PAÑSTWOWYINSTYTUTGEOLOGICZNY PAÑSTWOWYINSTYTUTBADAWCZY KRZYSZTOFWROTEK G³ówny koordynator Szczegó³owej Mapy Geologicznej Polski —W. MORAWSKI KoordynatorregionuPolskipó³nocno-wschodniejiwschodniej—S.LISICKI OBJAŒNIENIA DO SZCZEGÓ£OWEJ MAPY GEOLOGICZNEJ POLSKI 1:50000 Arkusz D¹browaBia³ostocka(225) (z1fig.,3tab.i3tabl.) WARSZAWA 2017 Autor:KrzysztofWROTEK PrzedsiêbiorstwoGeologicznePOLGEOLSA ul.Berezyñska39,03-908Warszawa Redakcja merytoryczna:El¿bietaNAUWALDT ISBN978-83-7863-752-3 ©Copyrightby Ministerstwo Œrodowiska, Warszawa 2017 Przygotowanie wersji cyfrowej: Stanis³aw OLCZAK, SebastianGURAJ SPISTREŒCI I.Wstêp .......................................................... 5 II.Ukszta³towaniepowierzchniterenu.......................................... 10 III.Budowageologiczna ................................................. 14 A.Stratygrafia..................................................... 14 1.Kreda ...................................................... 14 a.Kredagórna ................................................. 14 Santon ................................................... 14 Kampan .................................................. 14 2.Paleogen .................................................... 15 a.Paleocen ................................................... 15 b.Eocen–oligocen ............................................... 16 3.Neogen ..................................................... 16 a.Miocen ................................................... 16 4.Czwartorzêd .................................................. 16 a.Plejstocen .................................................. 16 Zlodowacenianajstarsze .......................................... 17 ZlodowacenieNarwi .......................................... 17 Stadia³dolny ............................................ 17 Interstadia³ ............................................. 17 Stadia³górny ............................................ 17 Interglacja³augustowski .......................................... 17 Zlodowaceniapo³udniowopolskie ..................................... 19 ZlodowacenieNidy .......................................... 19 Stadia³dolny ............................................ 19 Interstadia³ ............................................. 20 Stadia³górny ............................................ 20 Interglacja³ma³opolski......................................... 21 ZlodowacenieSanu1 ......................................... 21 Stadia³dolny ............................................ 21 Stadia³górny ............................................ 22 Interglacja³ferdynandowski ...................................... 23 ZlodowacenieSanu2 ......................................... 24 Interglacja³wielki ............................................. 24 Interglacja³mazowiecki ........................................ 25 ZlodowacenieLiwca .......................................... 25 Interglacja³Zbójna ........................................... 26 Zlodowaceniaœrodkowopolskie ...................................... 26 ZlodowacenieOdry .......................................... 26 Stadia³dolny ............................................ 