INFORMATOR TURYSTYCZNY WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO 1 Wydawca: Regionalna Organizacja Turystyczna Województwa Świętokrzyskiego, ul. Ściegiennego 2/32, 25-033 Kielce ŚWIĘTOKRZYSKIE CZARUJE! e-mail: [email protected] Opracowanie graficzne i skład: Zapraszamy do magicznego i pełnego energii Regionu Świę- Appen - Multimedialna Agencja Wydawnicza tokrzyskiego. Zapraszamy do Miejsc Mocy – miejsc, z których ul. Długa 4, 05-806 Komorów tel./fax 22 758- 08-12 można czerpać garściami moc duchową, fizyczną i intelektualną, email: [email protected] miejsc będących ogniskami atrakcji, które dają siłę odwiedzają- cym. Tekst i korekta: Sylwia Skuta, Małgorzata Władyszewska W poszukiwaniu sił duchowych płynących z religii i miejsc Zdjęcia: archiwum Regionalnej Organizacji Turystycznej Województwa Święto- kultu mogą Państwo odbyć wędrówkę na Święty Krzyż, do krzyskiego, archiwum Urzędu Marszałkowskiego Województwa Świętokrzyskie- Kałkowa-Godowa, szlakiem Cystersów i sanktuariów. Można go, Sławomir Kubisa zajrzeć do ustronnych enklaw ciszy i spokoju w Pustelni Złotego Lasu w Rytwianach, przystanąć obok przydrożnych kapliczek Druk: Legra Sp. z o.o, ul. Albatrosów 10 C, 30-716 Kraków na Ponidziu oraz zajrzeć do licznych mniejszych i większych świątyń i kościołów. Mocą intelektualną napełnią Państwa podróże do histo- Wydawca informatora dołożył wszelkich starań, aby jego treść była jak najbar- rycznych miejsc Ziemi Świętokrzyskiej, obcowanie ze śladami dziej zgodna z rzeczywistością. Nie może jednak wziąć odpowiedzialności za jakiekolwiek zmiany powstałe już po realizacji publikacji. Wszelkie ewentualne przeszłości, ze skarbami, jakie pozostawili mieszkańcy tej ziemi. uwagi są dla Wydawcy cenne i prosimy je przesyłać na adres: Cenne zabytki architektury gromadzą w swych granicach m.in. miasta Sandomierz, Kielce, Pińczów czy też Szydłów. Teren całe- Regionalna Organizacja Turystyczna Województwa Świętokrzyskiego, go Regionu pokrywają liczne zamki, pałace i dwory (Ujazd, Ku- ul. Ściegiennego 2/32, 25-033 Kielce tel. 41 361-80-57 rozwęki, Sobków, Chęciny), a bogatą kulturę i historię prezen- e-mail: [email protected] tują interesujące muzea, izby pamięci oraz wystawy. W swoistą podróż w czasy Staropolskiego Okręgu Przemysłowego przenio- są Państwa doskonale zachowane zabytki techniki, a kontakt z tradycjami i obrzędami ludowymi zapewni Park Etnograficzny w Tokarni. Dzięki bogatej ofercie turystyki aktywnej i uzdrowiskowej znajdą tu również Państwo niewyczerpalne źródło mocy fi- zycznej. Nadszarpnięte siły doskonale zregenerują nowoczesne uzdrowiska w Busku i Solcu-Zdroju. Mocnych wrażeń dostarczą natomiast lotniska sportowe w Masłowie i Pińczowie, ośrodki jazdy konnej, spływy kajakowe, wyciągi narciarskie oraz ciekawe imprezy plenerowe. Kontakt z piękną i nieskażoną przyrodą za- pewnią setki kilometrów szlaków turystycznych pieszych i rowe- rowych oraz atrakcyjne zbiorniki wodne. A to jest tylko namiastka atrakcji, które mogą państwo spo- tkać odwiedzając Region Świętokrzyski. Zapraszamy! 