TIJDSCHRifT VAN HET WETENSCHAPPELIJK BUREAU VAN D66 'DOCUMENiÄT\EC&NTRU~ )J DERLANDSE POLITieK\.; ,. E ~ j e pARTIJ n JAARGANG NUMMER 2, APRil 2001 IDEE INHOUD WOENSDAG GEHAKTDAG TUSSENBALANS PAARS 11 trechtelijke vernieuwing en Paars IJ Wouter- Jan Oosten on e geluiden over de stand voor D66 Volksgezondheid, Welzijn en Sport Els Borst: 'Nog niet iedere patiënt is koni door Margo Andrie Te zinnig, zuinig, nuchter en ven door Simo Grotesteden- en Integratiebeleid Cloor ngbert Boneschansker en Marja Janssens , small but beautiful elmut Hetzel Landbouw, Natuurbeheer en Visserij Laurens Jan Brinkho 'De grootste uitdaging is de omslag in het e Aristocraat in de Sociale zaken Minister van voedsel door Rudy Ra fes Verstand, staatssecretaris met v~t aan de grond hur OIof eke van Doorne Economische Zaken a derijn Cels '1/1//111"' "'J' 'J,'" . " ,., ", , .. /11.• '1 ",.'I ~as~e,'" rubrleken: , .. Jan Vis 4 Mijn Idee 36 2 IDEE - APRIL 2001 REDACTIONEEL Aardige jongens, die D66'ers Van D66 wordt wel gezegd dat het een partij is die vooral uit aardige mensen bestaat. Dat lijkt een compli­ ment, maar de constatering is venijnig bedoeld. Aardige mensen maken geen politiek, is de gedachte die erachter schuilt. In dit nummer van Idee wordt een tussenbalans gepresenteerd van de prestaties van het D66-smaldeel in Paars-I1. Centraal daarbij staat de inhoud, mede met het oog op de politieke agenda voor de komende tijd. De bewindslieden komen aan het woord en experts en ervaringsdeskundigen leveren commentaar op hun werk. Met een licht gevoel van gêne moeten we vaststellen dat die commentatoren meer dan eens wijzen op het belang van de persoon van de minister of staatssecretaris. Toch weer die valkuil van aardige mensen, en geen inhoud? Nee, integendeel: Gerrit Ybema bijvoorbeeld blijkt door aardig te zijn tijdens handels­ missies dingen gedaan te krijgen, juist ook omdát hij (net als de anderen) zijn persoon verbindt aan de zaak waarvoor hij verantwoordelijk is. Kortom, dat de persoon ertoe doet, sluit een stevige inzet op de inhoud niet uit. Sterker nog, als de inhoud dat noodzakelijk maakt, accepteert de persoon een etiket als 'duivel'. Dan gaat de principiële inzet voor een medisch-ethisch beleid gericht op individuele autonomie en keuzevrijheid van patiënten vóór alles. En aardig of niet, Els Borst staat klaar om 'gehakt' te maken van haar criticas­ ters. Een andere rode draad in dit nummer is de gespannen verhouding tussen economie, ethiek en politiek. Economische zelfstandigheid móet, aldus Annelies Verstand, dus is het van belang dat vrouwen in hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien. Vanuit de krapte op de arbeidsmarkt wordt dat standpunt onge­ twijfeld verwelkomd, we hebben immers 'handjes' nodig om de economische motor draaiende te houden. Verstand stelt echter niet de materiële noodzaak tot arbeidsparticipatie maar de principiële machtsgelijk­ heid tussen mannen en vrouwen centraal, en is bovendien niet blind voor onbedoelde neveneffecten van brede arbeidsparticipatie. Het aardige van D66 in deze coalitie zit 'm in het algemeen vooral in het streven om mensen in de gelegenheid te stellen hun eigen, individuele keuzes te maken. Mensen tellen. Dat blijkt ook uit de zorgen die Roger van Boxtel heeft over de lost generation: de oudere immigranten uit bijvoorbeeld Marokko en Turkije. De eerlijkheid gebiedt hem onder ogen te zien dat we voor deze groep niet veel meer kunnen doen - al is dat een eerlijk- heid die blijft jeuken. Zijn deze mensen dan als het ware 'afgeschreven'? Misschien in economi­ sche termen, maar Van Boxtel wenst deze mensen toch nadrukkelijk als medeburgers te zien. Dat is een principiële keuze, die temeer opvalt waar de Duitser journalist Helmut HetzeI nog stelt dat hij zich, ofschoon geïnte• greerd buitenlander, politiek-correct als allochtoon moet omschrijven. Laurens Jan Brinkhorst werd bij zijn aan­ treden als minister van LNV door de sector al­ lesbehalve aardig gevonden. Inmiddels blijkt hij door zijn inzet op fatsoen, ethiek en wets­ handhaving, tegen de keer van liberalisatie en consumentisme, toch waardering te oogsten, zelfs van een theocratische boerenvoorman uit de christelijk-sociale traditie. Hoezo, aardige mensen, dus geen inhoud? Tegelijkertijd is het juist Brinkhorst die het scherpst de agenda voor de Nederlandse poli­ tiek bepaalt met zijn pleidooi voor een demo­ cratisch afrekenbaar leiderschap. Hij ontziet daarbij ook zijn eigen partij niet: hij stelt dat D66 nogal eens de hardheid ontbeert die nodig is om in de politieke werkelijkheid overeind te blijven. Kortom, wie aardig wil kunnen zijn, moet ook de nodige hardheid kunnen opbren­ gen. En met de D66'ers in het kabinet lijkt dat aardig te lukken . • 3 IDEE - APRIL 2001 I I • t , , , ,. \ COLUMN De fmale vraag Citaat uit een brief van een Groningse vriend: 'Beste Jan, (... ) Jij en ik hebben wel eens gepraat over dat speeltje van D66, het referendum. Ik was altijd tegen en jij was ervoor. Ben je nu van gedachten veranderd? Groningen was een uitstekend voorbeeld van de onmogelijkheid om complexe vragen met ja en nee te beantwoorden, vindje niet ?' Mijn antwoord is als volgt: 'Beste Hans, Ik ben helemaal niet van gedachten veranderd. Het electoraat had grote belangstelling voor het refe­ M: rendum. Het onderwerp was er dan ook naar. Er zijn weinig pleinen zo bekend als de Groninger del door Jan Vis Grote Markt en als je daaraan wilt gaan sleutelen, lopen de burgers te hoop. Dat de meerderheid van toe de stemmende burgers geen heil zag in de combinatie parkeergarage plus verbetering van de D: Noordwand is vervelend voor het stadsbestuur, maar doet niets toe of af aan de betekenis van het refe­ me rendum als instrument. en linj Je noemt het referendum een uitstekend voorbeeld van de onmogelijkheid om complexe vragen met ja in l en nee te beantwoorden. Dat is een duistere opmerking. In alle vormen van besluitvorming, collectief W: ' of individueel, democratisch of autocratisch, door een vertegenwoordigend orgaan of door de burgers en l zelf - in al die manieren van besluiten komt tenslotte altijd de finale vraag aan de orde: voeren we het md plan uit, ja ofnee. Ik zou niet weten hoeje anders moet antwoorden dan met ja of nee. D: me Zeker: aan de laatste vraag gaat meestal heel wat vooraf Het oorspronkelijke plan kan in de loop van is, een langdurig overwegingsproces op allerlei manieren zijn aangepast. Zo zal het in Groningen ook nie wel zijn gegaan. De Noordwand van de Grote Markt (verwoest in april '45) is kort na de Bevrijding got armetierig herbouwd. Je hoeft geen volbloed Groninger te zijn om te vinden dat het tijd is voor ver­ OVE betering. Maar ja, dat is duur en dus moest er