Strategia Rozwoju Gminy Jaświły 2015 – 2020 Jaświły 2016 1 Spis treści Spis treści ................................................................................................................................... 2 I. WSTĘP ............................................................................................................................. 4 II. METODOLOGIA PRACY NAD STRATEGIĄ ............................................................ 8 III. DIAGNOZA SPOŁECZNO – GOSPODARCZA GMINY ........................................ 10 3.1 CHARAKTERYSTYKA GMINY ................................................................. 10 Historia ................................................................................................................. 13 3.2. DEMOGRAFIA ............................................................................................ 15 Dane demograficzne: ............................................................................................ 16 3.3. OBSZAR SPOŁECZNY ............................................................................... 30 Organizacje pozarządowe..................................................................................... 30 Uczestnictwo w wyborach ................................................................................... 35 Służba zdrowia ..................................................................................................... 38 Opieka społeczna .................................................................................................. 41 Oświata ................................................................................................................. 44 Bezpieczeństwo .................................................................................................... 60 3.4 OBSZAR KULTURY I REKREACJI ........................................................... 63 Kultura .................................................................................................................. 63 Obiekty dziedzictwa kulturowego ........................................................................ 71 Walory przyrodnicze: ........................................................................................... 76 3.5 OBSZAR ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO I INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ ................................................................................................... 81 Warunki klimatyczne ........................................................................................... 81 Rzeźba terenu .................................................................................................... 83 Gleby ................................................................................................................. 84 Surowce mineralne ............................................................................................ 85 Wody powierzchniowe ..................................................................................... 85 Wody podziemne .............................................................................................. 88 Lasy ................................................................................................................... 93 Obszary objęte prawnych formami ochrony przyrody ......................................... 94 Biebrzański Park Narodowy ............................................................................. 94 Obszar specjalnej ochrony Ostoja Biebrzańska (PLB200006) ......................... 96 Specjalny obszar ochrony siedlisk Dolina Biebrzy (PLH 200008) .................. 98 Sieć dróg kołowych ........................................................................................... 99 Transport publiczny ........................................................................................ 103 2 Energetyka ...................................................................................................... 104 Odnawialne źródła energii .............................................................................. 104 Gospodarka wodno-ściekowa ......................................................................... 107 Gospodarka odpadowa .................................................................................... 111 3.6 OBSZAR GOSPODARCZY ........................................................................ 112 IV. ANALIZA SWOT ..................................................................................................... 137 V. MISJA GMINY JAŚWIŁY I JEJ REALIZACJA ...................................................... 148 5.1 WIZJA I MISJA ........................................................................................... 148 5.2 CELE STRATEGICZNE I CELE SZCZEGÓŁOWE ................................. 