Westerwoldse Aa Zuid Achtergronddocument Kaderrichtlijn Water STROOMGEBIEDSBEHEERPLAN 2022 - 2027 november 2020 hunzeenaas.nl Westerwoldse Aa Zuid ACHTERGRONDRAPPORT BIJ DE AFLEIDING VAN DE DOELEN VOOR DE KADERRICHTLIJN WATER COLOFON Onderwerp Achtergrondrapport Westerwoldse Aa Zuid Omslag foto Beekherstel in de Ruiten Aa bij Jipsinghuizen Auteur Peter Paul Schollema Met medewerking van Eelke Schoppers, Arno Folkers, Denise van der Meulen, Marten Japenga, Gerda Valkering, Marian van Dongen, Curly Eissing, Reinder Torenbeek, Evert van der Laan, Hermen Klomp, Marie-Louise Meijer Organisatie Waterschap Hunze en Aa’s Aquapark 5 9641 PJ Veendam Postbus 195 9640 AD Veendam Telefoon: 0598-693800 Status Definitief Plaats en datum Veendam, november 2020 Fotoverantwoording Eelke Schoppers: afbeeldingen 4.2 a & b, 4.3, 4.4 a & b, 5.10 a & b Matthijs de Vos: voorblad, afbeeldingen 4.1, 5.1, 6.4a Archief waterschap Hunze en Aa’s: 5.3 a, b & c Collectie Groninger Archieven: 2.5 Peter Paul Schollema: overige afbeeldingen INHOUD Inhoud ...................................................................................................................................................... 2 Samenvatting ................................................................................................................................................... 4 1. Inleiding ...................................................................................................................................................... 9 Algemeen ........................................................................................................................................................ 9 Leeswijzer ....................................................................................................................................................... 9 2. Gebiedsbeschrijving ................................................................................................................................... 10 2.1. Ligging en Geografie .............................................................................................................................. 10 2.2. Ontstaansgeschiedenis .......................................................................................................................... 11 2.3. Hoogteligging en bodem........................................................................................................................ 11 2.4. Functies en Landgebruik ........................................................................................................................ 11 2.5. Hydromorfologie en hydromorfologische kenmerken .......................................................................... 13 2.6 Historische beeklopen in het landschap .............................................................................................. 15 3. Uitgangspunten in 2009 ............................................................................................................................. 17 3.1. Streefbeeld voor beken algemeen ........................................................................................................ 17 3.2. Beperkende factoren voor optimaal functioneren ................................................................................ 17 3.3. Begrenzing waterlichaam en typering ................................................................................................... 18 3.4. Status waterlichaam .............................................................................................................................. 18 3.5. Doelafleiding in 2009 ............................................................................................................................. 19 3.6. Geplande inrichtingsmaatregelen ......................................................................................................... 20 4. Toestand……… ............................................................................................................................................ 21 4.1. Monitoring ............................................................................................................................................. 21 4.2. Officiële KRW-score ............................................................................................................................... 22 4.3. Algemeen fysisch-chemische parameters ............................................................................................. 23 4.4. Prioritaire stoffen en specifiek verontreinigende stoffen ..................................................................... 27 4.5. Biologie .................................................................................................................................................. 31 2 5. Watersysteemanalyse Ecologische sleutelfactoren .................................................................................... 49 5.1. Inleiding ................................................................................................................................................. 49 5.2. Afvoerdynamiek en Grondwater (ESF-1 & 2) ........................................................................................ 52 5.3. Connectiviteit (ESF-3) ............................................................................................................................ 55 5.4. Belasting (ESF-4) .................................................................................................................................... 60 5.5. Toxiciteit (ESF-5) .................................................................................................................................... 63 5.6. Natte doorsnee (ESF-6) .......................................................................................................................... 65 5.7. Bufferzone (ESF-7) & Waterplanten (ESF-8) .......................................................................................... 68 5.8.Stagnatie (ESF-9) ..................................................................................................................................... 84 5.9. Samenvatting van ecologische sleutelfactoren ..................................................................................... 86 6. Maatregelen ............................................................................................................................................... 87 6.1. Opgave ................................................................................................................................................... 87 6.2. Mogelijke maatregelen .......................................................................................................................... 87 6.3. Recent genomen maatregelen .............................................................................................................. 87 6.4. Overzicht van de uitvoering van de mogelijke maatregelen ................................................................. 91 6.5. Maatregelen SGBP3 ............................................................................................................................... 92 7. Effectiviteit maatregelen ............................................................................................................................ 93 7.1. Gekozen methodiek ............................................................................................................................... 93 7.2. Effect op de Ecologische Sleutelfactoren .............................................................................................. 95 7.3. Analyse op basis van analogie ............................................................................................................... 95 7.4. Te verwachten kwaliteit ...................................................................................................................... 100 7.5. Effect van de nieuwe doelen op de kwaliteitsbeoordeling ................................................................. 101 8. Discussie ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….102 9. Voorstel derde Stroomgebiedbeheerplan ................................................................................................ 103 Literatuur ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….106 3 SAMENVATTING Het waterlichaam Westerwoldse Aa Zuid maakt deel uit van het watersysteem Westerwolde. Dit bevindt zich aan de oostzijde van de provincies Groningen en Drenthe. Hierin liggen diverse waterlichamen, waaronder het waterlichaam Westerwoldse Aa Zuid. Dit is een van zuid naar noord stromende beek die ontspringt in het Bargerveen als Runde, vervolgens overgaat in de Ruiten Aa, en na samenvloeiing met het waterlichaam Mussel Aa en Pagediep overgaat in de Westerwoldse Aa. Alleen het zuidelijk deel van de Westerwoldse Aa hoort bij dit waterlichaam; het noordelijk deel is een apart waterlichaam met de naam Westerwoldse Aa Noord. Het stroomgebied heeft een verval van ca. 15 m. Het laatste deel heeft een zeer gering verval en maakt onderdeel uit van de Dollardboezem. De beek ligt hier tussen kaden. Landbouw is een belangrijke gebruiksfunctie in het stroomgebied. Daarnaast zijn natuur en stedelijk gebied functies van het gebied. Status, typering en begrenzing Zowel de typering (R5) als de status (sterk veranderd) blijven ongewijzigd. Het volledig terugdraaien van drukken zoals stuwing vanuit de Dollardboezem, wateraanvoer en waterafleiding van en