2 3 SPIS TREŚCI ŚWIĘTOKRZYSKIE CZARUJE KIELCE – MIASTO PIĘCIU REZERWATÓW KIELCE – MIASTO 5 REZERWATÓW: GEORAJ – REZERWATY GEOLOGICZNE 3 Kielce to administracyjna, gospodarcza, kulturalna i turystyczna stolica województwa ULICA SIENKIEWICZA 4 świętokrzyskiego, którą zamieszkuje około 200 tys. mieszkańców. Dokładna data powsta- WARTO ZWIEDZIĆ 4 MUZEA 6 nia jest trudna do określenia. Prawdopodobne jest, iż już w wieku XI wzniesiony tu został TEATRY 8 kościół pw. św. Wojciecha. Pierwszą znaną datą z historii Kielc jest rok 1171, wg historyka FILHARMONIA 8 KINA 9 Jana Długosza, rok ukończenia kolegiaty pw. NMP (dzisiej- GALERIE 9 szej katedry). Po raz pierwszy mianem civitas (miasto) Kiel- POZOSTAŁE INSTYTUCJE KULTURY 10 WYCIĄGI NARCIARSKIE 11 ce zostały określone w 1359 r. POZOSTAŁE ATRAKCJE 11 Obecny herb miasta przedstawia złotą koronę (symbol TARGI KIELCE 12 władzy) i litery CK (Civitas Kielcensis – mieszkańcy, oby- ATRAKCJE TURYSTYCZNE: PERŁY ZIEMI ŚWIĘTOKRZYSKIEJ 13 watele Kielc) na czerwonym tle. Herb ustanowiony został SANKTUARIA I MIEJSCA PIELGRZYMKOWE 24 w roku 1496 przez kardynała Fryderyka Jagiellończyka. PODZIEMNE TRASY TURYSTYCZNE 24 KOLEJKI WĄSKOTOROWE 25 ZABYTKI KULTURY ŻYDOWSKIEJ 25 POZOSTAŁE ATRAKCJE 26 PLACÓWKI KULTURY: MUZEA, SKANSENY, IZBY 27 Georaj – rezerwaty geologiczne DOMY, CENTRA i OŚRODKI KULTURY 31 PRZYRODA WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO: Kadzielnia – rezerwat utworzony w miejscu dawnego kamieniołomu, w którym znajduje się ŚWIĘTOKRZYSKI PARK NARODOWY 33 PARKI KRAJOBRAZOWE 33 malowniczo położony wśród skał amfiteatr posiadający największą scenę w Polsce oraz zada- REZERWATY PRZYRODY 34 szone trybuny na 5500 miejsc. W rezerwacie ochronie podlegają liczne skamieniałości korali, TURYSTYKA AKTYWNA: głowonogów, ryb pancernych oraz ramienionogów. Ponadto zobaczyć tu można ciekawe przy- TURYSTYKA PIESZA 39 kłady różnorodnych zjawisk tektonicznych, mineralizacyjnych i krasowych a wśród nich 26 TURYSTYKA ROWEROWA 42 jaskiń. TRASY SAMOCHODOWE 49 TURYSTYKA NARCIARSKA 51 Ślichowice – rezerwat utworzony w celu zachowania odkrywki skalnej przedstawiającej frag- TURYSTYKA WODNA 53 ment tektoniki hercyńskiej. Zobaczyć tu można ciekawy profil geologiczny z obalonym fałdem TURYSTYKA KONNA 57 skalnym. REKREACJA: Wietrznia – rezerwat leżący na wschodnim krańcu Pasma Kadzielniańskiego gdzie w górnode- SPORTY LOTNICZE 59 wońskich wapieniach występują liczne szczątki ramienionogów, koralowców, ślimaków, małży, ŚCIANKI WSPINACZKOWE 59 trylobitów, liliowców i ryb pancernych. W obrębie MOCNE WRAŻENIA 59 rezerwatu otwarte zostało Centrum Geoedukacji. BAZA NOCLEGOWA 61 Miłośnicy geologii mogą tu ,,poczuć - dotknąć - BAZA UZDROWISKOWA 105 zrozumieć’’ niezwykłą historię Ziemi zapisaną w INFORMACJA AGROTURYSTYCZNA 107 skałach i skamieniałościach w nich zawartych. Dużą BIURA PODRÓŻY 109 atrakcją jest niezwykła kapsuła–kino 5D, w którym INFORMACJA TURYSTYCZNA i USŁUGI PRZEWODNICKIE 113 można cofnąć się w czasie i zejść w głąb Ziemi. INSTYTUCJE ZWIĄZANE Z TURYSTYKĄ 117 Biesak-Białogon – rezerwat otoczony lasem, w któ- KOMUNIKACJA 119 rym ochronie podlegają wychodnie skał ordowic- BEZPIECZEŃSTWO TURYSTÓW 120 kich i kambryjskich wykazujące wiele ciekawych zjawisk tektonicznych. Geopark Kielce Centrum Geoedukacji – Rezerwat ul. Daleszycka 21, 25-202 Kielce Wietrznia tel./fax. 41 242 14 96, 504 376 121 rezerwacja