Zaopatrzenie w wodę w Gminie Gniewino Tempo rozwoju gospodarczego gminy Gniewino jest w znacznym stopniu uzależnione od panujących w jej obrębie warunków zaopatrzenia w wodę. Gmina Gniewino zaopatrywana jest w wodę w całości pochodzącą z ujęć wód podziemnych, za co odpowiedzialna jest spółka GPK (Gniewińskie Przedsiębiorstwo Komunalne Sp. z o.o.) w Kostkowie. Dzięki zastosowaniu przez spółkę przemyślanych i odpowiednich, w stosunku do panujących warunków, rozwiązań technicznych w zakresie eksploatacji, oczyszczania i dystrybucji produkowanej wody, możliwe jest jej dostarczenie odbiorcom w optymalnej ilości, jakości oraz pod odpowiednim ciśnieniu. Na przestrzeni kilkudziesięciu lat, potrzeby wodne mieszkańców gminy Gniewino były zaspokajane w wyniku eksploatacji 23 ujęć wody podziemnej. Prawie każda miejscowość na terenie gminy posiadała własne ujęcie wody, które przy wykorzystaniu lokalnego wodociągu obsługiwało w głównej mierze jedną bądź dwie wsie. Jednakże, po wprowadzeniu przez Ministra Zdrowia nowych przepisów dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia – szczególnie w zakresie ograniczenia w niej dopuszczalnych zawartości związków żelaza (z 0,5 na 0,2 mgFe/dm3) oraz manganu (z 0,1 na 0,05 mgMn/dm3) – ówczesny gminny system zaopatrzenia w wodę wymagał gruntownej przebudowy. Po szczegółowej analizie warunków i potrzeb zaopatrzenia w wodę, przyjęto koncepcję rozbudowy i modernizacji sześciu perspektywicznych ujęć wód podziemnych, likwidacji bądź wyłączenia z eksploatacji ujęć znajdujących się w stanie niezadawalającym, a także prowadzenia ciągłej inwentaryzacji, modernizacji i rozbudowy sieci wodociągowej. Dzięki podjętym decyzjom uniknięto potrzeby budowy kilkunastu stacji uzdatniania wód, które generowałyby dodatkowe koszty ich utrzymania oraz monitoringu. Gminny system wodociągowy jest obecnie zasilany w wyniku eksploatacji 5 ujęć wód podziemnych: Chynowie, Czymanowo, Gniewino II, Kostkowo (Młoty) oraz Mierzynko. Na działającym niegdyś ujęciu Gniewino I przebiegają obecnie prace modernizacyjne, po ukończeniu których zostanie ono włączone do lokalnej sieci wodociągowej. Z użytkowania wyłączone zostały następujące ujęcia: Bychowo, Dąbrówka, Jęczewo, Kostkowo, Lisewo I, Lisewo II, Mierzyno, Opalino, Perlino, Płaczewo, Rukowo, Rybno, Salino, Słuszewo, Strzebielinek, Strzebielinko i Toliszczek. Woda zasilająca gminne wodociągi w całości pochodzi z utworów czwartorzędowych, które ujmowane są za pomocą 7 studni o głębokościach mieszczących się w przedziale od 76,0 do 99,5 m. Wydajność eksploatacyjna danych otworów studziennych wynosi od 25 do 100 m3/h, co przy danych warunkach hydrogeologicznych powoduje obniżenie się zwierciadła wody w studniach odpowiednio od 1,0 do 8,3 m. Całkowity pobór wód podziemnych w 2015 roku wyniósł 568232 m3, co w odniesieniu do sumarycznej wielkości zatwierdzonych zasobów eksploatacyjnych dla użytkowanych ujęć (510 m3/h) stanowi niemal 13%. Wszystkie gminne ujęcia posiadają stosowne pozwolenia wodnoprawne, wydane przez Starostę Wejherowskiego, w których określone zostały wytyczne co do sposobu i wielkości eksploatacji wód podziemnych. Największym ujęciem wód podziemnych na terenie gminy jest ujęcie Gniewino II, które pokrywa około 78% rocznego zapotrzebowania na wodę (Ryc.1). Eksploatowana z tego ujęcia woda przeznaczona jest na cele komunalne pobliskich miejscowości, a także funkcjonowanie zakładów przemysłowych działających głównie w branży spożywczej. Na cele technologiczne (produkcyjne) przeznaczone jest około 50% ogólnej produkcji wody z ujęcia Gniewino II w skali rocznej. Drugim z kolei największym ujęciem wód podziemnych na terenie gminy jest ujęcie Czymanowo (Ryc.1). Początkowo ujęcie to miało pobierać wodę