SVEUČILIŠTE U ZAGREBU GEODETSKI FAKULTET UNIVERSITY OF ZAGREB FACULTY OF GEODESY Zavod za inženjersku geodeziju - Institute of Engineering Geodesy Kačićeva 26, HR-10000 Zagreb, CROATIA WEB: www.geof.hr; Tel.: (+385 1) 456 12 22; Fax.: (+385 1) 48 28 081 DIPLOMSKI RAD GIS-om PODRŽANA EVIDENCIJA PROSTORNIH JEDINICA Izradio: Zoran Mahač VII – 4990 S. Ljubića-Vojvode 4 10000 Zagreb Mentor: Doc. dr. sc. Miodrag Roić Zagreb, siječanj 1999. 2 Ovaj diplomski rad izrađen je zaslugom mnogih koji su sa mnom dijelili i dobro i zlo u bilo kojem dijelu moga dosadašnjeg življenja. Posebnu zahvalnost iskazao bih ovim putem svojim roditeljima koji su uvijek bili moj dobar i pouzdan oslonac. Specijalnu zahvalnost dugujem svom mentoru doc.dr.sc. Miodragu Roiću, koji je omogućio sav potrebni materijal u vidu programskih paketa te podataka za izradu ovoga diplomskog rada. 3 Sažetak: Ovaj rad prikazuje na primjeru katastarskih općina u Republici Hrvatskoj, tehnički postupak jedinstvenog i jednoznačnog vođenja podataka o prostornim jedinicama radi racionalizacije vođenja svih postojećih evidencija i registara. Kao programska podrška pri izradi geo-informacijskog sustava korišten je MicroStation GeoGraphics, tvrtke Bentley, čije su mogućnosti izrade GIS-a detaljno opisane. Obzirom na dostupne podatke, izrađeni su i primjeri dobivanja različitih informacija o katastarskim teritorijalnim jedinicama u grafičkom i tekstualnom obliku. Abstract: The paper presents, using the example of the cadastral municipalities in the Republic of Croatia, the technical procedure of a unique and unambiguous keeping the data about the spatial units for the purpose of rationalising the keeping of all existing records and registers. MicroStation GeoGraphics of the firm Bentley was used in the creation of the geoinformation system as a software the possibilities of which in the creation of GIS are described in details. Considering the available data, the examples of obtaining various informations on cadastral territorial units were made in graphic and textual form. 4 Sadržaj 1. Uvod..........................................................................................................1 2. Jedinstvena evidencija prostornih jedinica...............................................8 2.1 Ciljevi uvođenja i vođenja jedinstvene evidencije i jedinstvenog registra prostornih jedinica......................................................................................................8 2.2 Podjela prostornih jedinica ........................................................................................9 2.2.1 Podjela prostornih jedinica prema njihovim vrstama.............................................9 2.2.2 Podjela prostornih jedinica prema vrsti identifikatora i vrsti podataka koji se o njima vode..........................................................................................................17 2.3 Identifikatori prostornih jedinica..............................................................................18 2.4 Poslovi katastarskih ureda u svezi s uvođenjem i vođenjem podataka o prostornim jedinicama..................................................................................................................19 2.5 Poslovi Državne geodetske uprave u svezi s uvođenjem i vođenjem podataka o prostornim jedinicama...............................................................................................20 2.6 Poslovi Državnog zavoda za statistiku u svezi s uvođenjem i vođenjem podataka o prostornim jedinicama...............................................................................................20 3. GIS ..........................................................................................................22 3.1 Primjene GIS-a ..........................................................................................................22 4. Baze podataka........................................................................................24 5. MicroStation GeoGraphics...................................................................25 5.1 GIS - projekt...............................................................................................................25 5.1.1 Komponente GIS - projekta .................................................................................25 5.2 Kreiranje GIS - projekta............................................................................................31 5.2.1 Kreiranje kategorija i obilježja (features) ...........................................................34 5.2.2 Kreiranje projektnog prikaza................................................................................36 5.2.3 Katalogiziranje tablica .........................................................................................38 