STRATEGIA ROZWOJU OŚRODKA SUBREGIONALNEGO EŁK DO ROKU 2025 (PROJEKT) Opracowanie: Wydział Strategii i Rozwoju Urząd Miasta Ełku Urząd Gminy Ełk EŁK, WRZESIEŃ 2014 Spis treści 1. PODSTAWA PRAWNA STRATEGII .................................................................................................. 3 2. OBSZAR REALIZACJI STRATEGII ................................................................................................... 3 3. DIAGNOZA.......................................................................................................................................... 4 4. DELIMITACJA OŚRODKA SUREGIONALNEGO EŁK I EŁCKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO ........................................................................................................................... 34 4.1. OŚRODEK SUBREGIONALNY EŁK (MOF EŁK) ..................................................................... 34 4.2. EŁCKI OBSZAR FUNKCJONALNY ......................................................................................... 35 5. ANALIZA SWOT ............................................................................................................................... 37 6. OBSZARY WSPARCIA .................................................................................................................... 43 7. CEL GŁÓWNY, CELE STRATEGICZNE I SZCZEGÓŁOWY OPIS PRIORYTETÓW .................... 48 PRIORYTET I: INNOWACYJNA GOSPODARKA I KONKURENCYJNE PRZEDSIĘBIORSTWA ... 51 Priorytet II: ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE I EFEKTYWNE WYKORZYSTANIE ZASOBÓW .... 62 Priorytet III: ZRÓWNOWAŻONY TRANSPORT ................................................................................ 79 PRIORYTET IV: REWITALIZACJA SPOŁECZNA I GOSPODARCZA ............................................. 88 PRIORYTET V: AKTYWNE SPOŁECZEŃSTWO ............................................................................. 94 8. ZINTEGROWANE INWESTYCJE TERYTORIALNE (ZIT) ............................................................ 109 8.1. CEL ZIT .................................................................................................................................... 109 8.2. ZASADY IDENTYFIKACJI PRZEDSIĘWZIĘĆ DO ZINTEGROWANYCH INWESTYCJI TERYTORIALNYCH MOF EŁK ....................................................................................................... 109 8.3. OBSZARY WSPARCIA W RAMACH ZIT ................................................................................. 114 8.4. MATRYCA LOGICZNA STRATEGII INWESTYCYJNEJ ZIT MOF EŁK W RAMACH RPO WARMIA I MAZURY 2014-2020 ..................................................................................................... 154 8.5. WPŁYW PLANOWANYCH PRZEDSIĘWIZĘĆ NA OSIĄGANIE ZAKŁADANYCH WSKAŹNIKÓW RPO WIM. ............................................................................................................. 157 8.6. LISTY PROJEKTÓW STRATEGICZNYCH .............................................................................. 160 8.7. PLAN FINANSOWY ZIT MOF EŁK .......................................................................................... 174 8.8. POMOC TECHNICZNA ............................................................................................................ 174 9. STRATEGICZNA OCENA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO .............................................. 175 10. WDRAŻANIE STRATEGII ............................................................................................................ 178 11. KONSULATCJE SPOŁECZNE STRATEGII ................................................................................ 180 12. MONITORING I AKTUALIZACJA STRATEGII ............................................................................ 182 2 1. PODSTAWA PRAWNA STRATEGII Według zapisów opracowanego przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju dokumentu Zasady realizacji Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych w Polsce oraz dokumentu Zarządu Województwa Warmińsko- Mazurskiego Model Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych (ZIT) w Regionalnym Programie Operacyjnym Warmia i Mazury na lata 2014-2012, podstawowym warunkiem realizacji ZIT jest posiadanie dokumentu strategicznego określającego cele, kierunki rozwoju, zasady współpracy oraz najważniejsze działania i przedsięwzięcia do realizacji z punktu widzenia danego ośrodka miejskiego. W województwie warmińsko-mazurskim projekty w formule ZIT będą realizowane w miejskich obszarach funkcjonalnych Olsztyna, Elbląga i Ełku. W związku z tym należało opracować strategię MOF Ełk, której komponent ZIT jest integralną częścią. 23 kwietnia 2014 r. Miasto Ełk i Gmina Ełk zawarły porozumienie międzygminne powołujące Związek ZIT. Zgodnie z treścią porozumienia projekt Strategii zostanie przedłożony do przyjęcia Radom Gmin, a strony porozumienia zobowiązały się do skutecznego i terminowego wdrażania Strategii. 