KRZCZONOWSKI PARK KRAJOBRAZOWY Skrzynice- Młodziejów 241 Majdan Kozic- Kozice- -Dolnych Majdanek -Grn. Gardzienice- -II -I w Kębłów-Jakubów Kozicki-Grn. e z Ignasin Skrzynice-Kol. c ł -I e Czerniejowski Stefanówka i Klimusin Obszar 836 G Chronionego Chmiel I Borkowszczyzna Kosnowiec Krajobrazu Majdan Wola Chmiel-Kol. Kozicki Wygnanowice Gardzienicka Wolnica Majdan Choiny Żegotów Policki Majdan-Chmiel Chmiel II Zespół Przyrodniczo- Stryjno I Głaz -Krajobrazowy Anusin Grób rosyjskiego 1 2 Szabałowa Góra Stryjno II oficera z 1914 r. Nowiny Tablica Żukowskie Chmiel ZLPK Antoniówka Bielecha -II 3 Siedliska Stryjno-Kol. 264 Piotrków- 836 Chmiel Krzczonowski Bujanica 272 Centrum 4 Olszanka 837 Kultury Gminy Dawny Zespół Przyrodniczo- kamieniołom Olszanka -Krajobrazowy Jabłonna Policzyzna -I Karczew -I Cm. I wojny Olszanka Kamienny Wąwóz Ksawerówka 288 światowej 6 5 ” Żuków z Tablica Pulsujące Krzyż i głaz pamięci ó Majdan pacyfikacji Olszanki w Rybczewice- ZLPK źródełko a ą jn W y -II Piotrkówek c y Źródełko a n Pustelnik 835 k en Kol. Park du i Źródła e am Hektary Izdebno Lipniak żka -K Olszanki cie ka Ś ian szyn Podizdebno „Cie Walentynów Częstoborowice Lewandowszczyzna Pamięcin 305 Las Królewski Izdebno Krzczonów Romanów Boży Dar Krajobrazowy Bazar Kosarzew- Gierniak -III Pilaszkowice -Grn. Zygmuntów -I Bogusław Teklin -Dln. 300 Sobieska -I Wola- Dąbie -Stróża Krzczonów- 285 -II 837 Antoniówka Urszulin Olchowiec Giełczew- -II Dąbie Celin Radomirka Granice parku krajobrazowego -II -I Tokarówka Czysta Otuliny parku krajobrazowego Kąty Kajetanów 835 -Doły Habajdziak Dębina GraniceSiniec rezerwatu Olchowiec Zalasek Stolnikowizna Obszary chronionego krajobrazuBorówek Spławy Adamówka Józefin Specjalne obszary ochrony Poperczynsiedlisk Łosień Średnia Antoniówka ObszaryWieś specjalnej ochrony ptaków Żółkiewka- -OsadaGranice zespołu przyrodniczo-Makowiska Rożki -krajobrazowego -II Wysokie Słupeczno Lasy Borówek-Kol. 842 Tarnawka- Zaburze Guzówka Huta Ścieżka edukacyjna -Str. Rożki-Kol. „Ciesznianka-Kamienny Wąwóz” Nw. Dwór 290 Maciejów- -Nw. Równianki Dragany Trasa szlakuŻółkiew pieszo-rowerowego Rezerwa Gany 1 Tablice na szlaku Zabłocie Koszarsko Staw Boćków Szlaki rowerowe Kaszuby Chruściechów 280 Guzówka Guzówka Samochodowy Szlak I Wojny Światowej Majdan Kol.Wierzbica Targowisko 835 SamochodowyWierzchowiński Szlak Renesansu Guzówka Biskupie Lubelskiego 279 Guzówka- WierzchowinaKościoły; pałace i dwory Biskupie-Kol. -Kol. Por Żabno Ośrodki sztuki ludowej; wiatraki Elizówka Władysławin Obiekty noclegowe;Chłaniów stadniny -Duża Żabno-Kol. Głazy; kamieniołomy; źródełka Tarnawa- -Mł. Chłaniówek Bzowiec Tablice informacyjne ZLPK Turobin Bzówek Olszanka 0 1 2 km Krzczonowski Park Krajobrazowy utworzono w 1990 roku Uchwałą Nr XI/56/90 WRN w Lublinie z dnia 26 lutego 1990 roku, w sprawie utworzenia systemu parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu na terenie województw lubelskiego. Obecnie obowiązującym aktem prawnym jest Rozporządzenie Nr 3 Wojewody Lubelskiego z dnia 23 marca 2005 roku, w sprawie Krzczonowskiego Parku Krajobrazowego. Park ma powierzchnię 12 421 hektarów, a jego otulina 13 854 hektary. Wiosenny krajobraz Krzczonowskiego Parku Krajobrazowego Parku Krzczonowskiego krajobraz Wiosenny W KRAINIE CIESZYNIANKI WIOSENNEJ Krzczonowski Park Krajobrazowy Park Krzczonowski PRZEWODNIK PO KRZCZONOWSKIM PARKU KRAJOBRAZOWYM Na południe i południowy wschód od Lu- i obrzędowością. To kraina, gdzie w ciszy blina rozciąga się osobliwa kraina. To Wy- liściastych lasów, przycupnięta nad Śmier- niosłość Giełczewska wyniesiona nawet do dzącym Źródełkiem kwitnie niepozorna ponad 300 metrów n.p.m., o charakterze cieszynianka wiosenna… nieco płaskowyżowym, pocięta dolinami stosunkowo nielicznych i niezbyt długich Krzczonowski Park Krajobrazowy Admini- rzek. W jej północnej części położony jest stracyjnie położony jest w granicach trzech Krzczonowski Park Krajobrazowy, które- gmin: Krzczonów i Jabłonna w powiecie lu- go teren oddalony jest od południowych belskim oraz Rybczewice w powiecie świd- granic Lublina zaledwie o kilkanaście ki- nickim. Otulina sięga dodatkowo na tereny lometrów. To kraina pięknych krajobrazów, gmin Piaski i Fajsławice. Celem ochrony dzikich, zalesionych wąwozów, których Parku jest zachowanie walorów przyrod- dnem szemrzą niewielkie strumyki, kra- niczych, krajobrazowych, kulturowych, hi- ina pulsujących źródeł, grądowych lasów, storycznych i turystycznych środowiska, nasłonecznionych muraw. Tu od setek lat ze szczególnym uwzględnieniem bogatej wydobywano „biały kamień” na domy oraz rzeźby lessowej oraz cennych przyrodniczo „twardy kamień” na żarna i kamienie młyń- kompleksów leśnych. skie, a wraz z zabytkami zachowała się pa- mięć o królewskiej przeszłości i wciąż żywa jest tradycyjna kultura ludowa ze strojami KRZCZONOWSKI PARK KRAJOBRAZOWY 5 Krzczonowski Park Krajobrazowy wiosną Krajobrazowy Park Krzczonowski UKSZTAŁTOWANIE POWIERZCHNI I BUDOWA GEOLOGICZNA Stąpać po twardej ziemi Polickiego). Utwory powierzchniowe, prze- ważnie wieku czwartorzędowego, tworzy Park w całości położony jest w mezoregio- kompleks osadów zróżnicowanych pod nie Wyniosłość Giełczewska. Rzeźba terenu względem genetycznym i stratygraficznym ma tu charakter płaskowyżu z równinami (gliny zwałowe, piaski i żwiry wodnolo- denudacyjnymi, rozciętymi przez liczne dowcowe, utwory lessowe, piaski i mułki ze i niegłębokie doliny rzeczne, często o stro- żwirami rzeczno-peryglacjalnymi). Pokrywa mych zboczach. Deniwelacje przekraczają osadów czwartorzędowych osiąga najwięk- 100 metrów. Wyniosłość Giełczewską bu- sze miąższości w dolinach rzecznych (do dują górnokredowe skały wapienne (kreda 100 metrów w dolinie Giełczwi). Na obsza- pisząca, margle i opoki) lokalnie przykryte rach pozadolinnych miąższość pokrywy przez osady paleogeńskie (gezy z przewar- czwartorzędowej często nie przekracza 2 stwieniami wapieni marglistych tak zwane metrów. Pokrywę glebową tworzą gleby „siwaka” oraz zielone piaski glaukonitowe bielicowe i pseudobielicowe oraz rędziny. występujące w formie izolowanych, nie- Gleby bielicowe i pseudobielicowe wy- wielkich płatów na wzgórzach ostańcowych kształciły się na piaskach, piaskach pyłowa- – Szabałowa Góra) i neogeńskie (płytko- tych, pyłach i glinach. Rędziny na opokach morskie białe, drobnoziarniste i średnio- i marglach górnego mastrychtu (kredy gór- ziarniste piaski kwarcowe, których niewiel- nej). W dnach doliny występują mady oraz ki płat znajduje się na zachód od Majdanu gleby pochodzenia organicznego, torfowe 6 KRZCZONOWSKI PARK KRAJOBRAZOWY Muszla w skale wapiennej i murszowo-torfowe oraz mułowo-torfowe Góra), głębokimi wąwozami znajdującymi i torfowo-mułowe. Tyle mówi nauka. się między innymi w okolicach Pilaszkowic i Rybczewic (osiągają długość do kilometra Całe to naukowo opisane bogactwo prze- i głębokość do 15 metrów). Osobliwością jawia się na powierzchni wieloma osobli- budowy geologicznej jest też występowa- wościami, z których słynie Park. To przede nie lublinitu, minerału będącego odmianą wszystkim różnorodne ukształtowanie po- kalcytu. W rozłupanych skałach wapien- wierzchni z charakterystycznymi elementa- nych można znaleźć odciski skorupiaków, mi: głębokimi dolinami rzecznymi o prze- z których pancerzy powstały te skały (amo- ważnie stromych zboczach, ostańcami nity, belemnity, gąbki i inne). Wapienie piaskowcowymi zbudowanymi z piaskow- służyły miejscowej ludności do budowy ców o twardym lepiszczu krzemionkowym domów i innych budynków (obszar zlewni (wiele z nich ma swoje nazwy: Chełmiec, rzeki Giełczew słynie z „białych domów”). Szabałowa Góra, Makarowa Góra, Kobyla Z piaskowców przez wieki wyrabiano żar- na i kamienie młyńskie, a od ponad 100 lat były budulcem drogowym, o czym wspo- minał w 1902 roku Władysław Koźmian: „Wieś Chmiel ma duży dochód z dostawy kamieni kopanych w lasach rządowych i na własnych polach dla szosy Lubelsko-To- maszowskiej. Przez cały rok widzi się tutej- szych mieszkańców przy zwózce piaskowca, który w innych częściach tutejszego powia- tu jest rzadkością.” Mur z białego kamienia KRZCZONOWSKI PARK KRAJOBRAZOWY 7 Stawy w Częstoborowicach Stawy SIEĆ RZECZNA O czym szemrzą źródełka wypływów. Źródła położone są głów- nie w dolinach rzek: Giełczwi, Radomir- Park jest dość ubogi w cieki i zbiorniki ki i Olszanki. Wielość źródeł i ich wysoka wodne. Głównym ciekiem jest lewobrzeż- wydajność mają decydujący wpływ na ny dopływ Wieprza – Giełczew oraz jej czystość wód w parkowych rzekach. Naj- dopływy Radomirka zwana niegdyś Bełzą wydajniejsze źródła położone są w dolinie i Olszanka. Północne i zachodnie krańce Radomirki (Krzczonów-Wójtostwo i Stryj- Parku i otuliny leżą w zlewni Czerniejówki. no) oraz w dolinie Giełczwi (Częstoborowi- Doliny tych rzek w dużej mierze zachowały ce i Wola Gardzienicka). W granicach Parku naturalny charakter. Zbiorniki wodne na znajdują się źródła Radomirki i Olszanki, terenie Parku znajdują się niemal wyłącz- zaś w jego otulinie źródła Czerniejówki. nie w dolinie Giełczwi. Są to stawy w Ryb- Cztery źródła mają status pomników przy- czewicach i Częstoborowicach. Niewielkie rody nieożywionej. Tak zwane Śmierdzące stawiki można też spotkać w dolinie Rado- Źródełko w Lesie Królewskim ma także mirki (w Krzczonowie i Żukowie). znaczenie historyczne. Park i jego okolica są najważniejszym ob- szarem źródliskowym Lubelszczyzny. Wy- stępuje tu 45 źródeł, w tym kilkanaście źródlisk grupowych skupiających 4–19 8 KRZCZONOWSKI PARK KRAJOBRAZOWY cieszynianka wiosenna cieszynianka FLORA Nie tylko cieszynianka i pozostają zwykle do końca maja. Cieszy- nianka wiosenna jest