Przegląd Przyrodniczy XXV, 1 (2014): 64-71 Dariusz Konopko, Marcin Stanisław Wilga PRZYCZYNEK DO POZNANIA CHRZĄSZCZY COLEOPTERA TRÓJMIEJSKIEGO PARKU KRAJOBRAZOWEGO A contribution to the staudy of coleoptera in Trójmiejski Landscape Park ABSTRAKT: W trakcie kilkuletnich badań terenowych na obszarze Trójmiejskiego Parku Krajobra- zowego wykazano 198 gatunków chrząszczy Coleoptera. Głównym obiektem badań były trzy rodziny: biegaczowate Carabidae, kózkowate Cerambycidae i żukowate Scarabaeidae. Uzupełnieniem publikacji jest wykaz chrząszczy z innych rodzin, poławianych i obserwowanych okazyjnie podczas prowadzo- nych badań. SŁOWA KLUCZOWE: Trójmiejski Park Krajobrazowy, Coleoptera: Carabidae, Cerambycidae, Scara- baeidae, badania faunistyczne. ABSTRACT: In the course of a few years long field research in the area of Trójmiejski Landscape Park 198 species of beetle Coleoptera were found. The research focused on three families: carabid beetles Carabidae, longhorn beetles Cerambycidae and scarab beetles Scarabaeidae. The publication is sup- plemented with a list of beetles from other families, caught and observed incidentally during the re- search. KEY WORDS: Trójmiejski Landscape Park, Coleoptera: Carabidae, Cerambycidae, Scarabaeidae, fau- nistic research. Wprowadzenie tych Cerambycidae i żukowatych Scarabae- idae (Ciechanowski et al. 2001). Przyczynek Współczesna wiedza o chrząszczach do poznania chrząszczy doliny Samborowo Insecta: Coleoptera Trójmiejskiego Parku opublikowali Wilga et al. (1999). Cząstkowe Krajobrazowego (TPK) jest wysoce nieza- dane dotyczące wybranych miejsc na terenie dowalająca. Jak dotąd, nie prowadzono na TPK przedstawili także Kowalczyk i Zieliń- tym obszarze systematycznych wieloletnich ski (1998, 2000) oraz Ciechanowski et al. badań terenowych, czego konsekwencją jest (2012). Autorzy niniejszego artykułu uznali brak syntetycznych opracowań. Przepro- za wskazane udostępnienie wyników włas- wadzona w 2000 roku na zlecenie Zarządu nych badań i obserwacji nad w/w rodzinami TPK waloryzacja faunistyczna wybranych chrząszczy, mogących pomóc w sporządze- dolin Parku wykazała zaledwie 35 gatunków niu planów ochrony całego obszaru Parku chrząszczy z 4 rodzin: biegaczowatych Cara- oraz położonych na jego obszarze wybra- bidae, jelonkowatych Lucanidae, kózkowa- nych rezerwatów przyrody. 64 Konopko D., Wilga M. S. – Przyczynek do poznania chrząszczy Coleoptera Trójmiejskiego... Teren badań i metody ficznej. Lokalizację miejsc połowu oraz ob- serwacji przedstawiono na mapie – ryc. 1. Badania prowadzono w latach 2005- 2006 i 2010-2011 na terenie północnego kompleksu TPK. Biegaczowate łowiono Wyniki badań głównie w Dolinie Cisówki (CF34), w nie- wielkiej dolinie erozyjnej o długości około 4 W trakcie przeprowadzonych badań wy- km, odwadnianej przez potok „Cisówka”, od kazano łącznie 198 gatunków chrząszczy, w którego powstała nazwa doliny. W środko- tym: 60 gatunków należących do rodziny wej jej części znajduje się rezerwat przyrody biegaczowatych, 32 do rodziny kózkowa- „Cisowa” chroniący płaty buczyn, grądów tych, 27 do nadrodziny żuków i 79 gatun- i łęgów (Buliński i Szmeja 1981, Herbich i ków należących do innych rodzin. Herbich 