzędowe Województwa Łódzkiego, a także byłych województw: łódzkiego, piotrkowskiego, sieradzkiego i skierniewickiego, ustalenia studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, dane BDL GUS, informacje z gmin i materiały własne. Przedstawiono w nim także wnioski i spostrzeżenia wynikające z analizy dokumentów planistycznych przedstawianych przez gminy do uzgodnienia Zarządowi Województwa Łódzkiego, w trybie przepisów ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. 1.1. Kształtowanie ładu przestrzennego na poziomie gminy Ładem przestrzennym jest takie ukształtowanie przestrzeni, które tworzy harmonijną całość oraz uwzględnia w uporządkowanych relacjach wszelkie uwarunkowania i wymagania funkcjonalne, społeczno-gospodarcze, środowiskowe, kulturowe oraz kompozycyjno- estetyczne1. Ład przestrzenny i zrównoważony rozwój są podstawą działań w zakresie przeznaczania terenów na określone cele oraz ustalania zasad ich zagospodarowania i zabudowy”2. Przywrócenie i utrwalenie ładu przestrzennego jest jednym z celów polityki państwa ustalonym w Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Przestrzennego Kraju 2030, przyjętym przez Radę Ministrów 13 grudnia 2011 r., której ustalenia powinny być uwzględniane w dokumentach planistycznych samorządów gmin i województwa. Planowanie przestrzenne na poziomie lokalnym oparte zostało na zobowiązaniu rady gminy do prowadzenia polityki przestrzennej. Instrumentami pomocnymi w wykonywaniu tego zadania są następujące dokumenty: strategia rozwoju gminy, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy jest dokumentem określającym zarys polityki przestrzennej i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy uwzględniający uwarunkowania (czyli czynniki i ograniczenia) rozwoju przestrzennego. Opracowanie i uchwalenie studium jest obowiązkowe, a jego zapisy są wiążące dla wójta, burmistrza bądź prezydenta miasta przy sporządzeniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Podstawowym narzędziem polityki przestrzennej gminy są miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, które sporządza się w miarę potrzeb, za wyjątkiem kilku wymienionych w ustawie przypadków, w których sporządza się je obowiązkowo. Plan, będąc aktem prawa lokalnego, jest wiążący dla organów samorządowych gminy, instytucji publicznych, podmiotów gospodarczych i wszystkich obywateli wyznaczając ramy i przesądzając o gospodarce przestrzennej gminy. Projekty ww. dokumentów, zanim zostaną uchwalone, podlegają procedurze oceny oddziaływania na środowisko. Ocena oddziaływania na środowisko może dotyczyć nie tylko dokumentów planistycznych, ale też inwestycji i przedsięwzięć, które mogą wpływać negatywnie na środowisko np. budowa oczyszczalni ścieków. Dla planu miejscowego 1 Art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2016 r. poz. 778) 2 Art. 1 ust. 1 ww. ustawy 3 Raport o gospodarowaniu przestrzenią na terenie województwa łódzkiego – stan na dzień 31.12.2016 r. sporządza się nie tylko prognozę oddziaływania na środowisko, ale i prognozę skutków finansowych uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Dokumenty planistyczne podlegają okresowej ocenie aktualności. Pomocnym narzędziem w ocenie dokumentu jest analiza stanu planistycznego (zgodność planu miejscowego ze studium) oraz analiza urbanistyczna (zgodność stanu istniejącego z kierunkami rozwoju). Gospodarowanie przestrzenią na obszarach pozbawionych miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego następuje na podstawie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, które dzielą się na: decyzje o lokalizacji inwestycji celu publicznego oraz decyzje o warunkach zabudowy dla pozostałych inwestycji. 4 Raport o gospodarowaniu przestrzenią na terenie województwa łódzkiego – stan na dzień 31.12.2016 r. 2. STUDIA UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO Uchwalone studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego podlegają kolejnym modyfikacjom w zależności od potrzeb inwestorów i samorządów gmin. Zmiana studium podlega takiej samej procedurze jak jego sporządzenie, nawet w przypadku pojedynczych ustaleń. Sporządzany jest wtedy projekt ujednolicony z wyróżnieniem zmiany. 2.1. Stan zaawansowania opracowań studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin województwa łódzkiego – stan na koniec 2016 r. W 2016 r. w województwie łódzkim na 177 gmin: - 11 sporządziło aktualizację uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego3 (6,2% ogółu), - 64 było w trakcie procedury4 zmiany studium (35%), w tym 13 przedstawiło projekty do uzgodnienia i zaopiniowania. Wykres 1. Ilość studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin uchwalonych w latach 1999-2016. 30 30 29 24 25 22 21 20 20 16 16 15 15 13 11 10 9 10 8 5 4 5 5 3 0 Lata Źródło: Opracowanie własne BPPWŁ w Łodzi. Tabela 1. Stan i struktura opracowań studiów uwarunkowań i kierunków rozwoju przestrzennego gmin w województwie łódzkim w latach 2010 – 2016. 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Suikzp gmin ogółu ogółu szt. szt. szt. szt. szt. szt. szt. % % % ogółu % ogółu % ogółu % ogółu % ogółu Uchwalone w latach 80 45,2 63 35,6 52 29,4 40 22,6 34 19,2 31 17,5 30 17 1999-2003 Uchwalone w latach 73 41,2 66 37,3 52 29,4 44 24,8 35 19,8 29 16,4 28 15,8 2004-2009 Uchwalone od 2010r. do - - 27 15,2 43 24,2 64 36,2 86 48,6 97 54,8 108 61 br. Uchwalone w bieżącym 24 13,6 21 11,9 30 17 29 16,4 22 12,4 20 11,3 11 6,2 roku Źródło: Opracowanie własne BPPWŁ w Łodzi. 3 Studium zostało przyjęte obowiązującą uchwałą rady gminy w roku 2016. 4 Zaliczono gminy, w których trwa procedura zmiany Studium, bez względu na rok rozpoczęcia procedury oraz stopień zaawansowania prac. 5 Raport o gospodarowaniu przestrzenią na terenie województwa łódzkiego – stan na dzień 31.12.2016 r. W latach 2010-2016 systematycznie zmniejszała się liczba gmin korzystających z zapisów starszych wersji tego dokumentu. Nastąpił spadek z 80 do 30 opracowań wykonanych przed 2003 r. (o 28,2 p.p.) oraz z 73 do 28 pochodzących z lat 2004-2009 (o 25,4 p.p.). Obecnie 67,2% gmin (119) korzysta ze studiów sporządzonych po aktualizacji Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Łódzkiego5. Stan opracowań studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin województwa łódzkiego przedstawiono na mapie nr 1 oraz w załączniku nr 1. Mapa 1 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BPPWŁ. 2.2. Niestabilność polityki przestrzennej na poziomie lokalnym w kontekście zmian prawnych planowania przestrzennego. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego (SUiKZP), jest dokumentem sporządzanym przez wójtów, burmistrzów i prezydentów miast dla całego obszaru gminy, określającym w sposób ogólny politykę przestrzenną i lokalne zasady zagospodarowania6, wynikające ze strategii rozwoju gminy (jeśli gmina taki dokument posiada). Nie jest aktem prawa miejscowego7 obowiązującym mieszkańców i podmioty gospodarcze, więc nie może być podstawą do wydania decyzji administracyjnych dotyczących zagospodarowania przestrzennego. Jego rolą jest koordynacja zapisów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego8. Dokument ten powinien 5 Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Łódzkiego