È ñ³· ñáÕ Ý» ñÇ »õ Éñ³ï í³ÙÇ çáóÝ» ñÇ Ýϳï ٳٵ µé Ýáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÁ, ×Ý ßáõÙ Ý» ñÁ »õ ¹³ ï³ Ï³Ý ·áñ Í» ñÁ г Û³ëï³ ÝáõÙ 2012 ¹»å ù»ñ »õ í»ñ Éáõ Íáõ ÃÛáõÝ Ý»ñ Հե­տաքն­նող­­ լրագ­րող­ներ­­ ՀԿ ­ Ե­րե­ւան­2012 ­ ­Գիր­քը­ հրա­տա­րակ­վել­ է­ Եվ­րո­պա­յում­ Ա­նվ­տան­գու­թյան­ եւ­ հա­մա­ գոր­ծակ­ցու­թյան­ կազ­մա­կեր­պու­թյան­ (Ե­ԱՀԿ)­ ե­րե­ւա­նյան­ գրա­սե­նյա­կի­ ա­ջակ­ցու­թյամբ: Գր­քում­ար­տա­հայտ­ված­տե­սա­կետ­նե­րը­«­Հե­տաքն­նող­լրագ­րող­ներ»­ ՀԿ­ի­նն­են­եւ­կա­րող­են­չհա­մընկ­նել­Ե­ԱՀԿ­տե­սա­կետ­նե­րի­հետ: “This­publication­has­been­made­possible­by­support­from­the­Organization­ for­ Security­ and­ Co­operation­ in­ Europe,­ Office­ in­ Yerevan.­ The­ views­ expressed­herein­are­those­of­the­Investigative­Journalists­NGO­and­do­not­ necessarily­reflect­the­views­of­the­OSCE.” Լ­րագ­րող­նե­րի­ եւ­ լրատ­վա­մի­ջոց­նե­րի­ նկատ­մամբ­ բռ­նու­թյուն­նե­րը,­ ճն­շում­ ե­րը­ ­ եւ­ դա­տա­կան­ գոր­ծե­րը­ Հա­յաս­տա­նում­ ­2012.­ դեպ­քեր­ եւ­ վեր­լու­ծու­թյուն­ներ.­Եր:­«­Հե­տաքն­նող­լրագ­րող­ներ»­ՀԿ,­2012.­­264­էջ: «­Հե­տաքն­նող­ լրագ­րող­ներ»­ ՀԿ­ի­ պատ­րաս­տած­ այս­ գիրքն­ ամ­փո­ փում­է­2012­թվա­կա­նին­Հա­յաս­տա­նում­լրագ­րող­նե­րի­եւ­զանգ­վա­ծային­ լրատ­վու­թյան­ մի­ջոց­նե­րի­ նկատ­մամբ­ տե­ղի­ ու­նե­ցած­ բռ­նու­թյուն­նե­րի­ ու­ճն­շում­ ե­րի­դեպ­քե­րը,­մաս­նա­վո­րա­պես`­նրանց­դեմ­ներ­կա­յաց­ված­ հայ­ցե­րը`­զր­պար­տու­թյան­եւ­վի­րա­վո­րան­քի­մե­ղադ­րանք­նե­րով:­Գր­քում­ ներ­կա­յաց­վում­են­այդ­դեպ­քե­րի­եւ­ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րի­փաս­տա­կան­ կող­մը,­ դա­տաքն­նու­թյուն­նե­րի­ ըն­թաց­քը­ եւ­ կա­յաց­ված­ ո­րո­շում­ ե­րը:­ Ա­ռան­ձին­գլ­խով­ներ­կա­յաց­ված­են­նաեւ­տպա­գիր­մա­մու­լում,­հե­ռար­ ձա­կող­եւ­ին­տեր­նե­տային­ԶԼՄ­նե­րում­2012թ.­մայի­սի­6­ի­խորհր­դա­րա­ նա­կան­ ը­նտ­րու­թյուն­նե­րի­ պաշ­տո­նա­կան­ եւ­ ոչ­ պաշ­տո­նա­կան­ քա­րո­ զար­շա­վի­լու­սա­բան­ման­դի­տար­կում­ ե­րի­ար­դյունք­նե­րը:­ ­ Նա­խա­տես­ված­է­լրագ­րող­նե­րի,­ի­րա­վա­բան­նե­րի,­խոս­քի­եւ­մա­մու­լի­ ա­զա­տու­թյան­ խն­դիր­նե­րով­ զբաղ­վող­ փոր­ձա­գետ­նե­րի,­ ժուռ­նա­լիս­տի­ կայի­ֆա­կուլ­տետ­նե­րի­ու­սա­նող­նե­րի,­ի­նչ­պես­նաեւ­ըն­թեր­ցող­լայն­հա­ սա­րա­կայ­նու­թյան­հա­մար: This