Deltaprogramma | Rijnmond-Drechtsteden Advies Deltaprogramma Rijnmond-Drechtsteden Stuurgroep Rijnmond-Drechtsteden Colofon Dit is een uitgave van Deltaprogramma | Rijnmond-Drechtsteden Uitgevoerd door Programmateam Rijnmond-Drechtsteden: Ministerie van Economische Zaken Ministerie van Infrastructuur en Milieu Provincie Zuid-Holland Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard Havenbedrijf Rotterdam Gemeente Dordrecht Gemeente Rotterdam Omslag: De Urbanisten, D.EFAC.TO. Afbeeldingen: Alle afbeeldingen zijn van De Urbanisten en D.EFAC.TO. behalve: - naast Inhoud: Theo Bos - Deltabeslissing Rijn-Maasdelta (p.3): Delta-Atelier - Sterke urbane dijken (p.8), Toekomstbestendige Rivierdijken (p.10): Marijn Kik - Hoogwater buitendijks in Rotterdam op 6 december 2013 (p.14) - Dijkversterking aan de Lek (p.16): Theo Bos - Adaptatiepad voorkeursstrategie waterveiligheid Rijnmond-Drechtsteden (p.17): Delta-Atelier - Inlaatpunt Gouda (p.22-23): Desiree Bokma - Glazen Bollen (p.24): Suzan Fotografie - Architectuur Biënnale, Making Cities, 2012 (p.27): Marijn Kik - Dag van de kansrijke Strategie (p.28): Sylvia de Hoog Opmaak: Fred Sophie (nxix) Kijk voor meer informatie op: www.deltacommissaris.nl Juni 2014 VI Deltaprogramma | Rijnmond-Drechtsteden Deltaprogramma | Rijnmond-Drechtsteden Advies Deltaprogramma Rijnmond-Drechtsteden Stuurgroep Rijnmond-Drechtsteden Advies Deltaprogramma Rijnmond-Drechtsteden I Voorwoord Voor u ligt het advies van het Delta- Rijnmond-Drechtsteden. De Stuurgroep programma Rijnmond-Drechtsteden. Rijnmond-Drechtsteden heeft in de daaropvolgende jaren verder onderzoek In opdracht van de toenmalige staatsecre- gedaan naar de specifi eke opgave en taris van het ministerie van Verkeer en mogelijke oplossingen. Daarbij is intensief Waterstaat en van de minister van samengewerkt met Rijk, regionale over- Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening heden, kennisinstellingen, belangen- en Milieu startt en wij als Stuurgroep organisaties, ondernemers, ontwerpers, Rijnmond-Drechtsteden in 2009 met onze een wetenschappelijke refl ectiegroep werkzaamheden. De stuurgroep bevat ‘Water en Ruimte’ en een maatschappelijke partijen van Rijk en regio1, die samen adviesgroep. Binnen het Deltaprogramma de opgaven en de noodzakelijke lange- als geheel en met het team van de termijnstrategie voor de waterveiligheid Rijksstructuurvisie Grevelingen – Volkerak en zoetwatervoorziening in dit gebied Zoommeer is vanzelfsprekend ook inten- ontwikkeld hebben. sief samengewerkt. In 2012 heeft het deelprogramma Rijnmond-Drechtsteden, Aanleiding voor deze opdracht was het samen met DP Rivieren en DP advies van de tweede Deltacommissie Zuidwestelijke Delta deelgenomen aan de (Veerman, 2008), dat is opgesteld na de Internationale Architectuur Biënnale grote overstroming van New Orleans in ‘Making Cities’ in Rott erdam. 2005. Deze Commissie zett e de problema- tiek van waterveiligheid en zoetwatervoor- Met dit advies dragen wij bij aan een ziening voor Nederland op de kaart en veilige en vitale regio waarin het veilig deed concrete voorstellen voor de regio wonen, werken en recreëren is en waar de 1 De stuurgroep bestaat uit vertegenwoordigers van de ministeries IenM en EZ, Provincie Zuid-Holland, Hoogheemraadschap Schieland en Krimpenerwaard namens de waterschappen, gemeente Rott erdam, gemeente Dordrecht namens Drechtsteden. 1 De stuurgroep bestaat uit vertegenwoordigers van het ministerie van IenM, Provincie Zuid-Holland, Hoogheemraadschap Schieland en Krimpenerwaard namens de waterschappen, gemeente Rott erdam, gemeente Dordrecht namens Drechtsteden. II Deltaprogramma | Rijnmond-Drechtsteden zoetwatervoorziening kansen biedt voor Maatwerk doen we samen; de Delta is verdere economische ontwikkeling. Alle nooit af! benodigde maatregelen op de korte en langere termijn zullen bij voorkeur ook bijdragen aan de ruimtelijke kwaliteit van dit gebied. Dit advies is aangeboden aan de Delta- commissaris op 16 juni 2014 met een afschrift aan Minister Schultz van Haegen van het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Het zal zijn weg vinden in de De Stuurgroep Rijnmond-Drechtsteden nieuwe beleidsplannen van Rijk en regio. Ahmed Aboutaleb (voorzitt er, burgemeester Rott erdam) In onze regio zullen wij de samenwerking Hans Oosters (Dijkgraaf, Hoogheemraadschap Schieland en de Krimpenerwaard) voortzett en. De fase die aanbreekt – de Han Weber (Gedeputeerde Provincie Zuid-Holland) implementatie en uitvoeringsfase – vraagt Piet Sleeking (wethouder gemeente Dordrecht) nog veel inzet van alle partijen. Wij zijn er Alexandra van Huff elen en Pex Langenberg van overtuigd dat het beste resultaat (wethouder gemeente Rott erdam) ontstaat als wij over de grenzen van onze Donné Slangen (Directeur Gebieden en Projecten, eigen plangebieden, plantermijnen