tel. 41 242 14 98 www.geopark-kielce.pl www.centrum-geoedukacji.pl 4 5 Ulica Sienkiewicza Kościół św. Wojciecha Początki ul. Sienkiewicza sięgają końca XVII w. a jej obecna nazwa funkcjonuje od 1919 r. Najstarszy kościół w Kielcach. Pierwsza drewniana świątynia ufundowana została w końcu XI W ostatnich latach, mierząca dokładnie 1270 m ulica, zyskała zupełnie nowe oblicze. Wyre- lub w początkach XII w. Obecny kościół wzniesiono w 1763 r. Zlokalizowany przy Pl. Święte- montowano całą długość deptaku i oświetlono go stylowymi lampami. Modernizacji i remon- go Wojciecha. tów doczekał się również szereg zabytkowych domów i kamienic pochodzących głównie z XIX i początków XX wieku. W roku 2010, na początku Sienkiewicza od strony Kieleckiego Cen- Kościół garnizonowy – dawna cerkiew trum Kultury, odsłonięty został pomnik imiennika ulicy. Dzięki tym wszystkim działaniom, tętniąca życiem o każdej porze dnia i roku, ul. Sienkiewicza stanowi centrum handlowo-kul- Cerkiew wzniesiona w 1904 r. na potrzeby szóstego pułku strzelców na wzór Isakijewskiego So- turalno-rozrywkowe Kielc. Wzdłuż niej zlokalizowane zostały liczne sklepy, banki, restauracje, boru w Petersburgu. Obecnie znajduje się tu garnizonowy kościół rzymskokatolicki pw. NPM kawiarnie, cukiernie, puby a także galerie, teatr im. Stefana Żeromskiego oraz hotele. Ulica Królowej Polski. Kościół znajduje się u zbiegu ulic Chęcińskiej i Karczówkowskiej. Sienkiewicza a zwłaszcza Plac Artystów to również miejsce, w którym co roku odbywa się sze- reg imprez kulturalnych jak np.: Święto Kielc, imprezy towarzyszące Harcerskiemu Festiwalo- Pałacyk Tomasza Zielińskiego wi Kultury Młodzieży Szkolnej, konkurs mody Off Fashion i wiele innych. www.sienkiewicza.pl Wydzierżawioną Tomaszowi Zielińskiemu w 1847 r. szkołę końską tzw. „rajtszulę” przekształcono w rezydencję miesz- kalną mecenasa sztuk pięknych i miłośnika starożytności. WARTO ZWIEDZIĆ Powstał romantyczny zespół pałacowo-ogrodowy ogrodzony murem z ciekawą basztą tzw. „Plotkarką”. Obecnie mieści się tu Dom Środowisk Twórczych oraz kawiarnia. Katedra Dom Środowisk Twórczych ul. Zamkowa 5, 25-009 Kielce Wzniesiona na Wzgórzu Zamkowym kolegiata pw. NMP ufundowana została przez Gedeona tel. 41 368 20 54, tel./fax 41 368 20 53 w 1171 r. Na przestrzeni wieków wielokrotnie przebudowywana obecnie stanowi wczesnoba- www.palacykzielinskiego.pl rokową, trójnawową bazylikę. Dla turystów udostępniono skarbiec katedralny i podziemną kryptę grobową biskupów kieleckich. Dworek Laszczyków Skarbiec Katedralny Obecnie jedyny drewniany (modrzewiowy) dwór w Kielcach Pl. Panny Marii 3, z XVIII w. mieszczący wystawy czasowe. Obok siedziba dy- 25-013 Kielce tel. 41 344 63 07 rekcji Muzeum Wsi Kieleckiej. www.katedra-kielce.pl Muzeum Wsi Kieleckiej czynny: zwiedzanie po wcześniej- ul. Jana Pawła II 6, 25-025 Kielce szym uzgodnieniu telefonicznym tel. 41 344 92 97, fax 41 344 50 08 www.mwk.com.pl czynne: wtorek – niedziela w godz. 9.00 – 17.00 Park Miejski im. Stanisława Staszica Powstał w 1830 r. na bazie ogrodu Dyrekcji Górniczej przekazanego miastu na użytek publicz- ny. W roku 1906 postawiono w nim pomnik Stanisława Staszica a w 1922 r. park otrzymał jego Klasztor na Karczówce imię.