Nakala ya Mtandao (Online Document) BUNGE LA TANZANIA ___________ MAJADILIANO YA BUNGE _____________ MKUTANO WA KUMI NA TANO Kikao cha Thelathini na Tatu - Tarehe 16 Juni, 2014 (Mkutano Ulianza Saa 3.00 Asubuhi) D U A Naibu Spika (Mhe. Job Y. Ndugai) Alisoma Dua SPIKA: Waheshimiwa Wabunge tukae. Katibu! HATI ZILIZOWASILISHWA MEZANI: Hati Zifuatazo Ziliwasilishwa Mezani na :- MWENYEKITI WA KAMATI YA BAJETI: Taarifa ya Kamati ya Bajeti Juu ya Hali ya Uchumi wa Taifa kwa Mwaka 2013 na Mpango wa Maendeleo wa Taifa kwa Mwaka 2014/2015 Pamoja na Tathmini ya Utekelezaji wa Bajeti ya Serikali kwa Mwaka 2013/2014 na Mapendekezo ya Mapato na Matumizi ya Serikali kwa Mwaka wa Fedha 2014/2015. MHE. RAJAB MBAROUK MOHAMMED (K.n.y. MSEMAJI MKUU WA KAMBI YA UPINZANI WA OFISI YA RAIS, MAHUSIANO NA URATIBU): Taarifa ya Msemaji Mkuu wa Kambi ya Upinzani wa Ofisi ya Rais (Mahusiano na Uratibu) Juu ya Hali ya Uchumi wa Taifa kwa Mwaka 2013 na Mpango wa Maendeleo wa Taifa kwa Mwaka wa Fedha 2014/2015. MHE. CHRISTINA LISSU MUGHWAI (K.n.y. MSEMAJI MKUU WA KAMBI YA UPINZANI WA WIZARA YA FEDHA): Taarifa ya Msemaji Mkuu wa Kambi ya Upinzani wa Wizara ya Fedha juu ya Makadirio ya Mapato na Matumizi ya Serikali kwa Mwaka wa Fedha 2014/2015. Na. 240 Ukosefu wa Hati Miliki MHE. NYAMBARI C. M. NYANGWINE aliuliza:- Ukosefu wa Hatimiliki za Kimila Vijijini unasababisha migogoro mingi ya ardhi baina ya Kaya, Kijiji na Koo na kupelekea kutoweka kwa amani kwa wananchi kama inavyotokea huko Tarime. 1 Nakala ya Mtandao (Online Document) (a) Je, ni kwa nini Serikali haitoi Hati Miliki za Kimila kwa Wanavijiji wa Tarime? (b) Je, Serikali ina mpango gani wa kupima Miji midogo ya Nyamongo, Sirari, Nyamwaga na Komaswa ili ijengwe kwa mpangilio mzuri? (c) Je, kwa nini Serikali haiushirikishi Mgodi wa North Mara kupima Miji ya Nyamongo na Nyamwaga ambayo huhudumiwa na Mgodi huo? NAIBU WAZIRI, OFISI YA WAZIRI MKUU, TAWALA ZA MIKOA NA SERIKALI ZA MITAA (TAMISEMI) alijibu:- Mheshimiwa Spika, kwa niaba ya Mheshimiwa Waziri Mkuu, naomba kujibu Swali la Mheshimiwa Nyambari Chacha Mariba Nyangwine, lenye sehemu (a), (b) na (c), kama ifuatavyo:- Mheshimiwa Naibu Spika, suala la kwanza, ni kweli kwamba mpaka sasa Halmashauri ya Wilaya ya Tarime haijatoa Hatimiliki za Kimila kwa Wanavijiji. Hii ni kutokana na Halmashauri hiyo kutotimiza matakwa ya Sheria ya Ardhi Na. 5 ya mwaka 1999 kuhusu uandaaji wa Hatimiliki za Kimila ambapo pamoja na masharti mengine, sharti mojawapo ni Kijiji kiwe kimepimwa na kupewa Hati. Mheshimiwa Naibu Spika, Halmashauri ya Wilaya ambayo ina jumla ya Vijiji 82 imeshaanza mchakato wa kukamilisha matakwa ya Sheria ya Ardhi Na. 5 ya mwaka 1999, ambapo hadi sasa Vijiji 43 vimeshapatiwa vyeti vya ardhi na kati ya Vijiji hivyo, Vijiji 14 tayari vimeshaandaliwa hati zake. Taratibu zote zikishakamilika Halmashauri itaanza kutoa Hatimiliki za Kimila kwa Wanavijiji. Aidha, katika Mwaka wa Fedha 2014/2015 Halmashauri imetenga shilingi 3,656,050 kwa ajili ya kuandaa Vyeti vya Ardhi ya Kijiji. Mheshimiwa Spika, suala la pili, kuhusu Miji ya Komaswa na Sirari, jumla ya Michoro 8 ya Mipango Miji yenye idadi ya viwanja 982 imeandaliwa na kuidhinishwa na Mkurugenzi wa Mipango Miji. Aidha, jumla ya Ramani za Upimaji 3 zenye jumla ya viwanja 158 vimeandaliwa na kuidhinishwa katika Mji wa Sirari. Katika Mwaka wa Fedha 2014/2015, Halmashauri imetenga kiasi cha shilingi 121,017,530 kwa ajili ya upangaji