26 Interstadia³ ............................................. 27 Stadia³górny ............................................ 28 Interglacja³lubawski .......................................... 28 ZlodowacenieWarty .......................................... 28 Stadia³dolny ............................................ 28 Interstadia³ ............................................. 29 Stadia³œrodkowy .......................................... 29 Stadia³górny ............................................ 30 Interglacja³eemski ............................................. 32 Zlodowaceniapó³nocnopolskie ...................................... 33 ZlodowacenieWis³y .......................................... 33 Stadia³œrodkowy .......................................... 33 b.Czwartorzêdnierozdzielony ........................................ 35 c.Holocen ................................................... 35 B.TektonikairzeŸbapod³o¿aczwartorzêdu ..................................... 36 C.Rozwójbudowygeologicznej ........................................... 36 IV.Podsumowanie .................................................... 42 L i e t a t u r a ....................................................... 43 SPISTABLIC TablicaI—Szkicgeomorfologicznywskali1:100000 TablicaII—PrzekrójgeologicznyC–D TablicaIII—Szkicgeologicznyodkrytywskali1:100000 I.WSTÊP Arkusz D¹browa Bia³ostocka (225) Szczegó³owej Mapy Geologicznej Polski 1:50 000 (SMGP) wyznaczaj¹ wspó³rzêdne geograficzne: 23°15'–23°30' d³ugoœci geograficznej wschodniej oraz 53°30'–53°40' szerokoœci geograficznej pó³nocnej. Administracyjnie obszar arkusza znajduje siê w województwie podlaskim i obejmuje gminy: D¹browaBia³ostocka(miastoigmina),Sidraorazczêœægmin—Augustów,SuchowolaiJanowo. Arkusz D¹browa Bia³ostocka zosta³ opracowany na podstawie projektu badañ geologicznych (Maksiak, We³niak, 1997) zatwierdzonego decyzj¹ numer GK koklAO/489-NY-13/98 z dnia 24.08.1998 przez G³ównego Geologa Kraju. W projekcie tym by³y okreœlone dwa zadania geologiczne: szcze- gó³owe rozpoznanie budowy geologicznej obszaru oraz zbadanie, czy l¹dolód stadia³u œrodkowego zlodowaceniaWis³ywkroczy³naomawianyteren. Zdjêcie geologiczne zosta³o wykonane przez K. Wrotka w latach 2006–2008 (powierzchnia 300 km2) i E. Rycio w 2008 roku (powierzchnia oko³o 12 km2) na podk³adzie mapy topograficznej w uk³adzie „1942”. W trakcie prac terenowych wykonano 235 sondowañ mechanicznych o g³êbokoœci do 27,0 m i ³¹cznym metra¿u 1670,5 m; 665 sondowañ rêcznych o g³êbokoœci do 3,6 m i ³¹cznym metra¿u 2004,0 m; opisano 129 ods³oniêæ, dziewiêæ wkopów i szurfów oraz sprofilowano szeœæ studni kopanych i wierco- nych. Namapiegeologicznejprzedstawiono59wybranychpunktówdokumentacyjnych(tab.1). Materia³ dokumentacyjny, zebrany w trakcie prac terenowych, zosta³ uzupe³niony o dane archi- walne: 49 profili otworów hydrogeologicznych, 217 profili otworów surowcowych i innych otworów p³ytkich (Czaplicka, 1952; Wyrwicka, 1952; Bittner, 1957) oraz 109 profili sond i otworów wykonanych w celu udokumentowania torfowisk. £¹czna liczba punktów dokumentacyjnych na obszarze arkuszawynosi1419,codajeœrednio4,52punktunakm2. Do rozpoznania budowy geologicznej omawianego obszaru wykorzystano równie¿ wyniki ba- dañgeofizycznych(Doktóriin.,1987;Granicznyiin.,1995). 