2. OBSZAR REALIZACJI STRATEGII Ośrodek subregionalny Ełk (MOF Ełk) obejmuje 2 gminy - Miasto Ełk i wiejską Gminę Ełk (łącznie 80 miejscowości, 57 sołectw). MOF Ełk położony jest w płn.- wsch. części województwa warmińsko- mazurskiego. Zajmuje powierzchnię 401 km2 i zamieszkuje go 70 717 osób. Ełk określany jest w strategicznych dokumentach krajowych i regionalnych jako miasto o znaczeniu subregionalnym. Ełk ma duże znaczenie w zakresie świadczonych usług w regionie oraz jest ważnym ośrodkiem koncentrującym funkcje gospodarczo – społeczne. Miasto dostarcza usługi publiczne nie tylko w obrębie swoich granic administracyjnych - zasięg oddziaływania tych usług wybiega poza granice obszaru miejskiego, a nawet powiatu ełckiego. W 2012 r. Warmińsko-Mazurskie Biuro Planowania Przestrzennego przeprowadziło delimitację ośrodka subregionalnego Ełk. Rezultatem opracowania jest obszar funkcjonalny tworzony przez rdzeń – Miasto Ełk wraz z otaczającą je gminą wiejską Ełk (Gmina Ełk została określona jako obszar bezpośredniej strefy rozwoju miasta Ełk). W obrębie gminy i miasta Ełk zachodzą najintensywniejsze i najbardziej dynamiczne zjawiska przestrzenne. Ełk wraz z przyległymi do siebie obszarami wiejskimi tworzy zwarty układ przestrzenny oparty na wzajemnych powiązaniach i relacjach1. Granice MOF Ełk zostały potwierdzone w strategii rozwoju Warmii i Mazur do 2025 r. W dokumencie, w ramach obszarów strategicznej interwencji (OSI), wyznaczono 2 ośrodki subregionalne na terenie województwa – Elbląg i Ełk (Miasto Ełk wraz z wiejską Gminą Ełk). MOF Ełk został wyznaczony jako obszar realizacji ZIT w RPO Województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata 2014 -2020. Rysunek 1 Ośrodki subregionalne w województwie warmińsko-mazurskim (źródło: Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego do roku 2025. 1 Obszar funkcjonalny ośrodka subregionalnego Ełk. Delimitacja, W-M Biuro Planowania Przestrzennego, Olsztyn 2012 r. 3 3. DIAGNOZA Dostępność komunikacyjna Ośrodek subregionalny Ełk (MOF Ełk) w skali makroregionu jest znaczącym drogowym węzłem komunikacyjnym. Jednocześnie cechuje go niska dostępność komunikacyjna biorąc pod uwagę dojazd do Olsztyna czy Warszawy. Przez MOF Ełk przebiegają drogi gminne, powiatowe i wojewódzkie (nr 656 Staświny - Zelki – Ełk, nr 667 Nowa Wieś Ełcka - Drygały - Biała Piska) oraz następujące drogi krajowe: droga krajowa nr 16: Dolna Grupa – Grudziądz – Iława – Ostróda – Olsztyn – Mrągowo – Ełk – Augustów – Ogrodniki (granica Państwa z Litwą); droga krajowa nr 65: granica Państwa – Gołdap – Olecko – Ełk – Grajewo – Mońki – Białystok – Bobrowniki (granica Państwa z Białorusią). Rysunek 2 Obszary o ekstremalnie niskiej dostępności komunikacyjnej na tle województwa (źródło: Strategia rozwoju społeczno- gospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego do roku 2025). Przez MOF Ełk planowany jest przebieg trasy Via Baltica łączącej Polskę z krajami bałtyckimi (Warszawa - Ostrów Mazowiecka – Łomża – Szczuczyn – Ełk – Suwałki - granica Państwa w Budzisku). Częścią trasy Via Baltica będzie nowotworzona droga ekspresowa S-61 Ostrów Mazowiecka – Łomża – Ełk – Suwałki - Budzisko. Inwestycja została podzielona na szereg odcinków, które będą realizowane niezależnie. Ponadto wg Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego do roku 2025 jedną z głównych inwestycji w dziedzinie zwiększenia wewnętrznej i zewnętrznej spójności komunikacyjnej będzie dokończenie modernizacji drogi krajowej nr 16, która będzie objęta siecią TEN-T, na odcinku od Borek Wielkich do Ełku. Modernizowana będzie również droga krajowa nr 65. Przez Ełk przebiegają następujące linie kolejowe: Linia nr 38 Białystok-Bartoszyce, Linia nr 41 Ełk-Olecko, Linia nr 219 Ełk-Olsztyn, Linia nr 223 Ełk-Czerwonka. Projekt strategii rozwoju województwa przewiduje modernizację objętej projektem sieci TEN-T linii kolejowej Toruń – Iława – Olsztyn – Korsze – Ełk. Ponadto przez Ełk przebiegać będzie Rail Baltica (transeuropejska linia kolejowa łącząca Polskę z krajami bałtyckimi i Finlandią). Zgodnie z decyzją środowiskową wydaną przez Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w Białymstoku, w północno- wschodniej Polsce Rail Baltica ma biec z Białegostoku przez Ełk i Olecko do Suwałk i granicy państwa z Litwą w Trakiszkach. Poza aspektami środowiskowymi wariant ten w większym stopniu usprawni komunikację w ruchu pasażerskim i towarowym niż w przypadku innego przebiegu trasy. 4 Ponadto duże nadzieje na przyspieszenie rozwoju społeczno-gospodarczego ośrodka subregionalnego Ełk wiąże się z linią kolejową nr 219, która w przyszłości ma być wykorzystywana jako połączenie Ełku z lotniskiem w Szymanach. Bezpośrednie połączenie Ełku z lotniskiem zwiększy atrakcyjność