LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI GMINY LUTOWISKA NA LATA 2017-2023 Lutowiska, Warszawa, Brzozów 2018 r. LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI GMINY LUTOWISKA NA LATA 2017-2023 Opracowanie: RES Management S.C. Paweł Mentelski, Tomasz Bartnicki, Maciej Jednakiewicz 36-200 Brzozów ul. Armii Krajowej 2 Zespół autorski: Krzysztof Mróz – Wójt Gminy Lutowiska Zofia Bacior-Michalska – Sekretarz, Zastępca Wójta Małgorzata Rypyst – Kierownik Referatu Działalności Gospodarczej i Planowania oraz pracownicy Urzędu Gminy w Lutowiskach i jednostek organizacyjnych, a także przedstawiciele innych instytucji publicznych, NGO i mieszkańców. Ze strony Wykonawcy Paweł Mentelski – ekspert i moderator RES Management S.C. Tomasz Bartnicki – ekspert i moderator RES Management S.C. Maciej Jednakiewicz – ekspert RES Management S.C. Justyna Kostecka – ekspert RES Management S.C. Barbara Kurczab – RES Management S.C. Grzegorz Romańczuk – ekspert ResPublic sp. z o.o. Aleksandra Ciekot – ekspert GIS ResPublic sp. z o.o. Joanna Przeździecka – ekspert GIS ResPublic sp. z o.o. Zofia Przetakiewicz – ekspert GIS ResPublic sp. z o.o. 2 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI GMINY LUTOWISKA NA LATA 2017-2023 SPIS TREŚCI Wstęp ...................................................................................................................................................... 5 I. Diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych oraz skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych. ...... 6 I.1. SFERA SPOŁECZNA ......................................................................................................... 6 1.1. Struktura demograficzna i społeczna gminy ....................................................................... 6 1.2. Stan i struktura bezrobocia ................................................................................................. 9 1.3. Pomoc społeczna i struktura udzielanych świadczeń ...................................................... 11 1.4. Bezpieczeństwo mieszkańców ......................................................................................... 15 1.5. Kapitał społeczny .............................................................................................................. 18 I.2. SFERY PRZESTRZENNO-FUNKCJONALNA ................................................................. 20 2.1. Położenie i struktura funkcjonalno-przestrzenna gminy ................................................... 20 2.2. Stan dróg w Gminie Lutowiska ......................................................................................... 21 I.3. SFERA TECHNICZNA ..................................................................................................... 22 3.1. Stan dziedzictwa kulturowego i zabytków ........................................................................ 22 3.2. Infrastruktura techniczna .................................................................................................. 24 3.3. Stan techniczny obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym ......... 25 I.4. SFERA GOSPODARCZA ................................................................................................. 26 4.1. Podmioty REGON............................................................................................................. 26 4.2. Turystyka .......................................................................................................................... 27 I.5. SFERA ŚRODOWISKOWA .............................................................................................. 28 4.1. Azbest ............................................................................................................................... 28 4.2. Stan i jakość powietrza ..................................................................................................... 29 I.6. WYNIKI BADANIA ANKIETOWEGO ................................................................................ 32 5.1. Metodyka badania ............................................................................................................ 32 5.2. Próba ................................................................................................................................ 32 5.3. Wyniki badania ................................................................................................................. 32 I.7. WYNIKI WARSZATU DIAGNOSTYCZNEGO .................................................................. 36 I.8. DELIMITACJA OBSZARU ZDEGRADOWANEGO I REWITALIZACJI ............................ 37 I.9. SKALA I CHARAKTER POTRZEB REWITALIZACYJNYCH ........................................... 50 II. Opis powiązań lokalnego Programu Rewitalizacji z dokumentami strategicznymi gminy, w tym strategią rozwoju gminy, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz strategią rozwiązywania problemów społecznych ............................ 