głównie na cele związane z budową i funkcjonowaniem Elektrowni Jądrowej „Żarnowiec”, której budowa po fali protestów została wstrzymana na przełomie lat 80-tych i 90-tych. Aktualnie ujęcie Czymanowo zaopatruje w wodę miejscowości gminne położone nad Jeziorem Żarnowieckim. Pozostałe ujęcia wód podziemnych (Kostkowo-Młoty, Mierzynko i Chynowie) mają już niewielki udział w ogólnej produkcji wody na terenie gminy (Ryc.1). Wynika to głównie z lokalnego zasięgu wodociągów, które w wodę zaopatrują znacznie mniejszą liczbę odbiorców. Eksploatowana na tych ujęciach woda przeznaczona jest przede wszystkim na cele konsumpcyjne, socjalno-bytowe, a także związane z funkcjonowaniem gospodarstw rolnych. Rozkład zapotrzebowania na wodę w obrębie gminy Gniewino nie jest równomierny na całym obszarze, czego powodem jest rozproszony charakter zabudowy obszaru wiejskiego oraz rodzaj odbiorców. Największe zapotrzebowanie na wodę przejawia się w rejonie miejscowości Gniewino oraz zabudowy w pobliżu Jeziora Żarnowieckiego. Natomiast, pod względem rodzaju odbiorców, największe zapotrzebowanie na wodę wyraża przemysł działający głównie w branży spożywczej, który nieznacznie przewyższa potrzeby wodne stałych mieszkańców gminy Gniewino (Ryc.2). Chynowie Mierzynko Sezonowi 3% 3% turyści Kostkowo Przemysł 1% (Młoty) spożywczy 4% 51% Czymanowo 12% Stali mieszkańcy Gniewino II 48% 78% Ryc. 1. Procentowy udział ujęć w łącznym zaopatrzeniu w wodę na Ryc. 2. Procentowy podział zapotrzebowania na wodę w granicach gminy obszarze gminy Gniewino (2015r.) Gniewino w odniesieniu do rodzaju odbiorcy Wody podziemne w rejonie ujęć eksploatowanych oraz ujęcia aktualnie modernizowanego (Gniewino I), ze względu na budowę geologiczną oraz warunki występowania wód podziemnych, są słabo bądź praktycznie niezagrożone potencjalnym dopływem zanieczyszczeń z powierzchni terenu do ujmowanej warstwy wodonośnej. Ponadto, tereny eksploatowanych ujęć są ogrodzone, zagospodarowane zielenią oraz utrzymywane w odpowiedniej czystości, a otwory studzienne zostały zabezpieczone w sposób taki, aby do ich wnętrza nie przedostały się wody opadowe oraz gruntowe. Stan gminnego systemu zaopatrzenia w wodę, w skład którego wchodzą studnie, stacje uzdatniania wody oraz wodociągi jest nieprzerwalnie monitorowany i analizowany, dzięki czemu możliwe jest szybkie podjęcie niezbędnych kroków w przypadku wystąpienia jakiejkolwiek awarii. Natychmiastowe wykrycie nieprawidłowości w funkcjonowaniu systemu zaopatrzenia w wodę umożliwia zintegrowany system zarządzania i monitorowania systemem, a także prowadzone w ramach monitoringu ilościowego i jakościowego pomiary i badania w zakresie: wielkości poboru wody, położenia zwierciadła wody podziemnej oraz stanu jakościowego wód surowych oraz uzdatnionych. Podsumowując, przeprowadzone na przestrzeni ostatnich lat modernizacje i rozbudowy wybranych ujęć wód podziemnych oraz sieci wodociągowych, znacznie poprawiły gminne warunki zaopatrzenia w wodę. Eksploatowana na ujęciach woda, w pełni pokrywa zapotrzebowanie na wodę narzucone zarówno przez zakłady przemysłowe jak i stałych mieszkańców, a w sezonie letnim dodatkowo corocznie rosnącą liczbę turystów. Ponadto, jakość, zasobność, dostępność oraz odporność na zanieczyszczenia wód podziemnych sprawia, iż gmina posiada znaczne rezerwy wody, które mogą być wykorzystane w przyszłości. Ma to szczególnie ważne znaczenie dla dalszego rozwoju gospodarczego obszaru gminy, czyniąc go atrakcyjnym zarówno pod względem inwestycyjnym jak i turystycznym. mgr Dawid Potrykus specjalista ds. monitoringu w GPK Sp. z o.o. (hydrogeolog) doktorant Politechnika Gdańska Wydział Inżynierii Lądowej i Środowiska Katedra Geotechniki, Geologii i Budownictwa Morskiego .