Gwarchodfa Natur Genedlaethol Cors Crymlyn | Crymlyn Bog National Nature Reserve Cae Balw^ n Balloon Field Beth allwch chi ei Llwybr y Gors Llwybr Cors a Croeso i Warchodfa Natur Welcome to Crymlyn Bog Balwnau Genedlaethol Cors Crymlyn National Nature Reserve wneud o’r fan yma? Fferm Y ordd orau i gael profiad o’r Bog Walk Bog and Tir-isaf Hafan i fywyd gwyllt ar gyrion Abertawe A wildlife haven on the edge of Swansea warchodfa yw cerdded y llwybrau Balloons Walk Farm yma. Mae’r llwybrau bordiau yn eich Cors Crymlyn yw’r yw cors yr iseldir mwyaf Cymru Crymlyn Bog is the largest lowland fen in Wales arwain fewn i ganol y corstir (en). Hawdd | Easy Hawdd | Easy ac mae’n un o’r safleoedd gwlypdir pwysicaf yn and one of the most important wetland sites in Pellter | Distance: 1m | 1.4km Pellter | Distance: 1¼m | 2.21km Amser | Time: awr | hour Amser | Time: 1 awr | hour Cors neu gorstir – Ewrop. Mae’r gwelyau hesg a’r corslwyni yn Europe. The extensive reed and sedge beds are What can you do ¾ gartref i amrywiaeth eang o blanhigion, adar a home to a wide variety of wetland plants, birds UCHAFBWYNTIAU: Llwybrau UCHAFBWYNTIAU: Yn debyg i Beth sydd mewn enw? phryfed y gwlypdir. and insects. from here? bordiau sy’n eich arwain i ganol y Lwybr Cerdded y Gors ond yn corstir (en). Golygfeydd o’r dychwelyd heibio i’r ‘Maes Balŵn’, I fod yn fanwl gywir dylai Cors Crymlyn The best way to experience the corstiroedd a bywyd gwyllt lleoliad balŵn amddiyn yr Ail Ryfel Cors Mae goroesiad Cors Crymlyn yn hynod o ystyried ei leoliad The survival of Crymlyn Bog is remarkable considering its gwych. Crïoedd adar yr hesg yn Byd i atal yr ymosodiadau gael ei alw’n Corstir (en) Crymlyn. reserve is to walk the trails here. Crymlyn drws nesaf i ardal ddiwydiannol Abertawe. Mae rhai o’i location next to industrialised Swansea. Its neighbours have gynnar yn yr haf ac arddangosfa o Almaenaidd o’r awyr ar Burfa Olew Bog gymdogion wedi cynnwys purfa olew gorsaf bŵer a thip included an oil refinery, power station and rubbish tip, together Boardwalks take you into the heart flodau gwyllt yn y gwanwyn. Llandarsi – gallwch weld y mannau Mae corsydd yn cael eu bwydo gan ddŵr glaw yn of the fen. angori concrit yn y ddaear o hyd. unig, tra bod corstiroedd yn cael eu bwydo hefyd sbwriel ynghyd â nifer o byllau glo a gweithfeydd diwydiannol– with numerous coal mines and other industrial works – yet still HIGHLIGHTS: The boardwalks gan nentydd a dŵr daear. Mae nifer o nentydd yn ond eto mae’r gors i raddau helaeth yn gyflawn. the bog remains largely intact. that take you out into the heart HIGHLIGHTS: Similar to the Bog rhedeg fewn i’r ‘gors’, gan greu cynefin cyfoethog of the fen. Fenland views and Walk but return via the ‘Balloon sy’n fwy nodweddiadol o gorstir East Anglia na De fantastic wildlife. The calls of Field’, the site of a World War Two Cymru. Ond yn hanesyddol fe enwyd Crymlyn yn reedbed birds in early summer barrage balloon to deter German ‘gors’ ac mae’r enw wedi aros. and the wildflower display in air attacks on the Llandarcy oil spring and summer. refinery – you can still see the circular concrete anchor points set in the ground. Canolfan y Bog or fen – B4290 Warchodfa Reserve what’s in a name? Centre Llandarcy Strictly speaking Crymlyn Bog should Datblygiad be called Crymlyn Fen. Coed Darcy Development Bogs are fed solely from rainwater, while fens are Gwarchodfa Natur Genedlaethol also fed by streams and groundwater. A number of Cors Crymlyn | Crymlyn Bog streams feed into the ‘bog’, producing a rich habitat National Nature Reserve much more typical of East Anglia’s fenland than South Wales. But historically Crymlyn was christened a ‘bog’ and the name has stuck. Ffordd Gwarchodfa Natur Genedlaethol Beth i gadw llygad amdano What to look out for Rydych Pant y Sais Llwybr Bordiau National Nature Reserve Corslwyni yn wych ar gyfer adar Reedbeds great for birds Boardwalk yma Dinam Mae nifer fawr o delorion y cyrs a thelorion yr