Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej Województwa Śląskiego DOBRE PRAKTYKI REALIZOWANE PRZEZ INSTYTUCJE POMOCY I INTEGRACJI SPOŁECZNEJ WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO W RAMACH PROGRAMU OPERACYJNEGO KAPITAŁ LUDZKI, WSPÓŁFINANSOWANE Z EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO KATOWICE 2010 Redaktor Projekt okładki ©Copyright by Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej Województwa Śląskiego Publikacja wydana w ramach projektu systemowego pt.: „Kształcenie i doradztwo dla kadr pomocy i integracji społecznej województwa śląskiego” współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego ISBN 978-83-926737-0-5 Druk: 2 SPIS TREŚCI Wstęp ................................................................................................................................................. 5 I. PROJEKTY REALIZOWANE W RAMACH PRIORYTETU VII PROGRAMU OPERACYJNEGO KAPITAŁ LUDZKI, WSPÓŁFINANSOWANE Z EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO ........................................................ 6 OŚRODKI POMOCY SPOŁECZNEJ ........................................................................... 7 Realizacja Programu Aktywności Lokalnej dla osiedla Wapienica przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Bielsku-Białej ............................................................... 8 Projekt Aktywizacji – SPA w Bytomiu ......................................................................... 20 Klub Integracji Społecznej i prace społecznie – użyteczne realizowane w Chorzowie ................................................................................................................. 26 OPS i Twoja aktywność ku integracji. Projekt realizowany w Czerwionce- Leszczynach .................................................................................................................. 35 Zainwestuj w siebie – program aktywnej integracji w mieście Częstochowa .............. 47 Instytucja a nowatorskie działania. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Katowicach. ............................................................................................................... 51 Stawiam na siebie – efektywna integracja społeczno – zawodowa wobec wyzwań rynku pracy w gminie Lubliniec ................................................................................... 72 Powrót na rynek pracy długotrwale bezrobotnych w gminie Mykanów ...................... 78 Dobre praktyki realizowane przez Ośrodek Pomocy Społecznej w Psarach ................ 83 Program Aktywności Lokalnej w rybnickich Boguszowicach „Moja dzielnica – moje miejsce” .............................................................................................................. 110 Moda na sukces, czyli kroki w samodzielność, projekt koordynowany przez MOPS w Sosnowcu ................................................................................................................. 119 Siemianowickie projekty „Bratnia dusza” i „Uwierz w siebie” .................................. 125 Aktywizacja społeczna w gminie Wielowieś .............................................................. 135 Działania Środowiskowego Domu Samopomocy w Zawierciu „Integracyjna Familiada In- FA” ....................................................................................................... 139 Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu Romów na przykładzie działań pomocowych realizowanych w gminie Zawiercie ...................................................... 144 Zawierciańskie Centrum Integracji Społecznej Pomocne Tobie ................................ 155 POWIATOWE CENTRA POMOCY RODZINIE .................................................... 159 Przeciwdziałanie marginalizacji oraz kompleksowe rozwiązywanie problemów w obszarze pomocy społecznej w powiecie cieszyńskim ........................................... 160 3 Projekt systemowy „Na przekór. Na wprost” realizowany w powiecie lublinieckim 165 Inicjatywy i działalność placówek należących do PCPR w Wodzisławiu Śląskim .... 170 II. PROGRAMY REALIZOWANE W OBSZARZE WSPARCIA DZIECKA I RODZINY ................................................................................................................................. 176 OŚRODKI POMOCY SPOŁECZNEJ ....................................................................... 177 Spływ kajakowy i wyjazdy zimowe. Inicjatywy OWR w Chorzowie. ....................... 178 Wprowadzenie instytucji asystenta rodziny w Częstochowie ..................................... 183 Dobre praktyki realizowane przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Rudzie Śląskiej ........................................................................................................................ 187 Rybnicki projekt „Skorzystaj z szansy” ...................................................................... 