2001). Podział systematyczny i nazewnictwo Do zebrania materiału zastosowano przyjęto za Catalogue of Palaearctic Co- zmodyfikowane, suche pułapki ziemne Bar- leoptera (Löbl i Smetana 2003, 2004, 2006, bera. Posługiwano się plastikowymi pojem- 2007, 2008, 2011). Gatunki zagrożone wy- nikami o pojemności 195 ml, wkopanymi ginięciem wydzielono w oparciu o „Czer- w ziemię tak, aby otwór znajdował się na woną listę zwierząt ginących i zagrożonych poziomie gruntu. Pojemniki opróżniano co w Polsce” (Pawłowski et al. 2002); podziału dwa-trzy dni. Zebrany materiał identyfiko- na preferencje środowiskowe dokonano na wano za pomocą kluczy do oznaczania owa- podstawie informacji z „Katalogu fauny Pol- dów (Pawłowski 1974, Hurka 1996). ski” (Burakowski et al. 1973, 1978, 1983), o Kózkowate Cerambycidae, poświętniko- ile nie zaznaczono inaczej. wate Scarabaeidae i gnojarzowate Geotru- W wykazach gatunków wykorzystano pidae odławiano w Dolinie Marszewskiej akronimy nazw dolin objaśnione przy ryci- (CF34), oddzielonej od Doliny Cisówki za- nie 1. Gatunki znajdujące się w prywatnym lesioną wyniosłością morenową. W górnej zbiorze entomologicznym Dariusza Ko- części tej doliny znajduje się użytkowana, nopko oznaczono indeksem „1”, chrząszcze lekko wilgotna ziołoroślowa kośna łąka, oznaczane ze zdjęć fotograficznych – indek- odwadniana przez niewielki ciek, na której sem „2”. łowiono kózkowate i poświętnikowate czer- pakiem entomologicznym, bądź zbierano z roślin żywicielskich. Występowały one na Wykaz gatunków: kwiatach selerowatych Apiaceae Lindl., ró- żowatych Rosaceae Juss., astrowatych Aste- CARABIDAE – biegaczowate raceae Dum. i innych roślinach zielnych, Nebrinae: Leistus rufomarginatus (Duft.)1 - a gnojarzowate, plugi Aphodius i zatrawce Ci, Leistus terminatus (Panz.)1 - Ci, Nebria Onthophagus wybierano z ekskrementów brevicollis (F.) 1 - Ci, Notiophilus biguttatus krowich. (F.) 1 - Ci, Informacje o pozostałych gatunkach Cicindelinae: Cicindela sylvatica (L.) 1 - Pa, pochodzą z badań autorów prowadzonych Cicindela hybrida (L.) 1 - Pa, Cicindela cam- metodą „na upatrzonego”, obejmujących pestris (L.) 1 - Ce, zwłaszcza południową część TPK – Lasy Loricerinae: Loricera pilicornis (F.) 1 - Ma, Oliwskie. Najwięcej danych pochodzi z do- liny Samborowo i z trzech innych dolin: Zie- lonej, Czystej Wody i Radości. Gromadzono 1 Gatunek chrząszcza przechowywany w pry- je głównie w postaci dokumentacji fotogra- watnym zbiorze entomologicznym autora ar- tykułu 65 Przegląd Przyrodniczy XXV, 1 (2014) Ryc. 1. Lokalizacja miejsc połowu oraz obserwacji chrząszczy w Trójmiejskim Parku Krajobrazowym (TPK): A – granica otuliny Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego, B – położenie miejsc połowu oraz obserwacji chrząszczy. Objaśnienia: 1 – Dolina Cedronu (Ce), 2 – Jeziora Pałsznik i Wygoda (Pa), 3 – Dolina Zagórskiej Strugi (Zs), 4 – Dolina Ci- sówki (Ci), 5 – Dolina Marszewska (Ma), 6 – Stawowie (St), 7 – Dolina Czystej Wody (Czw), 8 – Dolina Radości (Ra), 9 – Doliny: Zielona (Zi) i Samborowo (Sa), C – rezerwat przyrody „Cisowa”. Fig. 1. Location of beetle catching and observation sites in Trójmiejski Landscape Park (TPK): A – borderline of Trójmiejski Landscape Park buffer zone, B – beetle catching and observation sites. Legend: 1 – Cedronu Valley (Ce), 2 – Lakes Pałsznik and Wygoda (Pa), 3 –Zagórska Struga Valley (Zs), 4 – Cisówka Valley (Ci), 5 –Marszewska Valley (Ma), 6 – Stawowie (St), 7 –Czysta Woda Valley (Czw), 8 –Radość Valley (Ra), 9 – Val- leys: Zielona (Zi) and Samborowo (Sa), C – nature reserve „Cisowa”. 