hesg yn bridio yma, Large numbers of reed warblers and sedge warblers breed here, You are ynghyd â thelorion Cetti, troellwyr bach, breision y cyrs a along with Cetti’s warbler, grasshopper warbler, reed bunting and Camlas segur rhegennod dŵr. Yn gynnar yn yr haf mae’r warchodfa yn fyw water rail. In early summer the reserve is alive with the sound of here Road gyda sŵn adar yn canu wrth iddynt sefydlu eu tiriogaethau. Rhai birdsong as they set up their territories. Scarcer visitors, normally Tir Isaf ymwelwyr prin, sydd fel arfer i’w gweld yng nghorstir East Anglia, found in the East Anglian fens, include marsh harrier, bearded tit Disused canal yw boda’r gwerni, titw barfog ac aderyn y bwn anhysbys. Hefyd and the elusive bittern. You can also see buzzard, kestrel, Jersey Marine gallwch weld bwncath, cudyll coch, gwalch glas a’r barcud yn sparrowhawk and red kite flying over the reserve. hedfan dros y warchodfa. ER EICH DIOGELWCH: Fantastic fen for bugs • Cadwch ar y llwybrau bordiau pan fyddwch allan ar y corstiroedd Corstir gwych ar gyfer pryfed gan fod yna dir gwlyb peryglus – nid ydym am i chi suddo a marw. Safle Tirlenwi The prize has to go to the fen raft spider – Britain’s largest and • Hen gamlas gyda dŵr dwfn – cadwch draw o ymyl y dŵr a Rydych Tir John Mae’n rhaid rhoi’r wobr i gorryn rat y en – corryn mwyaf a rarest spider, confined to open water areas. Butterflies are pheidiwch â nofio. yma Landfill Site phrinnaf Prydain, sydd wedi’i gyfyngu i ardaloedd o ddŵr agored. plentiful, such as the yellow brimstone. Easiest of all to spot are • Llwybrau mwdlyd mewn tywydd gwlyb – gwisgwch esgidiau gyda gafael da. Ceir yno ddigonedd o löynnod byw, megis melyn y rhafnwydd. the numerous dragonflies and damselflies that hover and dart You are • Ceylau a merlod yn pori ar rannau o’r llwybrau – peidiwch â Urdd y gweision neidr a mursennod sy’n hofran a gwibio ar draws across the bog’s open waters. mynd yn agos atynt na’u bwydo; cadwch gŵn dan reolaeth, ewch here dŵr agored y gors yw’r rai rhwyddaf i’w gweld. o amgylch yr anifeiliaid a chau gatiau tu ôl i chi. Wetland flora Fflora’r gwlypdir Amongst the reed and sedges, special wetland flowers include Port Tennant Ymysg y cyrs a’r hesg , ceir blodau arbennig y gwlypdir sy’n yellow iris, marsh cinquefoil and greater spearwort. Look out for FOR YOUR SAFETY: cynnwys yr ellesgen, pumnalen y gors a’r llafnlys mawr. the big clumps of royal fern – a Crymlyn speciality. • Please stick to the boardwalks when out on the fen as there is Edrychwch am glympiau mawr o redyn cyfrdwy – sy’n arbennig dangerous wet ground – we don’t want you to sink and die. i Grymlyn. • Disused canal with deep water – keep away from the water’s edge and do not swim. A483 • Muddy paths in wet weather – wear footwear with a good grip. © CHRISTIAN FISCHER © CHARLESJSHARP © JOOST J. BAKKER IJMUIDEN • Horses and ponies graze parts of the walks – do not approach or © Airbus Defence & Space a Getmapping. Atgynhyrchwyd drwy ganiatâd Llywodraeth Cymru (Taliadau Gwledig Cymru) – Rhagfyr 2016 try to feed the horses; keep dogs under close control, move round rhedynen gyfrdwy bras y cyrs gellesgen corryn rat y en the herd and shut gates behind you. © Airbus Defence & Space and Getmapping. Reproduced by permission of Welsh Government (Rural Payments Wales) – December 2016 royal fern reed bunting yellow iris fen raft spider www.cyfoethnaturiol.cymru Mae Cyfoeth Naturiol Cymru’n rheoli’r Warchodfa Natur Genedlaethol hon; rhannau o gefn gwlad lle mae enghreitiau arbennig o gynefinoedd a bywyd gwyllt Prydain wedi’u gwarchod. parcio www.naturalresources.wales Llwybr Tynnu Camlas Tennant Llwybr Pant y Sais Llwybr Arfordir Cymru n y warchodfa GNG Natural Resources Wales manages this National Nature Reserve (NNR); areas of the Tennant Canal Towpath Pant y Sais Walk Wales Coast Path parking NNR reserve boundary 0300 065 3000 countryside where special examples of Britain’s habitats and wildlife are protected. .