en Ministerie van Infrastructuur en Milieu) Ineke van der Hee (Hoofdingenieur Directeur, verantwoordelijkheden heen kijken en Rijkswaterstaat West-Nederland Zuid) gezamenlijk handelen in het belang van Paula Verhoeven (Directeur programma Duurzaam, de Delta. gemeente Rott erdam) Advies Deltaprogramma Rijnmond-Drechtsteden III Samenvatt ing De regio Rijnmond-Drechtsteden dankt haar kracht eenzelfde veiligheid tegen overstromingen moet en unieke kwaliteiten grotendeels aan haar ligging hebben. Daar waar veel slachtoff ers kunnen vallen, in de delta waar zee en rivieren samenkomen. Het grote economische waarden zijn of vitale en is een gebied van uitersten. Een gebied met dicht- kwetsbare functies die extra bescherming nodig bevolkte, steeds verder verdichtende, stedelijke hebben, moeten de overstromingsrisico’s nog gebieden langs de riviertakken en landelijke kleiner worden. Op basis hiervan zijn de normen gebieden daaromheen. In dit gebied is het aantal voor Rijnmond-Drechtsteden opnieuw vastgesteld inwoners en de economische waarde achter de en merendeels strenger geworden. Voor buiten- dijken sinds de jaren ’60 enorm toegenomen. Om dijkse gebieden volstaat een regionale aanpak en de sociaal-economische en ruimtelijke ontwikkelin- wordt geen nationale norm vastgesteld. Het risico gen ook op lange termijn veilig te stellen, is op slachtoff ers is hier zeer beperkt. bescherming tegen de zee én tegen hoge rivieraf- voeren essentieel. Tegelijkertijd moet de haven goed Waterveiligheid is essentieel voor een gezonde verbonden blijven met de zee en het achterland. sociaal-economische ontwikkeling in deze delta. Tenslott e is de beschikbaarheid van voldoende Het huidige hoofdwatersysteem met zijn dijken, zoetwater met een goede kwaliteit van levensbelang stormvloedkeringen en rivierverruiming blijft in voor burgers, mainports en greenports. deze regio een goede basis om op voort te bouwen. De tweede Deltacommissie onder leiding van Op langere termijn kunnen ruimtelijke maatregelen Veerman constateerde in 2008 dat er een complexe en extra evacuatiemaatregelen in aanvulling op opgave in dit gebied is om de waterveiligheid en de preventie de veiligheid vergroten en robuuster beschikbaarheid van zoetwater voor de lange maken. Stevige dijken en stormvloedkeringen zijn termijn te garanderen. Zij adviseerden de veilig- nodig, maar het vraagt maatwerk om deze kosten- heidsnormen te verhogen en een aantal grootscha- eff ectief en met ruimtelijke kwaliteit te realiseren. lige maatregelen te treff en. Dit was de aanleiding Om dit maatwerk te kunnen vormgeven zijn om in 2009 het deelprogramma Rijnmond-Drecht- ruimtelijke handelingsperspectieven ontwikkeld die steden te starten. De Stuurgroep Rijnmond- een handvat bieden om de noodzakelijke maatrege- Drechtsteden werd geïnstalleerd: een nieuw len in stad en land in te passen. samenwerkingsverband van verschillende nationale en regionale partijen2 die zich gezamenlijk Binnen Rijnmond-Drechtsteden bevindt zich een verantwoordelijk voelen voor de waterveiligheid groot areaal aan buitendijkse gebieden. Deze en zoetwatervoorziening in dit gebied. gebieden zijn aantrekkelijk om in te wonen en te werken of herbergen waardevolle natuur. De havens Bescherming tegen water: en hun industrie in deze regio zijn allen buitendijks. voorkeursstrategie waterveiligheid Voor deze gebieden wordt een ‘Strategische De minister van IenM heeft in 2013 besloten dat adaptatie-agenda Buitendijks’ opgesteld, waarin iedereen die achter de dijken woont en werkt ruimte is voor maatwerk per gebied. 2 De stuurgroep bestaat uit: Ministerie van Infrastructuur en Rijnmond-Drechtsteden bevat zowel kwetsbare Milieu, Provincie Zuid-Holland, Hoogheemraadschap objecten als netwerken van vitale en kwetsbare Schieland en Krimpenerwaard namens de waterschappen, functies. Uit onderzoek blijkt dat bescherming door gemeente Rott erdam, gemeente Dordrecht namens Drechtsteden. hogere veiligheidsnormen niet nodig is, maar dat IV Deltaprogramma | Rijnmond-Drechtsteden lokaal maatwerk volstaat. Het meest kwetsbaar is Uitvoering en vervolg na 2014 de elektriciteitsvoorziening, die bovendien nodig De uitvoering van de concrete maatregelen uit de is voor alle andere functies. Rijkswaterstaat voorkeursstrategie Waterveiligheid en Zoetwater (hoofd-infrastructuur), provincie Zuid-Holland blijft de verantwoordelijkheid van de bestaande (regionale infrastructuur), gemeenten en de overheidsorganisaties. Daarvoor zullen Rijk, betrokken sectoren nemen daarvoor, waar nodig provincie, gemeenten en waterschappen de samen met het Rijk, het initiatief. Daarnaast is relevante onderdelen uit de voorkeursstrategie een adequate rampenbeheersing nodig. De vastleggen in hun eigen visies en plannen. De Veiligheidsregio’s ontwikkelen daarvoor passende uitvoeringsagenda