UNIWERSYTET W BIAŁYMSTOKU WYDZIAŁ FILOLOGICZNY Instytut Filologii Wschodniosłowiańskiej STUDIA WSCHODNIOSŁOWIAŃSKIE TOM 12 BIAŁYSTOK 2012 RADA NAUKOWA Natalia Ananiewa (Państwowy Uniwersytet Moskiewski im. M. Łomonosowa), Dmytro Buczko (Narodowy Pedagogiczny Uniwersytet Tarnopolski im. W. Gnatiuka), Aleksandra Cieślikowa (Instytut Języka Polskiego PAN w Krakowie), Zofia Czapiga (Uniwersytet Rzeszowski), Ludmiła Czernyszowa (Państwowy Uniwersytet Białoruski w Mińsku), Zinaida Charitonczik (Państwowy Uniwersytet Lingwistyczny w Mińsku), Tatiana Gridina (Państwowy Pedagogiczny Uniwersytet Uralski w Jekaterinburgu), Milan Harvalik (Czeska Akademia Nauk w Pradze), Czesław Łapicz (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), Bogusław Nowowiejski (Uniwersytet w Białymstoku), Igor Żuk (Państwowy Uniwersytet Grodzieński im. Janki Kupały) KOMITET REDAKCYJNY Zofia Abramowicz, Lilia Citko, Leonarda Dacewicz (redaktor naczelna), Roman Hajczuk, Walentyna Jakimiuk-Sawczyńska, Walentyna Mieszkowska (sekretarz), Wanda Supa (redaktor), Halina Twaranowicz, Vladimir Zaika REDAKCJA JĘZYKOWA Evguenia Maximovitch, Kirk Palmer, Bazyli Siegień, Urszula Sokólska ADRES REDAKCJI „Studia Wschodniosłowiańskie” 15–420 Białystok, Plac Uniwersytecki 1, pok. 69 telefon: 85 745 7450; fax: 85 745 7449 mail: [email protected] Opracowanie graficzne i skład: Stanisław Żukowski Korekta: Zespół c Copyright by Uniwersytet w Białymstoku, Białystok 2012 Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku 15-097 Białystok, ul. Marii Skłodowskiej-Curie 14 tel. 085 7457059, e-mail: [email protected], http://wydawnictwo.uwb.edu.pl ISSN 1642–557X Druk i oprawa: „QUICK-DRUK” s.c., Łódź STUDIA WSCHODNIOSŁOWIAŃSKIE TOM 12, ROK 2012 SPIS TREŚCI LITERATUROZNAWSTWO Agnieszka Baczewska-Murdzek — Absurdalny świat totalitarnego zniewolenia. Władimira Nabokowa gry z mitami i symbolami . ... 7 Weronika Biegluk-Leś — Narracja jako przestrzeń gry. Między psem a wilkiem SaszySokołowa ...................................... .... 23 Zofia Brzozowska — Wizerunki władczyń moskiewskich XVI i XVII w. w bylinach i folklorze rosyjskim ....................... ....... 41 Walentyna Jakimiuk-Sawczyńska — Петербург в творчестве Константина Фофанова .............................................. 57 Nino Kwirikadze, Iraklij Cchwediani (Нино Квирикадзе, Ираклий Цхведиани) — Деталь-заголовок у Уильяма Сарояна и Николая Гоголя (опыт сравнительной характеристики) ............................ 77 Joanna Nikołajuk — Sen jako przejaw podświadomości w autobiograficznej powieści A. Biełego Kocio Letajew ............................ 93 Iwona Ostaszewska — Elementy humanizmu ekologicznego w prozie „wiejskiej” ........................................ ...... 107 Ewa Pańkowska — Numerologia mistyczna w powieści Liczby Wiktora Pielewina .......................................... ..... 117 Wanda Supa — Сатирическое наследие И. Ильфа и Е. Петрова вчера и сегодня ............................................... 133 Paweł Uszkiewicz (Павел Ушкевiч) — Наратыуныя стратэгii беларускай “жаночай” гiстарычнай прозы (на прыкладзе творчасцi Вольгi Iпатавай)............................................... 155 Anastazja Zieziulewicz (Анастасия Зезюлевич) — Сюжет о Пигмалионе и Галатее в стихотворении Михаила Гофайзена Теогония ....... 163 Anna Żegało (Анна Жегало) — Чудесный мир эпического пространства в фольклоре ............................................ 171 JĘZYKOZNAWSTWO Zofia Abramowicz, Leonarda Dacewicz — Polityczne aspekty przemian w nazewnictwie miejskim Polski północno-wschodniej w przekroju historycznym ....................................... ..... 187 Lilia Citko — U źródeł leksykografii zachodnioruskiej . ............. 199 Ludmila Czernyszowa (Людмила Чернышова) — Концептуализация сна в русской и белорусской фразеологии ........................ 211 Julia Gałkowskaja (Юлия Галковская) — Антропонимия приграничья: адаптативные процессы и особенности межкультурных контактов 229 Julia Gurskaja (Юлия Гурская) — Процессы трансонимизации в балтийских и славянских языках (на материале этнонимов латыш, лотвин, латгалец)....................................... 237 Irina Iwaszkiewicz (Ирина Ивашкевич) — Когнитивные модели восприятия водного пространства в английской языковой картине мира ...... 247 Anna Kulik — Влияние греческой азбуки на формирование кириллицы . 259 Irena Łukaszuk — Rosyjskie słownictwo pola semantycznego ‘zapach’ ..... 273 Manana Mikadze (Манана Микадзе) — Лингвостилистический анализ грузинского перевода рассказа Л. Н. Толстого Хаджи-Мурат .... 287 Anna Romanik — Anglicyzmy w rosyjskich czasopismach kobiecych....... 295 Krzysztof Rutkowski — Polsko-rosyjskie homonimy i paronimy między- językowe – propozycja klasyfikacji ..................... ....... 