Alle mensen goed aan het werk, dat is het doel van het Een visie op een Platform de Platform de Toekomst van Arbeid. In Nederland kan beter De opwaardering beter werkend Toekomst van werken hebben we Nederland beschreven zoals het is. Nederland Arbeid Nu onderzoeken we het wenselijke Nederland. Hoe zou van werk het beter werkende Nederland eruitzien? We zien dat er consensus ontstaat over de richting waarin we Nederland willen veranderen. Over de rol die werken speelt in onze levens. Over de noodzakelijke opwaardering hiervan in de nabije toekomst. In deze publicatie beschrijven we deze consensus zo goed mogelijk. Een minstens even belangrijke vraag om te beantwoorden is: Hoe dan? Welke (deel) systemen in werken, leren en verzekeren in Nederland moeten we hervormen om het beter werkende Nederland dichterbij te brengen? De ArgumentenFabriek Toekomst van Arbeid De opwaardering van werk Een visie op een beter werkend Nederland Platform de Toekomst van Arbeid Toekomst van Arbeid Colofon Voorwoord 5 De opwaardering van werk Platform de Toekomst van Arbeid 6 Een visie op een beter werkend Nederland Inleiding Op weg naar consensus 9 Auteurs Consensus over een beter werkend Nederland 16 Jenny Kossen Hoe is deze visie tot stand gekomen? 17 Silvie Zonderland Frank Kalshoven Hoofdstuk 1 Visie op de gewenste uitkomsten 19 Ontwerp 1 Nederland heeft meer menselijk kapitaal 20 Leonie Lous 2 In Nederland doen meer mensen mee op de arbeidsmarkt 22 Willem van den Goorbergh 3 In Nederland levert werken een grotere bijdrage aan 24 ons welbevinden Drukwerk 4 In Nederland levert werken een grotere bijdrage aan 26 Wilco printing & binding de samenleving 5 Werken levert mensen meer inkomen op 28 De Argumentenfabriek 6 Mensen hebben meer zekerheid over werk en inkomen 30 2019 Hoe gaan we verder met deze uitkomsten? 32 www.argumentenfabriek.nl Hoofdstuk 2 De doelen dichterbij 35 Thema’s voor uitwerking van de visie 38 Bijlage 45 Deelnemerslijst 45 Toekomst van Arbeid Voorwoord Alle mensen goed aan het aan te melden bij het Platform de Toekomst werk, dat is het doel van van Arbeid via een van de platformleden het Platform de Toekomst of het secretariaat (secretariaat@ van Arbeid. Het afgelopen toekomstvanarbeid.nl). jaar hebben we een analyse Ons uiteindelijke doel is dat de nood‑ gemaakt van de huidige zakelijke aanpassingen ook daadwerkelijk situatie rond leren, werken gerealiseerd zullen worden. Misschien niet en verzekeren. allemaal. Van belang is dat er betekenisvolle stappen gezet worden in de richting van het Nederland scoort daarin op veel fronten optimaliseren van de waarde van werk. goed, maar we zijn ervan overtuigd dat het beter kan en moet. We denken dat er Wij hopen dat u met ons op basis van deze breed overeenstemming is over de door visie deze stappen wilt zetten. ons beschreven uitgangssituatie (Nederland kan beter werken, Kalshoven, Kossen en Platform de Toekomst van Arbeid Zonderland, 2019). Samen met De Argumentenfabriek presenteren we nu de visie op het ideale Toekomst van Arbeid Nederland, mede op basis van de input van ruim honderd mensen. Een visie die kan worden omschreven als een droom of een ideaalbeeld. Een visie waarmee we een beweging op gang willen brengen. Daarmee zijn we er nog lang niet. De visie en beweging is mooi, maar de concretisering is de echte uitdaging. Die uitdaging gaan wij aan. Dat begint met het bedenken van de noodzakelijke aanpassingen van de inrichting van leren, werken en verzekeren. Dat willen we doen in zo breed mogelijke kring met een zo gevarieerd mogelijk gezelschap. Dus niet alleen praten óver, maar vooral praten mét. We kunnen daarbij alle hulp gebruiken en nodigen u dan ook uit zich hiervoor Voorwoord Toekomst van Arbeid 5 Platform de Toekomst van Arbeid Platform de Toekomst van Arbeid Over werken, leren en verzekeren welzijn voor allen. Het huidige denken en Wat deed het platform in het Alle mensen in Nederland goed aan het werk. handelen leidt tot onvoldoende resultaat. eerste jaar? Dat is het doel van het Platform de Toekomst van Een integrale benadering en op macroniveau Het eerste jaar, van zomer 2018 tot zomer Arbeid. Om dat te realiseren moeten we werken, grote stappen zetten, is nodig om echt tot 2019 stond in het teken van de analyse en leren en verzekeren anders inrichten. Er is een verbeteringen te komen. de droom. We tekenden uit hoe het stelsel transitie nodig, een ingrijpende wijziging van de van werken, leren en verzekeren er nu inrichting van Nederland op macroniveau. Het Wie zitten er in het platform? uitziet en welke resultaten dat oplevert. We Platform de Toekomst van Arbeid is het voertuig De kerngroep bestaat uit Sieto de Leeuw analyseerden wat eraan schort en waarom om deze transitie samen uit te denken en door en Jurriën Koops (ABU), Desirée Curfs dat zo moeilijk oplosbaar is binnen de te voeren. Onze missie is: het vergroten van de en Jan‑Jaap de Haan (Cedris), Michiel