na upimaji wa Miji midogo ya Sirari, Nyamongo, Nyamwaga na Komaswa. Mheshimiwa Spika, suala la tatu, Serikali imekuwa ikishirikiana na mgodi wa North Mara toka mwaka 2006 ambapo Mgodi wa North Mara uligharamia USD 59,943 kwa ajili ya uandaaji wa Mpango kabambe wa Mji wa Nyamongo (Nyamongo Township Master Plan 2006 - 2026). Aidha, kupitia Mfuko wa Dhamana wa Jamii ya North Mara (North Mara Community Trust Fund) mgodi wa North Mara umeonyesha nia ya kugharamia upimaji na utoaji wa hati katika Miji ya Nyamwaga, Nyangoto, na Kewanja. NAIBU SPIKA: Mheshimiwa Nyambari Chacha Mariba Nyangwine! MHE. NYAMBARI C. M. NYANGWINE: Mheshimiwa Naibu Spika, ahsante sana. Nimpongeze Waziri kwa majibu aliyoyatoa lakini, Swali la kwanza anijibu utekelezaji wake utaanza lini? 2 Nakala ya Mtandao (Online Document) Swali la pili, Waziri Mkuu alipotembelea Mji wa Sirari alitoa ahadi ya kuufanya Mji wa Sirari kuwa Mamlaka ya Mji mdogo. Yapata miaka mitatu imepita tangu mwaka 2011 mpaka sasa. Ni lini Serikali, itatekeleza ahadi ya Waziri Mkuu ya kuufanya Mji wa Sirari kuwa Mamlaka ya Mji mdogo? NAIBU SPIKA: Mheshimiwa Naibu Waziri Tawala za Mikoa na Serikali za mitaa. Mheshimiwa Mwanri, tafadhali! NAIBU WAZIRI, OFISI YA WAZIRI MKUU, TAWALA ZA MIKOA NA SERIKALI ZA MITAA (TAMISEMI): Mheshimiwa Naibu Spika, mimi nimekuja hapa na faili lote la Wilaya nzima ile ya Tarime ya huku kwenye Mji na ile ya District Council. Ninayo document hapa inatoka North Mara rafiki yangu Nyangwine asiwe na wasiwasi na sisi kuhusu majibu tunayotoa hapa. Hapa wala asipite hivi akapita hivi na nini na kama kuna mtu mwingine anataka kuleta information yote ipo hapa. Hizo dola 59,000 zililipwa kwa UCLAS kile Chuo cha Ardhi na anafahamu. Kazi hii imefanyika, michoro na kila kitu ninacho hapa kama hana tutakuja kupeana ili aweze kuona, kwa sababu hii ni public information na wala sio kitu cha kuficha ficha. Mheshimiwa Waziri Mkuu, amekwenda pale Sirari na mimi mwenyewe nimeenda kufuatilia hiki ambacho Waziri Mkuu alisema pale. Nakubaliana na Mheshimiwa Mbunge kwamba Sirari ukiacha inakwenda hivyo hivyo kesho ni ma-squatter pale. He has a point. Sisi tunajaribu kufuatilia jambo hili, ili kuhakikisha Miji hii inayosema yote hii inakuwa mamlaka ya Miji midogo kwa sababu ni maeneo ambayo yanakuwa haraka sana. Kule kuna madini, kwa hiyo, wanakuwa kwa haraka sana. Mimi ninapenda kumpongeza Mbunge kwamba hili jambo ameliona na hili ndilo jambo ambalo Waziri Mkuu analisema, ndicho anachotaka kufanya pale. (Makofi) Mji wa Sarai hatuwezi kuuacha hivyo unazagaa. Kwa hiyo, Mheshimiwa Waziri Mkuu aliagiza hivyo na Ofisi yetu inaendelea kufuatilia kwa karibu kuhusu jambo hili. Mwisho anasema ni lini sasa jambo hili litafanyika. Nimezungumza na Mkurugenzi Mtendaji na nimemwagiza mambo yafuatayo: Akamilishe vitu vyote hivi anavyosema hapa. Hivi Vijiji anavyovisema hapa na maeneo haya anayoyasema hapa nataka nikwambie kilichotokea pale ni kwamba vile Vijiji ili vitoe Hati ya Kimila lazima vyenyewe viwe na Hati ya Kumiliki Ardhi. Vinginevyo, yeye ana registration wapo registered basi. Sasa hapa siwezi kuruhusu na wala sitaruhusu. Kwa niaba ya Mheshimiwa Waziri Mkuu kwamba tunaandikisha Kijiji kwa Hati za Kimila ndizo hizo zinakwenda Mahakamani unaskia zimekataliwa! Lakini nataka nimthibitishie Mheshimiwa Chacha kwamba tutashirikiana naye kuhakikisha kwamba Vijiji vyote alivyovitaja hapa, vyote vinapatiwa Hati zake kama zilivyoelekezwa. NAIBU SPIKA: Tulibakize Swali hilo huko huko Kanda ya Ziwa, Mheshimiwa Leticia Nyerere, nilikuona! 