book, prepared by the Investigative Journalists NGO, summarizes the incidents of violence and intimidation directed against reporters and news outlets in Armenia in 2012, especially the legal suits filed against them on charges of slander and insult. The book presents the evidentiary side of these cases and incidents; the trials and the verdicts handed down by the courts. A separate chapter deals with the exposes that appeared in the print media, TV and internet media outlets regarding the official and non-official electoral campaign surrounding the May 6, 2012 parliamentary elections in Armenia. ISBN­978­92­9234­158­9 ©­«­Հե­տաքն­նող­լրագ­րող­ներ»­ՀԿ,­2012­թ. ©­Ե­ԱՀԿ,­2012­թ.­ ­­­­­­­­ ´à ì²Ü ¸² ÎàôÂÚàôÜ Ü² ʲ ´²Ü 6 È ð²î ì² ØÆ æàò ܺ ðÆ ² ¼² îàôÂÚàô ÜÀ ÐÐ-à ôØ 8 زê I È𲶠ðàÔܺ ðÀ ºì ¼ÈØ-ܺ ðÀ ¸² î² ð² ÜàôØ 19 ­Դա­տա­րան­նե­րը­սկ­սել­են­գոր­ծի­դնել­­ հա­վա­սա­րակշ­ռու­թյան­նժա­րը­­ ­ ­ ­ 20 Վճ­ռա­բեկ­դա­տա­րա­նի­ո­րո­շու­մը­ո­րո­շա­կի­ո­րեն­­ սահ­մա­նա­փա­կում­է­լրագ­րող­նե­րի­գոր­ծու­նե­ու­թյու­նը 27 «Հ­րա­պա­րա­կի»­գոր­ծե­լաո­ճում­դա­տա­րա­նը­­ դի­տա­վո­րու­թյուն­չգ­տավ­ ­ ­ ­ ­ 32 Վճ­ռա­բեկ­դա­տա­րա­նը­«­Ժա­մա­նա­կի»­գոր­ծով­­ նա­խա­դեպ­ստեղ­ծեց­ ­ ­ ­ ­ 39­ «Գ­լեն­դել­Հիլզ»­ն­ը­նդ­դեմ­«­Ժա­մա­նա­կի».­200,000­դրամ՝­­ որ­պես­զր­պար­տու­թյան­հա­մար­փոխ­հա­տուց­ման­գու­մար­ 41 ­Հայկ­Բա­բու­խա­նյա­նը­պարտ­վեց­հայ­ցային­­ վա­ղե­մու­թյան­ժամ­կե­տը­բաց­թող­նե­լու­պատ­ճա­ռով­ ­ 44 ­Լեռ­նա­պա­տի­գյու­ղա­պե­տը­պարտ­վեց­­ Վճ­ռա­բեկ­դա­տա­րա­նի­ո­րոշ­մամբ­ ­ ­ ­ 53­ 200.000­դրամ՝­մարզ­պե­տի­ա­րա­տա­վոր­ված­­ պատ­վի­վե­րա­կանգն­ման­հա­մար­ ­ ­ ­ 56­ ­Դա­տա­րա­նը­վճիռ­կա­յաց­րեց­հօ­գուտ­ոս­տի­կա­նա­պե­տի­­ 60­ 3­մլն­264­հա­զար­դրա­մի­պա­հան­ջը­դա­տա­րա­նը­­ նվա­զեց­րեց­մին­չեւ­50.000­դրամ­ ­ ­ ­ 65 «168­ժամ»­թեր­թը­հեր­քեց­հրա­պա­րա­կած­­ տե­ղե­կու­թյուն­նե­րը­ ­ ­ ­ ­ 68 ­Նախ­կին­տնօ­րե­նի­տղան­պարտ­վեց­թեր­թի­ու­­ լրագ­րո­ղի­դեմ­դա­տա­կան­վե­ճում­ ­ ­ ­ 69 «­Հետ­քի»­լրագ­րո­ղը­չի­վի­րա­վո­րել­և­չի­զր­պար­տել­­ Լեռ­նա­պա­տի­գյու­ղա­պե­տին­ ­ ­ ­ 71 «Ա­ռա­վոտն»­ու­Ա­ռիթ­մո­լո­գի­ա­կան­սր­տա­բա­նա­կան­­ կենտ­րո­նը­հաշտ­վել­ե­ն­ ­ ­ ­ ­ 75 ­Հայ­ցը­մերժ­վեց­հայ­ցային­վա­ղե­մու­թյան­­ ժամ­կե­տի­խախտ­ման­հիմ­քով­ ­ ­ ­ 77 ­Դա­վիթ­Կա­րա­պե­տյա­նը­միջ­նոր­դել­է,­­ Բե­նիկ­Հա­րու­թյու­նյանն­էլ­հրա­ժար­վել­է­­ «­Ժո­ղովուր­դի»­դեմ­հայ­ցից­­ ­ ­ ­ 79 ­Հան­րայինը­հեր­քել­է­Ե­հո­վայի­վկա­նե­րի­­ մա­սին­հրա­պա­րա­կած­տե­ղե­կատ­վու­թյու­նը­ ­ ­ 82 ­Գուր­գեն­Ա­ղա­ջա­նյանն­ը­նդ­դեմ­«­Ժո­ղո­վուրդ»­թեր­թի.