195 Projekt „Bliżej domu” realizowany w Rybniku .......................................................... 199 DZIENNE PLACÓWKI OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZE .............................. 204 Jastrzębska grupa wsparcia dla rodziców mających problemy opiekuńczo- wychowawcze ze swoimi dziećmi .............................................................................. 205 Dobre praktyki realizowane w świetlicy środowiskowej w Katowicach-Szopienicach ..................................................................................................................................... 210 Lędziński projekt pracy ulicznej „Przyjazne podwórko” ............................................ 217 Warsztaty ceramiki w Pszowie– integracja przez sztukę. Przeciwdziałanie patologii społecznej oraz wykluczeniu społecznemu dzieci z rodzin dotkniętych biedą i bezrobociem .............................................................................................................. 226 Program „Dzieci Ulicy" realizowany w Tychach ....................................................... 230 CAŁODOBOWE PLACÓWKI OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZE .................. 237 Indywidualna forma opieki nad dzieckiem z FAS na przykładzie Domu Dziecka „Zakątek” w Katowicach ............................................................................................ 238 Domy dla dzieci w Piekarach Śląskich w oczach podopiecznych .............................. 248 Tyskie doświadczenia związane z procesem restrukturyzacji tradycyjnego domu dziecka w placówkę odpowiadającą standardom określonym w najnowszych aktach prawnych ..................................................................................................................... 259 OŚRODKI ADOPCYJNO-OPIEKUŃCZE ............................................................... 269 Dobre praktyki realizowane przez Ośrodek Adopcyjno-Opiekuńczy w Rybniku ..... 270 System wsparcia dziecka i rodziny w praktyce Publicznego Ośrodka Adopcyjno - Opiekuńczego w Sosnowcu ........................................................................................ 277 Zakończenie ................................................................................................................................. 283 Załącznik ...................................................................................................................................... 284 4 Wstęp 5 I. PROJEKTY REALIZOWANE W RAMACH PRIORYTETU VII PROGRAMU OPERACYJNEGO KAPITAŁ LUDZKI, WSPÓŁFINANSOWANE Z EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO 6 OŚRODKI POMOCY SPOŁECZNEJ 7 Aneta Wojtusiak Zastępca kierownika Działu ds. Programów, Projektów Unijnych, Badań i Strategii Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Bielsku-Białej ul. Karola Miarki 11 43-300 Bielsko-Biała tel. 33 497 42 95 e-mail: [email protected] Realizacja Programu Aktywności Lokalnej dla osiedla Wapienica przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Bielsku-Białej Na przestrzeni ostatnich lat zdecydowanej przemianie ulega sposób, w jaki podejmowane są działania, zmierzające do integracji ze środowiskiem oraz do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej. Pomoc społeczna coraz częściej zaczyna koncentrować się na programach, w których uwzględnia się aktywne uczestnictwo, inkluzję podmiotów, jak również ich otoczenia, w różnorodne formy świadczonej im pomocy. Wsparcie finansowe, jakie Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Bielsku-Białej pozyskuje poprzez Program Operacyjny Kapitał Ludzki (PO KL), w znacznej mierze umożliwia przesunięcie akcentu z programów socjalnych, będących przede wszystkim źródłem zabezpieczenia finansowego – na programy, które zapewniają partycypację osób, rodzin, a nawet całych społeczności w działaniach na rzecz rozwiązywania istniejących problemów. Program Operacyjny Kapitał Ludzki ogniskuje całość oddziaływań Europejskiego Funduszu Społecznego, przewidzianych do realizacji w Polsce na przestrzeni lat 2007-20131. Korzystając z możliwości, jakie daje PO KL, bielski MOPS od 2008 roku realizuje Projekt p.n.: „Bielsko-Biała łączy ludzi” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej właśnie w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. W ramach projektu realizowany jest Program Aktywności Lokalnej dla osiedla Wapienica. Jest to inicjatywa, która w 2009 roku, została wyróżniona przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ogólnopolskim konkursie na wybitne nowatorskie rozwiązania w zakresie pomocy społecznej. Geneza Programu Aktywności Lokalnej dla osiedla Wapienica Początek realizacji Programu Aktywności Lokalnej dla osiedla Wapienica powiązany jest z rokiem 2007, kiedy to dwaj pracownicy socjalni Miejskiego Ośrodka Pomocy 1 Zasady dokonywania wyboru projektów w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (1 kwietnia 2009). Ministerstwo Rozwoju Regionalnego [oprac.],