52 III. Opis wizji stanu obszaru po przeprowadzeniu rewitalizacji .......................................................... 54 IV. Cele rewitalizacji oraz odpowiadające im kierunki działań służących eliminacji lub ograniczeniu negatywnych zjawisk ............................................................................................... 55 V. Opis przedsięwzięć rewitalizacyjnych ........................................................................................... 61 V.1. Opis planowanych podstawowych przedsięwzięć rewitalizacyjnych ................................ 61 V.2. Opis planowanych uzupełniających przedsięwzięć rewitalizacyjnych .............................. 75 VI. Mechanizmy integrowania działań oraz przedsięwzięć rewitalizacyjnych .................................... 77 VII. INDYKTYWNE RAMY FINANSOWE ............................................................................................ 89 VIII. Mechanizmy włączania mieszkańców, przedsiębiorców i innych podmiotów oraz grup aktywnych na terenie gminy w proces rewitalizacji ....................................................................... 92 3 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI GMINY LUTOWISKA NA LATA 2017-2023 VIII.1. PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA PARTYCYPACJI ............................................................. 92 VIII.2. TECHNIKI I NARZĘDZIA PARTYCYPACYJNE ORAZ DZIAŁANIA AKTYWIZACYJNE 93 VIII.3. ETAP WDRAŻANIA I OCENY LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI ................ 95 IX. SYSTEM REALIZACJI (WDRAŻANIA) PROGRAMU REWITALIZACJI ....................................... 96 IX.1. PODMIOTY ODPOWIEDZIALNE ZA WDROŻENIE LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI ............................................................................................................... 96 IX.2. PRZEDSIEWZIĘCIA REWITALIZACYJNE ...................................................................... 97 X. System monitorowania i oceny skuteczności działań oraz wprowadzenia modyfikacji w reakcji na zmiany w otoczeniu programu .................................................................................. 99 XI. STRATEGICZNA OCENA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO ........................................... 103 Spis tabel............................................................................................................................................. 104 Spis wykresów .................................................................................................................................... 105 Spis rysunków ..................................................................................................................................... 105 Spis zdjęć ............................................................................................................................................ 105 4 LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI GMINY LUTOWISKA NA LATA 2017-2023 WSTĘP Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Lutowiska na lata 2017-2023 (LPR) to dokument operacyjny wskazujący na potrzebę realizacji działań głównie w sferze społecznej oraz dodatkowo w sferze prze- strzenno-funkcjonalnej i gospodarczej. Realizacja działań pozwoli na niwelowanie zjawisk kryzysowych oraz wykorzystanie potencjałów na obszarze rewitalizacji. W konsekwencji pozwoli to na wyprowadze- nie obszaru ze stanów kryzysowych, co pobudzi ich rozwój społeczno-gospodarczy, oddziaływujący w konsekwencji na całą gminę. Proces przygotowania LPR poprzedziła diagnoza służąca wyznaczeniu obszaru zdegradowanego i re- witalizacji. Zarówno diagnoza gminy, jak i Lokalny Program Rewitalizacji zostały opracowane zgodnie z: Ustawą z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2016 r. poz. 446 z późn. zm.), Wytycznymi Ministerstwa Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020 z dnia 2 sierpnia 2016 r., Założeniami Narodowego Planu Rewitalizacji 2022, Instrukcją Przygotowania Programów Rewitalizacji w Zakresie Wsparcia w Ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata 2014-2020. Zgodnie z Wytycznymi Ministerstwa Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020 z dnia 2 sierpnia 2016 r. rewitalizacja stanowi proces wyprowadzania ze stanu kryzy- sowego obszarów zdegradowanych. Jest on prowadzony w sposób kompleksowy, poprzez zintegro- wane działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki, skoncentrowane terytorialnie, prowadzone przez interesariuszy rewitalizacji na podstawie Lokalnego programu rewitalizacji. Lokalny Program Rewitalizacji to dokument operacyjny, który posłuży właścicielowi – władzom gminy, na uruchamianie mechanizmów oraz realizację przedsięwzięć mających na celu szczególny rodzaj