­­ դա­տա­կան­նիս­տերն­ա­նընդ­հատ­հե­տաձգ­վում­են­­ ­ 87 «Հ­րա­պա­րա­կը»­Ռո­բերտ­Քո­չա­րյա­նից­­ նե­րո­ղամ­տու­թյուն­հայ­ցեց­­ ­ ­ ­ 88 ­Դա­տա­րա­նը­մեր­ժեց­«­Կյան­քի­խոս­ք»­ի­­ հայցն­ը­նդ­դեմ­«Ի­րա­վուն­քի»­ ­ ­ ­ 89 «Հ­րա­պա­րա­կը»­հեր­քում­չի­տպագ­րե­լու.­դա­տա­րա­նը­­ մեր­ժեց­Մար­գա­րի­տա­Խա­չատ­րյա­նի­հայ­ցը­ ­ ­ 95­ ­ Կ­կա­սեց­վի՞­Ա­ռիթ­մո­լո­գի­ա­կան­սր­տա­բա­նա­կան­­ կենտ­րոն­news.am­դա­տա­վա­րու­թյու­նը­ ­ ­ 98 ­Նոր­պա­հանջ`­մե­կա­կան­մլն­վի­րա­վո­րան­քի­և­­ զր­պար­տու­թյան­հա­մար­ ­ ­ ­ ­ 101 ­ Ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան­ազ­գային­ի­նս­տի­տու­տի­­ նախ­կին­աշ­խա­տա­կի­ցը­վի­րա­վոր­վել­է­­ «­պի­տա­նի­չեն»­ար­տա­հայ­տու­թյու­նից­ ­ ­ 103 ­Դա­տա­րա­նը­մեր­ժեց­Փա­րա­վոն­Միր­զո­յա­նի­հայցն­­ ը­նդ­դեմ­«­Չոր­րորդ­ի­նք­նիշ­խա­նու­թյուն»­օ­րա­թեր­թի­ ­ 105­ Ո՞վ­է­Հել­սին­կյա­նի­«օ­ղե­րով­շան­ծնուն­դը».­­ Ար­թուր­Սա­քունցն­ը­նդ­դեմ­Ռու­բեն­Հայ­րա­պե­տյա­նի­ ­ 109­ ­Շամ­շյա­նի­դեմ­հայ­ցից­հրա­ժար­վեց­­ ­ ­ 112 slaq.am­ի­ղե­կա­վա­րու­թյունն­ըն­դու­նել­է­սխա­լը­և­­ ա­ռա­ջար­կել­հաշտ­վել­ ­ ­ ­ ­ 114 Դեկանը­հրաժարվեց­«­Հետ­քի»­թղ­թա­կ­ցի­դեմ­ ներկայացրած­հայցից­ ­ ­ ­ ­ 115­ «­Հետ­քը»­եւ­ATV­ն՝­որ­պես­երրորդ­ան­ձ­ ­ ­ 116­ Հ1­ը,­«­Բա­նաձ­ևը»­և­Սի­րակ­Ե­ղի­ա­զա­րյա­նը­­ պար­տա­վոր­են­հրա­պա­րա­կային­նե­րո­ղու­թյուն­խնդ­րել­­ Ե­ՊՀ­ամ­բի­ո­նի­վա­րի­չից­ ­ ­ ­ ­ 117­ Բ­լո­գեր­Փիղն­ու­«­ՉԻ»­ն­դա­տա­րա­նում­են.­­ փոխ­հա­տուց­ման­պա­հան­ջը­3,5­մլն­դրամ­է­ ­ ­ 123 Զր­պար­տու­թյան­եւ­վի­րա­վո­րան­քի­գոր­ծում­ 5­լրատ­վա­մի­ջոց­ներգ­րավ­ված­է­որ­պես­եր­րորդ­ան­ձ­ ­ 125 «Հ­րա­պա­րա­կային­հայ­տա­րա­րու­թյուն»­­ հաս­կա­ցու­թյան­գնա­հատ­ման­նոր­չա­փա­նիշ՝­­ «­հա­սա­նե­լի­է­բո­լո­րին»­ ­ ­ ­ ­ 128 زê II ´è ÜàôÂÚàôÜ Üºð 131 ­Խու­լի­գա­նու­թյունն­այ­լեւս­հան­ցանք­չէ՞­ ­ ­ 132­ Լ­րագ­րող­նե­րը­չեն­կա­րող­պաշտ­պա­նու­թյուն­ ա­կն­կա­լել­իշ­խա­նու­թյուն­նե­րից­ ­ ­ ­ 134 زê III ÊàðÐ𠸲 ð² ܲ Î²Ü À Üî ðàôÂÚàôÜ ÜºðÆ Èàô ê² ´² Üàô ØÀ ¼ÈØ-ܺ ðàôØ 142 ­Հին­նպա­տակ­ներ`­նո­րաց­ված­մե­թոդ­նե­րով­ ­ ­ 143­ ­ Ա­զատ,­բայց­ոչ­ազ­դե­ցիկ­վիր­տո­ւ ալ­մե­դի­ան­­ ­ 147 ­Բազ­մա­զան,­բայց­ի­նտ­րի­գային­ու­մա­կե­րե­սային­մա­մու­լը­ 151 ­Հե­ռուս­տաըն­կե­րու­թյուն­նե­րի­ա­նա­չառ­«­կողմ­ ա­կա­լու­թյու­նը»­ 154 ­Մա­մու­լի­քա­րո­զար­շա­վը­կամ­քա­րո­զար­շա­վի­մա­մու­լը­ 158 ­Նա­խընտ­րա­կան­քա­րոզ­չու­թյան­վիր­տո­ւ ալ­ե­րե­սը­ ­ 161 ­ ܲ ʲ ´²Ü Ըն թեր ցո ղի ու շադ րու թյանն ե նք ներ կա­ յաց նում « Հե տաքն նող լրագ րող ներ» կազ մա կեր պու թյան հեր թա կան ու սում ա սի րու թյու նը Հա յաս տա նում խոս քի ա զա տու թյան, մաս նա վո­ րա պես՝ լրագ րող նե րի նկատ մամբ տե ղի ու նե ցած ֆի զի կա կան բռ նու­ թյուն նե րի եւ վեր ջին եր կու տա րի նե րին դր սե ւոր ված՝ մա մու լի վրա ազ­ դե ցու թյան նոր մի ջո ցի՝ զր պար տու թյան եւ վի րա վո րան քի հայ ցե րով դա տա վա րու թյուն նե րի մա սին: Գիրքն ամ փո փում է 2012 թվա կա նի հուն վար­հոկ տեմ բեր ա միս նե­ րին տե ղի ու նե ցած դեպ քերն ու ի րա դար ձու թյուն նե րը: Ի րա վա բան ներ Ա րա Ղա զա րյա նը եւ Ա շոտ Վա րել ջյա նը հա մա ռոտ ձե ւով ներ կա յաց րել են լրատ վա մի ջոց նե րի ա զա տու թյան տար բեր աս պեկտ նե րը՝ օ րենսդ­ րա կան կար գա վո րում, հեռարձակման արտոնագրի մրցույթ, ֆի զի­ կա կան բռ նու թյուն ներ, զր պար տու թյան եւ վի րա վո րան քի հայ ցե րով դա տա կան գոր ծեր: Ի րենց վեր լու ծու թյան մեջ նրանք մի այն վեր ջի նի վե րա բե րյալ են լա վա տե սա կան կար ծիք ար տա հայ տել՝ դա տա կան պրակ տի կան զար գա նում է դրա կան ո­ւ ղ ղու թյամբ, զգա լի ո րեն նվա­ զել է դա տա րան ներ կա յաց վող գոր ծե րի թի վը, ի սկ փոխ հա տուց ման գու մար նե րի չա փի զգա լի կր ճա տու մը կա յուն դա տա կան պրակ տի կա է դար ձել: Փո խա րե նը ի րա վի ճա կը նույնն է լրագ րող նե րի նկատ մամբ բռ նու թյուն նե րի դեպ քե րի բա ցա հայտ ման ա ռու մով: Ի նչ պես նա խորդ տա րի նե րին, այն պես էլ 2012­ին ար ձա նագր ված դեպ քե րի քն նու թյու նը ոս տի կա նու թյան կող մից կրել է ձե ւա կան բնույթ, ե ղել է ոչ ար դյու նա­ վետ: Մաս նա գետ նե րի գնա հատ մամբ՝ ոս տի կա նու թյու նը դր սե ւո րել է կա տա րյալ ան գոր ծու թյուն: Գր քի ա ռա ջին բա ժի նը, ո րն ան վա նել ե նք «Լ րագ րող նե րը եւ ԶԼՄ­նե րը դա տա րա նում», ը նդ գր կում է հոդ ված ներ 2012թ.