149 VI. OCENA SPÓJNOŚCI CELÓW STRATEGICZNYCH Z DOKUMENTAMI WYŻSZEGO RZĘDU ..................................................................................................... 153 VII. WIELOLETNI PLAN INWESTYCYJNY (WPI) NA LATA 2015- 2020 ............. 162 VIII. PROCEDURY WDRAŻANIA, MONITORINGU I EWALUACJI STRATEGII 174 SPIS TABEL: ..................................................................................................... 176 SPIS RYSUNKÓW: ........................................................................................... 180 SPIS WYKRESÓW: .......................................................................................... 181 3 I. WSTĘP Jednostki samorządu terytorialnego sprostać muszą współczesnym wymogom nowoczesnego zarządzania. Rozwój i jednoczesne kreowanie pozycji atrakcyjnego partnera do współpracy wymagają długofalowego planowania w ramach wyznaczanych celów strategicznych. Strategia rozwoju gminy określa ramy działania gminy oraz podstawę do przyjmowania programów i podejmowania przedsięwzięć. Ma ona charakter porządkujący i informacyjny, poprzez wskazanie warunków podejmowania i realizacji wszelkich działań w gminie, w tym formułowaniu kolejnych Wieloletnich Planów Inwestycyjnych. Dokument ten stanowi również podstawę do kształtowania polityki przestrzennej, będąc jednym z punktów odniesienia dla sporządzenia Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Podnosi wiarygodność wobec partnerów zewnętrznych, dla których niejednokrotnie stanowi podstawę oceny współpracy z gminą lub lokalizacji własnych działań na terenie gminy. Celem strategii jest jasne wskazanie kierunków, w jakich powinna zmierzać gmina, aby zapewnić stały, zrównoważony rozwój, a jednocześnie dbać, aby mieszkańcom konsekwentnie polepszać warunki życia. Koniecznym elementem strategii jest diagnoza społeczno-gospodarcza, ponieważ, aby określić dokąd zmierzamy, należy wiedzieć skąd przychodzimy. Realne i efektywne planowanie przyszłości jest przy tym możliwe jedynie, gdy opiera się na wartościach i opcjach uznanych przez społeczność lokalną, uwzględniając jej wewnętrzny potencjał i słabości. Wartość strategii mierzona jest zatem poziomem dialogu społecznego pomiędzy władzą i obywatelami. Potrzeba posiadania strategii rozwoju przez gminę Jaświły wynika z ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, w której na mocy art. 4. 1. Zostało powiedziane, iż „Politykę rozwoju prowadzi się̨ na podstawie strategii rozwoju, programów i dokumentów programowych”. Stanowi podstawę korzystania przez gminę z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej i innych zewnętrznych źródeł finansowania. Moment określania zapisów Strategii wyznaczyło zaistnienie szczególnych szans w regionalnym i krajowym otoczeniu gminy, związanych z nowymi instrumentami integracji europejskiej – perspektywa 2014-2020. Rozstrzygnięcia zawarte w Strategii mają na celu określenie listy najskuteczniejszych przedsięwzięć rozwojowych w tej perspektywie. 4 Dokument Strategii Zrównoważonego Rozwoju Gminy Jaświły do roku 2020 obejmuje syntetyczną diagnozę wspólnoty lokalnej, bilans strategiczny w kategoriach mocnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń (analizą SWOT), a także rozstrzygnięcia strategiczne. Na ostatnią ze wskazanych kategorii składają się: misja i wizja gminy oraz cele strategiczne i szczegółowe. Ponadto, konkretyzacja zaproponowanych zapisów strategicznych następuje poprzez określenie spójności Strategii w relacji do dokumentów planujących rozwój: Polski i Europy, województwa podlaskiego oraz powiatu monieckiego (w perspektywie do 2020 roku). W dokumencie Strategii zawarto również założenia dotyczące procesu jej wdrażania oraz ustalenia w zakresie monitoringu i ewaluacji. Strategia Zrównoważonego Rozwoju Gminy Jaświły do roku 2020 jest efektem prac ekspertów z dziedziny prawa, ekonomii, ochrony środowiska i socjologii działających na rzecz e-Infolex spółka z.o.o., przy ścisłej współpracy z partnerami społecznymi i prywatnymi. Dokument uwzględnia wnioski i rekomendacje sformułowane w ramach debaty publicznej, która odbywała się w formie konsultacji społecznych. Niniejsze spotkania odbyły się w ramach zebrań przeprowadzonych w dniach od 16 do 27 stycznia 2016 r. Tabela 1. Harmonogram spotkań w sołectwach. MIEJSCOWOŚĆ DATA GODZINA MIEJSCE ZEBRANIA Jaświły 16.01.2016 18.00 Sala konferencyjna Urzędu Gminy Mikicin 22.01.2016 18.00 Klub Rolnika Brzozowa 27.01.2016 18.00 Klub Rolnika Źródło: opracowanie własne na podstawie danych przekazanych przez Gminę w Jaświłach. Dzięki zaangażowaniu przedstawicieli samorządu, organizacji publicznych, przedsiębiorców i lokalnych liderów życia społecznego, Strategia stanowi nie tylko narzędzie prowadzenia polityki rozwoju lokalnego i regionalnego, ale również syntezę świadomych wyborów i rekomendacji