66 Konopko D., Wilga M. S. – Przyczynek do poznania chrząszczy Coleoptera Trójmiejskiego... Carabinae: Calosoma inquisitor (L.) - Sa, Rhagium mordax (Deg.) 1 - Ra, Rhagium in- Carabus granulatus (L.) - Ci, Carabus ar- quisitor (L.) 1 - Ci, Grammoptera ruficornis censis (Hrbst.) - Ci, Carabus nemoralis (F.) 1 - Ci, Alosterna tabacicolor (Deg.) 1 - Ma, (Mull.) - Ci, Carabus convexus (F.) - Ci, Pseudovadonia livida (F.) 1 - Ma, Anoplodera Carabus cancellatus (Ill.) - Ci, Carabus hor- sexguttata (F.) 1 - Ma, Corymbia rubra (L.) 1 tensis (L.) - Ci, Carabus glabratus (Payk.) - Ci, Stictoleptura maculicornis (Deg.) 1 - Ma, - Ci, Carabus intricatus (L.) - Ce, Carabus Anastrangalia sanguinolenta (L.) 1 - Ma, Di- violaceus (L.) - Ci, Carabus coriaceus (L.) noptera collaris (L.) 1 - Ci, Pachytodes ceram- - Zi, Cychrus caraboides (L.) 1 - Ci, byciformis (Schrk.) 1 - Ma, Leptura quadri- Elaphrinae: Elaphrus cupreus (Duft.) 1 - Pa, fasciata (L.) 1 - Zs, Rutpela maculata (Poda) Broscinae: Broscus cephalotes (L.) 1 - Ci, 1 - Ma, Stenurella melanura (L.) 1 - Ma, Ste- Trechinae: Asaphidion pallipes (Schrk.) 1 - nurella bifasciata (Mull.) 1 - Ma, Stenocorus Ci, Asaphidion flavipes(L.) 1 - Ci, Bembidion meridianus (L.) 1 - Ma, bruxellense (Wesmael) 1 - Za, Bembidion ni- Aseminae: Spondylis buprestoides (L.) 1 - Ci, tidulum (Marsh.) 1 - Za, Patrobus atrorufus Cerambycinae: Aromia moschata (L.) 1 - (Ström) 1 - Ci, Ra, Molorchus minor (L.) - Sa, Molorchus Harpalinae: Harpalus signaticornis (Duft.) umbellatarum (Schreb.) 1 - Ci, Ropalopus fe- 1 - Pa, Harpalus latus (L.) 1 - Ci, Harpalus moratus (L.) 1 - Zs, Clytus arietis (L.) 1 - Ma, laevipes (Zettersted) 1 - Ci, Pseudoophonus Anaglyptus mysticus (L.) 1 - Ma, rufipes (Deg.) 1 - Ci, Pseudoophonus calcea- Lamiinae: Acanthocinus aedilis (L.) 1 - Pa, tus (Duft.) 1 - Ci, Harpalus rubripes (Duft.) Leiopus nebulosus (L.) - Czw, Pogonocherus 1 - Ci, Poecilus versicolor (Sturm) 1 - Ci, Poe- hispidulus (Pill.) - Sa, Saperda scalaris (L.) 1 cilus lepidus (Lesk.) 1 - Ci, Pterostichus niger - Pa, Saperda populnea (L.) - Sa, Phytoecia (Schall.) 1 - Ci, Pterostichus melanarius (Ill.) nigricornis (F.) - Sa, Agapanthia villosoviri- 1 - Ci, Pterostichus oblongopunctatus (F.), 1 descens (Deg.) 1 - Ma. – Ci, Pterostichus quadrifoveolatus (Letzner) 1 - Ci, Pterostichus nigrita (Payk.) 1 - Ci, Ca- SCARABEOIDEA – żuki: lathus fuscipes (Goeze) 1 - Ci, Calathus erra- Coprinae: Onthophagus nuchicornis (L.) 1 - tus (Goeze) 1 - Ci, Calathus melanocephalus Ma, Onthophagus vacca (L.) 1 - Ma, (L.) 1 - Ci, Calathus cinctus (Motsch.) 1 - Ci, Geotrupinae: Geotrupes stercorarius (L.) Calathus micropterus (Duft.) 1 - Ci, Synu- 1 - Ma, Anoplotrupes stercorosus (L.), 1 - Ma chus vivalis (Ill.) 1 - Ci, Agonum fuliginosum Trypocopris vernalis (L.) 1 - Ma, (Panz.) 1 - Ci, Anchomenus dorsalis (Pont.) 1 Aphodiinae: