716033 MILIEUEFFECTRAPPORT 17 mei 2017 WINDPARK OOSTPOLDER Provincie Groningen Definitief Duurzame oplossingen in energie, klimaat en milieu Postbus 579 7550 AN Hengelo Telefoon (074) 248 99 40 Documenttitel Milieueffectrapport Windpark Oostpolder Soort document Definitief MER Datum 17 mei 2017 Projectnummer 716033 Opdrachtgever Provincie Groningen Auteur Martijn Edink, Martijn ten Klooster, Florentine van der Wind, Pondera Consult Vrijgave Pim Rooijmans, Pondera Consult Pondera Consult SAMENVATTING SI. Inleiding De grondeigenaren in de Oostpolder, verenigd in De Vereniging Windpark Oostpolder, hebben gezamenlijk het voornemen om in de Oostpolder een windpark van 21 windturbines met een gepland opgesteld vermogen van circa 85 megawatt (MW) te ontwikkelen en te exploiteren. De opstelling bestaat uit 21 windturbines (ashoogte maximaal 166 meter en een maximale rotordiameter 145 meter) opgesteld in twee lichtgekromde lijnopstellingen van 10 turbines en 1 turbine bij de Pelikaanhoeve (bij Nooitgedacht). Hiervoor moeten 9 van de bestaande turbines langs de Kwelderweg (de huidige zuidrand van de windturbines op en rond Eemshaven) plaats maken voor nieuwe, grotere turbines (op andere posities). Daarnaast wordt er 1 bestaande windturbine bij de Oostpolderweg verwijderd. Het windpark draagt bij aan de nationale en provinciale doelstelling om het aandeel duurzame energie te verhogen en het versterken van de regionale economie. Een neveneffect van dit voornemen is dat veel solitaire windmolens die nu verspreid in de provincie staan, conform provinciaal beleid worden gesaneerd. Het positieve effect van deze sanering is niet meegenomen in dit rapport. In Europees verband heeft Nederland de taakstelling om in 2020 14% van het totale energieverbruik duurzaam - hernieuwbaar - te realiseren (voor 2023 is dit 16%) en de CO2- uitstoot met 20% te reduceren ten opzichte van 1990.1 Windenergie speelt daarin een prominente rol en de doelstelling voor windenergie op land is de realisatie van 6.000 MW operationeel vermogen in 2020. De provincie Groningen kiest ervoor windenergie op drie locaties te concentreren. Het gebied Eemshaven is één van de drie concentratiegebieden die door de provincie is aangewezen.2 Het gebied is onder meer aangewezen op grond van de ligging nabij industrie, de aanwezige elektrische infrastructuur en de windcondities ter plaatse. Windpark Oostpolder ligt in het concentratiegebied windenergie Eemshaven (aangeduid met een groen-gelige kleur in onderstaande Figuur 1.1). 1 In de Europese unie kwam in 2015 16,7% van het totale energieverbruik uit hernieuwbare bronnen, voor Nederland was dit slechts 5,8 %. 2 De andere twee concentratiegebieden zijn Delfzijl en N33. MER Windpark Oostpolder | 716033 17 mei 2017 | Definitief Pondera Consult Figuur 1.1 Concentratiegebieden grootschalige windenergie Eemshaven en Delfzijl Bron: ontwerp Structuurvisie Eemshaven –Delfzijl, provincie Groningen Het project, in m.e.r.-termen de “voorgenomen activiteit of het voornemen”, betreft de realisatie en exploitatie van een windpark van ongeveer 20 windturbines met een totaal opgesteld vermogen van circa 85 megawatt (MW) overwegend in de gemeente Eemsmond en voor een klein deel in de gemeente Delfzijl.3 Naast windturbines bevat het voornemen ook de hiervoor benodigde infrastructuur zoals: opstelplaatsen, toevoerwegen, schakelstations en kabels voor aansluiting op het hoogspanningsnet. 3 Het totaal geïnstalleerde vermogen van het windpark is afhankelijk van het te kiezen windturbinetype en het aantal windturbines, als indicatie is een omvang van ongeveer 20 windturbines en een opgesteld vermogen van circa 85 MW aangehouden. 716033 | MER Windpark Oostpolder 17 mei 2017 | definitief Pondera Consult Figuur 1.2 Plangebied Windpark Oostpolder Voor de oprichting van windpark Oostpolder is categorie D22.2 van het Besluit m.e.r. van toepassing. Voor windparken met een gezamenlijk vermogen van 15 MW of meer, of bestaande uit 10 windturbines of meer geldt: 1. een plan-m.e.r.-plicht bij het opstellen van een bestemmingsplan of inpassingsplan; 2. een project-m.e.r.-beoordelingsplicht voor de omgevingsvergunning. Hierbij beoordeelt het bevoegd gezag of het project mogelijk belangrijke nadelige milieugevolgen heeft. Zo ja, dan is een project-m.e.r. aan de orde. De planologische inpassing van het voornemen vindt plaats via een omgevingsvergunning met een afwijkingsmogelijkheid van het bestemmingsplan (Wabo, artikel 2.12, lid 1 onder a) of in een provinciaal inpassingsplan. Voor de omgevingsvergunning geldt een m.e.r.- beoordelingsplicht. De initiatiefnemers hebben ervoor gekozen om direct een MER op te stellen. Een beoordeling door het bevoegd gezag of een MER inderdaad noodzakelijk is kon daarmee achterwege blijven. Voor windpark Oostpolder is een gecombineerd plan- en project MER opgesteld. Bevoegd gezag en initiatiefnemer Deze m.e.r.