5.2.4 Povezivanje tablica...............................................................................................38 5.3 Topologija .................................................................................................................40 5.3.1 Topološka kompozicija grafičkog prikaza ..........................................................40 5.3.2 Topološke operacije .............................................................................................41 5.4 Povezivanje grafičkih podataka s bazom podataka.................................................53 5.5 Izračunavanje površine i opsega s automatskim zapisivanjem rezultata u odgovarajuće polje korisničke tablice......................................................................53 5.5 Structured Query Language (SQL) ..........................................................................54 5.6 Tematski prikazi.........................................................................................................55 5 6. Evidencija prostornih jedinica kao GIS.................................................59 6.1 Polazne osnove..........................................................................................................59 6.2 Preuzeti podaci..........................................................................................................59 6.2.1 Grafički podaci.....................................................................................................59 6.2.2 Opisni podaci .......................................................................................................60 6.3 Zadatak diplomskog rada..........................................................................................60 6.4 Pripremne radnje.......................................................................................................60 6.4.1 Kreiranje projekta................................................................................................60 6.4.2 Kvaliteta grafičkih podataka ...............................................................................63 6.4.3 Kvaliteta opisnih (atributnih) podataka...............................................................70 6.5 Povezivanje grafičkih i opisnih podataka................................................................70 6.6 Povezivanje korisničkih tablica.................................................................................71 6.7 Izračunavanje površina katastarskih općina, otoka i njima pripadajućih otočića .72 6.8 Korištenje SQL upita za brzo dobivanje podataka o pojedinoj katastarskoj općini 75 6.9 Tematski prikazi – tematska resimbolizacija............................................................76 7. Zaključak..................................................................................................100 6 1. Uvod Prostorne jedinice možemo podjeliti na nekoliko vrsta ovisno o načinu gledanja na njih i propisima koji ih reguliraju. Tako postoje upravne, samoupravne, katastarske, sudske, statističke, adresne itd. prostorne jedinice. Isto tako možemo reći da postoji upravni, samoupravni, katastarski itd. pogled na prostorne jedinice. Katastarske prostorne jedinice, uglavnom na terenu obilježene i do sada evidentirane u popisima i na planovima (npr. katastar zemljišta) osnova su za definiranje mnogih drugih prostornih jedinica. Za državne granice u pravilu se usvajaju granice katastarskih općina iz čega se vidi značaj katastarskog pogleda ili podjele za sve druge prostorne jedinice. Katastarske prostorne jedinice su (N.N. br. 104/97) – slika 3. •ο Republika Hrvatska (HR) •ο Županija (ŽU) •ο Katastarski kotar (KK) •ο Katastarska općina (KO) •ο rudina •ο katastarska čestica •ο dio katastarske čestice koji se iskorištava na isti način •ο područje teritorijalne nadležnosti katastarskog ureda odnosno ispostave Postojeće podatke o prostornim jedinicama u okviru svojih nadležnosti vode Državna geodetska uprava i Državni zavod za statistiku. Podaci su prikupljeni i u digitalnom obliku pohranjeni uz podršku relacijskih baza podataka i CAD-sustava. Grafički podaci sadrže granice prostornih jedinica (Republika Hrvatska, katastarski kotarevi, katastarske općine) dobivenih digitalizacijom karata mjerila 1:100000 programskim paketom AutoCad. Opisni podaci izrađeni su upisivanjem podataka o svakoj katastarskoj prostornoj jedinici u tablice (relacijske baze upravljane s Paradox aplikacijom). Korištenjem ovih podataka, uočeni su neki nedostaci, koji otežavaju svrsishodnu upotrebu ove velike i značajne evidencije, a to su: •ο nepovezanost grafičkih i opisnih podataka, •ο geometrija, topologija i tematika crteža nisu pripremani za GIS, •ο nekonzistentnost grafičkih i opisnih podataka. 7 Obzirom na navedene nedostatke grafičkih i tekstualnih podataka,