een list worden verzonnen: de parkeergarage. Want nel met zoiets in het hart van de stad valt geld te verdienen en het maakt het centrum aantrekkelijk voor de ondernemers. wo De Groningse oplossing is heel erg traditioneel. Ik weet niet hoeveel gemeenten hebben in de afgelo­ me pen jaren iets vergelijkbaars gedaan. Een aardig plan financieel realiseerbaar te maken door er een W: parkeervoorziening of een recreatie voorziening, een hotel of een veel te groot warenhuis aan vast te dal plakken. D: Want dat is dé manier om de kapitaalkrachtige projectontwikkelaar over de streep te trekken. mo De finale vraag wordt dan steeds: zeggen we ja tegen het plan inclusief de minder leuke maar finan­ bIe cieel noodzakelijke onderdelen, of vinden we de nadelen te groot en zeggen we dus maar nee. Hoe com­ VO( plex de materie ook moge zijn: steeds komt het daarop neer: "ja" of"nee". nOl eer Of die vraag wordt beantwoord via de vorm van de representatieve democratie (door de gemeente­ nal raad) of rechtstreeks (bij referendum) maakt principieel geen verschil. Burgers en raadsleden moeten W: I tenslotte allebei kiezen uit "ja" of"nee". voc Zijn de volksvertegenwoordigers misschien verstandiger dan het volk zelf? Kunnen zij een complex die probleem beter overzien dan de burgers? Is dat watje bedoelt? ger. Dat is het oeroude argument van alle regenten dat ook is gebruikt tegen het kiesrecht van de gewone ont man en - langer nog - van de gewone vrouw. Maar dat terzijde. sta Belangrijker is dat voor zo'n gedachte eigenlijk helemaal geen grond is. Onder de burgerij gaat van­ mo daag de dag heel wat deskundigheid schuil - zeker in een universiteitsstad als Groningen. En, over­ D: schat de deskundigheid van de raadsleden alsjeblieft niet. Er zijn er vaak maar een paar die de W: details kennen - de meesten volgen de woordvoerder, al of niet gedwongen door coalitie belangen wo; (waar de burgerij geen last van heeft ...). D: ' Natuurlijk kan de burgerij een verkeerd besluit nemen· net zoals de raad dat kan. Wie gelijk heeft, vra zal de tijd dan wel leren. Maar hoe dan ook: het referendum is en blijft een uitstekende manier om ger uiting te geven aan het recht van de burgers om in laatste instantie de eigen situatie zelf te bepalen. W: Mr. JJ. Vis is lid van de Raad van Daarom ben ik er nog steeds voor. der State en oud·hoogieraar staats· Met vriendelijke groet, D: recht. Jan VIS' De , 4 IDEE· APRIL 2001 PERSPECTI E F Staatsrechtelijke vernieuwing en Paars 11 door Wouter-Jan Oosten Hoe waardevol is het the- Na Paars I en een paar jaar punten wijzen. En een partijleider links • ma staatsrechtelijke ver- van het politieke centrum kan daarbij Paars 11 kijkt Idee naar het W • nieuwing eigenlijk? goed vooraan staan. Nu slaagt Thom de M: 'Die waarde moet niet overschat wor­ scorebord van de coalitie. Graaf er ook al wel in om ophef te veroor­ den. Het is een dooddoener, maar het gaat Omdat we niet in de laatste zaken door iets te zeggen. Je moet echter toch goed hier?' voorzichtig zijn dat aan hetgeen je roept D: 'Staatsinrichting is voor de meeste plaats benieuwd zijn naar wat voorbijgegaan wordt, juist omdat je roept.' mensen niet interessant, voor materiële voor D66 de stand is, steUen W: Is D66 niet de partij die zich het sprook­ en praktische zaken is er meer belangstel­ je van Peter en de wolf niet voor de geest ling.