3 Nakala ya Mtandao (Online Document) MHE. LETICIA M. NYERERE: Mheshimiwa Naibu Spika, ahsante kwa kunipatia nafasi nami niulize Swali moja. Mheshimiwa Naibu Spika, migogoro ya Tarime ni sawa kabisa na migogoro inayoendelea Kwimba na hata Mwanza kwa ujumla. Migogoro ya Ardhi hii, kwa asilimia kubwa imesababishwa na wananchi kutokuielewa Sheria ya Ardhi na tumepoteza watu wengi Mkoani Mwanza kwa sababu watu wanachukua Sheria mikononi. Mheshimiwa Naibu Spika, je, Serikali sasa ipo tayari kutamka leo kwamba wataanza kuwaelimisha wananchi wote kuhusu Sheria ya Ardhi, ili tuweze kunusuru maisha ya wananchi wetu? NAIBU SPIKA: Majibu ya Swali hili, Mheshimiwa Naibu Waziri, Tawala za Mikoa na Serikali za Mitaa, kwa kifupi! NAIBU WAZIRI, OFISI YA WAZIRI MKUU, TAWALA ZA MIKOA NA SERIKALI ZA MITAA (TAMISEMI): Mheshimiwa Naibu Spika, kwanza hili la elimu, elimu ni afya. Watu wakipata elimu na kuelimishwa wanakuwa na afya ya ubongo. Hutapata matatizo, watu walielimika ama Society iliyoelimishwa haina matatizo, kwa sababu wanaelewa. Nakubaliana na Mheshimiwa Mbunge kabisa kwamba kuna haja ya kutoa elimu. Lakini ipo haja pia, haya maeneo yanayozungumzwa hapa ni maeneo ambayo kidogo tunapotaka kuleta masuluhisho na Mheshimiwa Chacha Nyangwine anafahamu habari hii, tafrani inatokea tokea hivi. Kwa hiyo, hata kutoa elimu pale inakuwa ngumu. Mimi nawaomba sana tutumia vyombo vipi, Serikali zetu za Vijiji, Mabaraza ya Madiwani, Ward Development Committes na hata Mashirika ya Dini yatumike hapa kuita amani, utulivu katika mambo yetu. Tunapozungumza jambo lolote, tuzungumze kwa kuelewana na kwa amani. Badala ya kwamba kila wakati kila mtu yupo juu, high high! Matokeo yake unakuta hamwelewani na migogoro hii inaikuta iko mingi sana katika maeneo haya tunayozungumza. Nakubaliana na mheshimiwa Mbunge kwamba kuna haja yakutoa elimu kwa ajili ya watu wote, ili waweze kuzijua hizi Sheria na taratibu za umilikaji wa ardhi. NAIBU SPIKA: Tuendelea na suala linalifuata la Mheshimiwa Ester Bulaya, kwa niaba yake Mheshimiwa endelea! Na. 241 Maboresho Katika Hospitali ya Manyamanyama MHE. ALLY KEISSY MOHAMED (K.n.y. ESTER AMOS BULAYA aliuliza:- Hospitali ya Manyamanyama imepewa hadhi ya kuwa Hospitali ya Wilaya lakini hakuna vifaa muhimu kama Jenereta kwa ajili ya dharura na mashuka pia hayatoshelezi. Je, ni lini sasa Serikali itafanya maboresho ya kuongeza vitu muhimu katika Hospitali ya Wilaya ya Bunda? 4 Nakala ya Mtandao (Online Document) NAIBU WAZIRI, OFISI YA WAZIRI MKUU, TAWALA ZA MIKOA NA SERIKALI ZA MITAA (TAMISEMI) alijibu:- Mheshimiwa Naibu Spika, kwa niaba ya Mheshimiwa Waziri Mkuu, naomba kujibu Swali la Mheshimiwa Ester Amos Bulaya, Mbunge wa Viti Maalum, kama ifuatavyo:- Mheshimiwa Naibu Spika, mwaka 2006, Halmashauri ya Wilaya ya Bunda iliamua kupanua Kituo cha Afya cha Manyamanyama kuwa Hospitali ya Wilaya, ikiwa ni juhudi za makusudi za kuboresha huduma za afya Wilayani. Toka wakati huo Halmashauri imeendelea kutenga fedha kupitia vyanzo mbalimbali ili kuongeza majengo, maji, umeme na kuandaa watumishi wa afya wenye sifa. Mheshimiwa Naibu Spika, Kituo cha Afya cha Manyamanyama kina jumla ya vitanda 110 ambapo kitanda kimoja kinatakiwa kuwa na mashuka 8 hivyo kufanya mashuka yanayohitajika kuwa 880, mashuka yaliyopo ni 279 hivyo kuna upungufu wa mashuka 601.