5 T a b e l a 1 Wykaz punktówdokumentacyjnychzamieszczonychnamapiegeologicznej Numer punktu Rodzajpunktu Lokalizacja Rzêdna G³êbokoœæ Uwagi dokumentacyjnego (miejscowoœæ) (m n.p.m.) (m) na mapie w notatniku (wed³ug s³ownika)* geologicznej terenowym 1 2 3 4 5 6 7 1 231 sm Ma³yszówka 155,0 11,0 PrzekrójgeologicznyA–B 2 232 sm Ma³yszówka 154,5 10,0 PrzekrójgeologicznyA–B 3 230 sm Ma³yszówka 160,0 10,0 PrzekrójgeologicznyA–B 4 229 sm Ma³yszówka 162,5 10,0 PrzekrójgeologicznyA–B 5 351 sr Jasionówka 169,0 10,0 PrzekrójgeologicznyA–B 6 225 sm Jasionówka 167,0 10,0 Przekrój geologicznyA–B 7 224 sm Jasionówka 168,0 10,0 PrzekrójgeologicznyC–D Przekrój geologiczny C–D, osady organicz- 8 1074 sr Jaczno 128,0 2,3 ne interglacja³u eemskiego 9 37 sm Sidra–korytorzeki 123,5 22,0 PrzekrójgeologicznyC–D PrzekrójgeologicznyC–D,osadyorganicz- 10 51 sm Dubaœno 140,5 11,0 neinterglacja³ueemskiego 11 7 sm Suchodolina 180,0 15,0 PrzekrójgeologicznyC–D 12 S12/7 sr BrzozowoKolonia 166,0 10,5 PrzekrójgeologicznyC–D 13 222 sm Brzozowo 170,0 20,0 PrzekrójgeologicznyA–B 14 221 sm Brzozowo 174,0 10,0 PrzekrójgeologicznyA–B 15 220 sm Krug³o 170,0 23,0 PrzekrójgeologicznyA–B 16 219 sm Krug³o 166,0 10,0 PrzekrójgeologicznyA–B 17 218 sm Krug³o 169,0 10,0 PrzekrójgeologicznyA–B Przekrój geologiczny C–D, osady organicz- 18 11 sm KoloniaJa³ówkaN 194,0 10,0 ne interglacja³u eemskiego przebadane pali- nologicznie 19 149 od SadowoKolonia 211,0 7,0–12,0 Wielkieblokizlepieñców Krautworówkampanunapowierzchni 20 274 od NieroœnoKolonia 170,0 8,0 terenu(wyrobisko) 21 210 sm £ozowo 142,5 12,0 PrzekrójgeologicznyA–B 22 233 sm £ozowo 151,0 10,0 PrzekrójgeologicznyA–B 23 215 sm £ozowo 164,0 10,0 PrzekrójgeologicznyA–B 24 216 sm Nieroœno 163,5 10,0 PrzekrójgeologicznyA–B 25 217 sm Nieroœno 166,0 10,0 PrzekrójgeologicznyA–B Osadyinterglacja³ueemskiegoprzebadane 26 176 sm Kalwiñszczyzna 170,0 8,0 palinologicznie 27 12 sm KolonieBachmackie 185,5 15,0 Jeziorzyskointerglacja³ueemskiego 28 206 sm KoloniaS³omianka 175,5 10,0 PrzekrójgeologicznyA–B 29 207 sm KoloniaS³omianka 162,5 10,0 PrzekrójgeologicznyA–B 30 443A+B od KoloniaS³omianka 170,0 5,0 PrzekrójgeologicznyA–B 31 208 sm KoloniaReszkowce 152,0 10,0 PrzekrójgeologicznyA–B 32 209 sm Kolonia£ozowo 150,0 10,0 PrzekrójgeologicznyA–B 33 B-6 sm Zacisze 160,5 6,0 34 B-5 sm Zacisze 160,5 6,0 35 B-4 sm Zacisze 161,0 11,4 Osadyinterglacja³ueemskiegoprzebadane palinologicznieprzezCzaplick¹(1952) 36 B-3 sm Zacisze 161,0 6,0 iBittnera(1957) 37 B-2 sm Zacisze 161,5 6,0 38 B-1 sm Zacisze 162,0 5,8 Osadyinterglacja³ueemskiegoprzebadane 39 18 sm Po³omin 179,5 6,0 palinologicznie 6 cd.tabel1 1 12 3 4 56 7 Osady deluwialne prawdopodobnie na osa- 40 551 wk Kopciówka 184,0 4,5 dach organicznych interglacja³u eemskiego przebadane palinologicznie 41 205 sm Reszkowce Kolonia 183,5 10,0 Przekrój geologiczny A–B 42 235 sm Reszkowce Kolonia 178,5 10,0 Przekrój geologiczny A–B 43 S18/3 sm Wólka Kolonia 194,0 Przekrój geologiczny A–B 44 S18/5 sm Kolonia Stefanowo 189,0 10,0 Przekrój geologiczny A–B 45 S18/7 sm Kolonia Stefanowo 200,0 10,0 Przekrój geologiczny A–B 46 162 sm Kolonia Jurasze 177,5 7,0 47 161 sm Kolonia