de huidige instituties en systemen en wat we waarde van werk. Wilde en Peter Brouwer (Goldschmeding kunnen leren van het buitenland. Vervolgens Foundation), Tof Thissen en Rob Witjes ontwikkelden we een breed gedeelde visie op Wat is het Platform de Toekomst de zelfstandigheid van mensen, hun welzijn (UWV Werkbedrijf), Ton Heerts en leren, werken en verzekeren en dachten we van Arbeid? en gezondheid. Maar ook aan zingeving en Paul Oomens (MBO Raad), Ria van ’t Klooster na over de acties en tactiek van het platform Het Platform de Toekomst van Arbeid (het sociale samenhang. We sluiten onze ogen en Marcel van Bronswijk (NRTO), Anne in de komende jaren. ‘platform’) is een samenwerking van partijen niet voor de schaduwkanten van werk. Wouters en Gerard Groten (AWVN), Harold actief in werken, leren en verzekeren. Te veel uren werken kan de gezondheid Herbert en Antoine Reijnders (Verbond Wat doet het platform na het Partijen streven naar verbeteringen op schaden. We willen ook niet zomaar werk, van Verzekeraars), Ruben van Zwieten (De eerste jaar? deze terreinen. Het is een platform om we willen ‘goed’ werk. Goed in de zin van Nieuwe Poort), Aart van der Gaag, Hans Het platform werkt toe naar de nieuwe fundamenteel te kunnen nadenken over de betekenisvol en bijdragend aan het welzijn Kamps en Fred van Haasteren. Iedereen zit inrichting van leren, werken en verzekeren toekomst van werken, leren en verzekeren, en geluk van mensen. Het doel van het op persoonlijke titel in de kerngroep. De rol in Nederland. Om dit doel te bereiken los van de waan en de belangen van vandaag. platform is daarom ‘goed werk voor alle van deze kerngroep is om de juiste vragen bedenken we welke aanpassingen nodig Niet als intellectuele oefening, maar met als mensen in Nederland’. te stellen. Voor het beantwoorden hiervan zijn, toetsen de ideeën hierover in brede ambitie de besluitvorming in Nederland op zoeken we de inbreng van een zo divers kring, en werken toe naar de implementatie. deze onderwerpen de noodzakelijke duw te Waarom is het platform opgericht? mogelijk gezelschap. We gaan op zoek naar Het succes hiervan ontstaat zowel door de geven. We streven er naar breed gedragen De initiatiefnemers stellen vast dat op uiteenlopende perspectieven en ideeën. kracht van de ideeën als door de brenger bouwstenen te ontwikkelen voor een beter elk van de drie terreinen zelf, en in hun De Argumentenfabriek is de begeleider van de boodschap: een breed platform dat functionerend stelsel van werken, leren en samenhang, volop ruimte is voor verbetering. en penvoerder van het Platform. We Nederland vooruit wil helpen. verzekeren. De stelsels piepen, kraken en schuren. Ze nodigen andere partijen uit om – als zij de zijn niet goed op elkaar afgestemd. Daarom doelstelling onderschrijven – deel te nemen Waar vind ik meer informatie? Waarom de focus op werken? staan 2 miljoen volwassenen werkloos aan aan het platform om zo het fundament Ook meedoen? Of voor vragen, suggesties Ons uitgangspunt is dat werken in de basis de kant. We laten in Nederland zo kansen verder te verstevigen en de slagkracht te en opmerkingen? Mail naar: goed is voor mensen. Werken draagt bij aan liggen op een hogere welvaart en een hoger vergroten. [email protected] De opwaardering van werk Platform de Toekomst van Arbeid 6 Toekomst van Arbeid Toekomst van Arbeid 7 Inleiding Op weg naar consensus Er ontstaat consensus over de richting waarin we Nederland willen ver– anderen. Deze consensus gaat over werk. Over de rol die werken speelt in onze levens. Over de noodzake- lijke opwaardering hiervan in de nabije toekomst. In deze studie proberen we deze consensus zo goed mogelijk te beschrijven. Nederland is (voor velen) een mooi land, maar het kan ook nog zoveel beter. Voor grote groepen mensen is de uitgangssituatie nu ronduit slecht. Denk bijvoorbeeld aan iemand die – ondanks dat hij werkt – niet uit de schulden kan komen, of aan iemand die door discriminatie en vooroordelen geen werk kan vinden. Dit was de hoofdconclusie van Nederland kan beter werken de analyse van de huidige situatie rond werken, leren en verzekeren in Nederland, die eerder in 2019 verscheen. In die studie keken we naar werken door de bril van de levensloop, menselijk kapitaal, lange systemen en vooral van de waarde van werk. Deze begrippen staan toegelicht in het kader op pagina 10‑11. Inleiding Op weg naar consensus Toekomst van Arbeid 9 De bril waarmee we naar werken, leren en verzekeren kijken heeft vier lagen 1 Waarde van werk: Welke thema’s zijn van belang bij het We bezien de waarde van werk in de volle het perspectief van menselijk kapitaal. Ieder nadenken over lange systemen? breedte. Deze waarde is deels economisch mens heeft menselijk kapitaal. Menselijk in de nauwe betekenis: het verwerven van kapitaal bestaat uit vier deelkapitalen, zoals Woningmarkt arbeidsinkomen voor consumptie en sparen, weergegeven in afbeelding 1.