Bijstandsgerechtigden, krijgen ze waardering of hebben ze te maken met stigmatisering? Floor Holtkamp [5637961] Universiteit Utrecht | Master Communicatie, Beleid en Management Bijstandsgerechtigden, krijgen ze waardering of hebben ze te maken met stigmatisering? Een kwalitatieve inductieve frame-analyse naar de beeldvorming over bijstandsgerechtigden in de Nederlandse dagbladen De Telegraaf en het NRC Handelsblad in de periode januari 2019 tot en met januari 2020. Floor Holtkamp [email protected] Utrecht, 18 juni 2020 Masterthesis Communicatie, Beleid en Management 2019-2020 Departement Bestuurs- en Organisatiewetenschap Universiteit Utrecht Begeleidend docent: Dr. Inge Claringbould, Universiteit Utrecht Tweede lezer: Ir. Peter Linde, Universiteit Utrecht 1 Voorwoord Voor u ligt mijn masterthesis ter afronding van de master Communicatie, beleid en management aan de Universiteit Utrecht. Tijdens het schrijven van mijn onderzoeksopzet afgelopen februari kon ik mij niet bedenken dat deze masterthesis een geheel ander verloop zou hebben. En dan heb ik het niet eens over het feit dat mijn onderzoeksplan is veranderd, Voornamelijk het proces wat ik heb doorlopen had ik mij compleet anders voorgesteld. Mijn voornemen was om regelmatig onder het genot van een kop koffie met medestudenten te sparren over onze onderzoeken, bij de USBO dan wel bij café de Poort. Maar door het coronavirus Covid-19 liep alles anders dan verwacht, niet per definitie in negatieve zin. Natuurlijk is het fijn om face-to-face met medestudenten te kunnen sparren en feedback te krijgen van je scriptiebegeleider. En ik heb de vrijdagmiddagborrel op het terras aan de Oude Gracht na een week hard strijden ook zeker wel gemist. Maar doordat we vanwege het coronavirus veelal thuis moesten blijven en het schrijven van de masterthesis hierdoor een toch wel eenzaam proces was, heeft het ook geleid tot nieuwe inzichten. Daar waar ik eerder om advies van anderen zou vragen, kwam het nu voornamelijk op mijzelf neer. Ik ben van mening dat ik zeker gegroeid ben in dit hele proces, doordat je echt op jezelf aangewezen bent. Het schrijven van deze masterthesis was een zeer leerzaam en verrijkend proces. Bij deze uitspraak wil ik gelijk een kanttekening maken, omdat ik in geen enkel opzicht mijn scriptiebegeleider Inge Claringbould te niet wil doen. Vanaf moment één heeft zij mij in alle opzichten voortgeholpen. Ik wil Inge dan ook ontzettend bedanken voor haar geduld, hulp, professionaliteit en kritische blik. Door ons wekelijke belmoment liet zij mij inzien waar ik stond en hoe ik weer verder kon gaan. Tot slot wil ik mijn naasten bedanken voor hun interesse in mijn onderzoek en hun steun op de momenten wanneer ik het nodig had. Voor nu wens ik u veel leesplezier. Met vriendelijke groet, Floor Holtkamp 2 Inhoudsopgave Voorwoord .................................................................................................................................................................................................... 2 Inhoudsopgave ............................................................................................................................................................................................ 3 Samenvatting ............................................................................................................................................................................................... 4 1. Inleiding .................................................................................................................................................................................................... 5 1.1 Introductie .................................................................................................................................................................................................................. 5 1.2 Probleemstelling ...................................................................................................................................................................................................... 6 1.3 Relevantie .................................................................................................................................................................................................................... 8 1.4 Leeswijzer ................................................................................................................................................................................................................... 8 2. Frame-analyse ........................................................................................................................................................................................ 9 2.1 Framing ........................................................................................................................................................................................................................ 9 2.2 Framing devices en reasoning devices ....................................................................................................................................................... 10 2.3 Frame-analyse als onderzoeksstrategie .................................................................................................................................................... 10 3. Beeldvorming in de media .............................................................................................................................................................. 12 3.1 Beeldvorming ......................................................................................................................................................................................................... 12 3.2 Massamedia ............................................................................................................................................................................................................. 14 3.3 Agendasetting, priming en framing ............................................................................................................................................................. 15 3.4 Invloed van media framing op beeldvorming ......................................................................................................................................... 16 4. Bijstand en bijstandsgerechtigden .............................................................................................................................................. 17 4.1 De bijstand ............................................................................................................................................................................................................... 17 4.2 De bijstandsgerechtigden ................................................................................................................................................................................. 18 4.3 Beeldvorming over bijstandsgerechtigden .............................................................................................................................................. 19 4.4 Invloed op bijstandsgerechtigden ................................................................................................................................................................ 21 5. Methodologie ....................................................................................................................................................................................... 22 5.1 Onderzoeksmethode ........................................................................................................................................................................................... 22 5.2 Corpus ........................................................................................................................................................................................................................ 23 5.3 Data-analyse ............................................................................................................................................................................................................ 24 5.4 Betrouwbaarheid en validiteit ....................................................................................................................................................................... 26 5.5 Positionering onderzoeker .............................................................................................................................................................................. 27 6. Resultaten ............................................................................................................................................................................................. 27 6.1 Typering van bijstandsgerechtigden ........................................................................................................................................................... 28 6.2 De context rondom bijstandsgerechtigden .............................................................................................................................................. 31 6.3 Frames ....................................................................................................................................................................................................................... 39 7. Analyse ..................................................................................................................................................................................................