-procedure is een gezamenlijke inspanning van de initiatiefnemers, de provincie Groningen, de gemeente Eemsmond en de gemeente Delfzijl. Initiatiefnemer De Vereniging Windpark Oostpolder is de initiatiefnemer van het windpark in de Oostpolder. De vereniging vertegenwoordigt de grondeigenaren in de Oostpolder. MER Windpark Oostpolder | 716033 17 mei 2017 | Definitief Pondera Consult Tabel 1.1 Contactpersoon initiatiefnemers Initiatiefnemer Contactpersoon Dhr. J. Berends Buitenweg 6 Adres 9948 NS Oudeschip Bevoegd gezag Voor windenergie bepaalt de omvang (megawatt of MW) van een windpark welk overheidsorgaan het bevoegd gezag is voor zowel het ruimtelijk plan als de omgevingsvergunning. De Elektriciteitswet 1998 bepaalt dat voor windparken met een opgesteld vermogen tussen 5 en 100 MW de provincie verantwoordelijk is voor de ruimtelijke inpassing door middel van een inpassingsplan en voor de besluitvorming over de omgevingsvergunning. Voor windpark Oostpolder is de provincie Groningen het bevoegd gezag. Provinciale Staten is bevoegd voor het inpassingsplan (dat in een later stadium zal worden opgesteld) en Gedeputeerde Staten is bevoegd voor de omgevingsvergunning en de vergunning Wet natuurbescherming. Tabel 1.2 Contactgegevens bevoegd gezag Inpassingsplan, omgevingsvergunning en vergunning Wet natuurbescherming Bevoegd gezag Provincie Groningen Contactpersoon Dhr. A. Hamstra Postbus 610 Adres 9700 AP Groningen SII. Beleidskader en Locatie Beleid en wet- en regelgeving voor energie, ruimtelijke ordening en milieu vormen het kader waarbinnen dit MER is opgesteld. Duurzame energie Nut en noodzaak voor windenergie volgen onder meer uit de Europese doelstellingen. Het Europese doel voor 2020 is om 20% van het totale energieverbruik duurzaam te realiseren, en dat in 2030 te hebben verhoogd tot 27%. Het gaat ook om minder afhankelijkheid van ingevoerde fossiele brandstoffen, een EU-economie die zuiniger omspringt met energie en grondstoffen (en dus minder CO2 uitstoot) en meer investeringen in de Europese economie om nieuwe bedrijfstakken, technologieën en werkgelegenheid te stimuleren. In het Energierapport 2011 staat dat windenergie op land de komende jaren één van de meest kostenefficiënte technieken is om hernieuwbare energie te produceren. Als doelstelling wordt uitgegaan van een gerealiseerd vermogen van 6.000 MW windenergie op land in 2020. De afspraak over het realiseren van ten minste 6.000 MW in 2020 is ook vastgelegd in het op 6 september 2013 door ruim 40 partijen ondertekende Nationaal Energieakkoord. In bestuurlijke afspraken tussen het Rijk en het IPO is vastgelegd welk aandeel elke provincie neemt in het totaal van de 6.000 MW. De provincie Groningen heeft zich hierbij gecommitteerd aan de realisatie van 855,5 MW windenergie in 2020. 716033 | MER Windpark Oostpolder 17 mei 2017 | definitief Pondera Consult Vormen van duurzame energie De keuze voor windenergie en andere vormen van duurzame energie is geen keuze tussen verschillende vormen: om de doelstelling met betrekking tot duurzame energie van 2020 en 2023 te halen zijn alle vormen van duurzame energie nodig (onder andere zonne-energie en windenergie). Deze sluiten elkaar niet uit, ze zijn allemaal nodig om de doelstelling te behalen. Zonne-energie kost op dit moment meer ruimte, vergt een grotere investering en heeft een hogere kostprijs per kWh in vergelijking met windenergie op land. Innovatieve vormen van het opwekken van duurzame energie, zoals getijdenenergie en blue-energy (energie uit het verschil tussen zoet en zout water) zijn nog nergens in Nederland op een grootschalige wijze succesvol toegepast. Dit zijn dan ook geen reële alternatieven voor het opwekken van duurzame energie zoals dat nu met windenergie mogelijk is. In diverse tenders voor windenergie op zee (zoals voor de kavels I en II en ook III en IV voor windenergiegebied Borssele) blijkt dat de kosten voor windenergie op zee significant lager zijn dan een aantal jaar geleden. Nog steeds is windenergie op zee duurder dan windenergie op land en feit blijft dat naast windenergie op zee ook windenergie op land nodig is om de duurzaamheidsdoelstellingen te kunnen realiseren. De realisatie van windenergie is interessant vanuit het oogpunt: Van ruimtebeslag per vierkante meter: relatief weinig ruimtegebruik per geproduceerde eenheid energie; Van het multifunctionele gebruik van de ruimte: het gebied kan bijvoorbeeld tevens gebruikt (blijven) worden als landbouw en/of industriegebied; Vanuit het oogpunt van kostprijs.4 Ruimtelijk beleid en locatie De keuze voor de locatie is ingegeven door het ruimtelijk beleid voor windenergie, de provinciale taakstelling voor windenergie en de relatie van de initiatiefnemers