305 Tatiana Wasiliewa (Татьяна Васильева) — Объективация топоморфного кода культуры в системе названий населенных пунктов Бело- русского Поозерья ....................................... 321 DEBIUTY NAUKOWE Justyna Gryko — Несколько замечаний о семантике еды в русской литературе ............................................. 329 Ewa Jastrząb — Myśl filozoficzno-etyczna Lwa Tołstoja w recepcji polskiej 341 RECENZJE Lilia Citko: I. А. Гапоненка, Лексiка беларускай лiтаратурнай мовы ХIХ – пачатку ХХ ст. Асаблiвасцi станаулення i развiцця, Мiнск 2012 353 Monika Famielec: Белорусская ономастика. Топонимия : учебное пособие / А. М. Мезенко [и др.]; под общ. ред. А. М. Мезенко – Минск: Элайда,2012............................................ 357 Walentyna Mieszkowska: В. Н. Шапошников, Семантические преобразова- ния в современном русском языке, Москва 2011 ............... 359 Irena Rudziewicz: Don Juan w literaturze rosyjskiej, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego,Łódź2009................................. ..... 362 Joanna Szerszunowicz: Tulnukad ja internetilapsed. Uurimusi laste- ja noorte- kultuurist, (Publication series T¨anap¨aeva folkloorist [On Contemporary Folklore], vol. 8, ed. Eda Kalmre, Tartu 2010 . ...... 365 Joanna Szerszunowicz: Uma (re)vis˜ao da teoria e da pesquisa fraseológicas, eds Maria Luiza Ortiz Alvarez, Enrique Huelva Unternb¨aumen, Pontes,Campinas2011 ................................ .... 368 SPRAWOZDANIA Jolanta Chomko — XVIII Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Droga ku wzajemności”, Grodno, 15–16 listopada 2012 r. ....... 371 Leonarda Dacewicz — Międzynarodowa konferencja „Onomastic investigations to commemorate the 100th anniversary of Valija Dambe (1912–1995), Latvian onomastician”, Riga, 10–12 maja 2012 r. ...... 373 Leonarda Dacewicz — Międzynarodowa konferencja „Trends in toponimy 5”, University of Berne, 9–13 July 2012..................... ...... 375 Monika Famielec — V Международная научно-методическая конференция “Славянские языки: системно-описательный и социокультурный аспекты исследования”, Брест 24–25.11.2011 г. ................ 378 Monika Famielec — Круглый стол «Книжная культура православной церкви в Беларуси» и презентация книг А. Мироновича, Минск 20 ноября 2012 .......................................... 383 Iwona Ostaszewska, Joanna Nikołajuk — Międzynarodowa konferencja naukowa „W kręgu problemów antropologii literatury (Świat człowieka w literaturze: metodologiczne aspekty badań problematyki antropolo- gicznej)”, Białystok, 20–22 września 2012 r. ........ 384 Joanna Szerszunowicz — „The Third Conference for the Japan Society for Phraseology”, Osaka, 3rd March2012....................... 388 CONTENTS LITERATURE Agnieszka Baczewska-Murdzek — Absurd world of totalitarian oppression. Vladimir Nabokov’s play with myths and symbols . .... 7 Weronika Biegluk-Leś — Narrative as a playground. Between Dog and Wolf bySashaSokolov..................................... .... 23 Zofia Brzozowska — Images of Russian grand princesses and tsarinas of the sixteenth and seventeenth centuries in Russian bylinas and folklore 41 Walentyna Jakimiuk-Sawczyńska — Petersburg in Konstanty Fofanov’s literary production ......................................... ..... 57 Nino Kwirikadze, Iraklij Cchwediani (Нино Квирикадзе, Ираклий Цхведиани) — Title as detail in W. Saroyan’s and N. Gogol’s writing (comparative analysis).......................................... ...... 77 Joanna Nikołajuk — Dream as manifestation of subconsciousness in A. Biely’s autobiographical novel Kocio Letajew ......................... 93 Iwona Ostaszewska — The elements of ecological humanism in the “country- side”prose......................................... ..... 107 Ewa Pańkowska — Mystical numerology in Victor Pelevin’s novel Numbers 117 Wanda Supa — The legacy of satire of I. Ilf and J. Pietrow in the past and present............................................ ..... 133 Paweł Uszkiewicz (Павел Ушкевiч) — Narrative strategy of the Belarusian “female” historical prose (on the example of Olga Ipatova) . ........ 155 Anastazja Zieziulewicz (Анастасия Зезюлевич) — The eternal story about Pigmalion and Galateya in the poem Teogonija by Michael Gofajzen 163 Anna Żegało (Анна Жегало) — The miracle world of epic space in folklore 171 LINGUISTICS Zofia Abramowicz, Leonarda Dacewicz — Political determinants of renaming in urbanonymy of north-eastern Poland in historical perspective..... 187 Lilia Citko — At the roots of West Ruthenian lexicography . .......... 199 Ludmila Czernyszowa (Людмила Чернышова) — Night dream conceptuali- zation in Russian and Belarusian phraseology . ....... 211 Julia Gałkowskaja (Юлия Галковская) — The anthroponyme of the border zone: adaptive processes and the specificity of crosscultural contacts 229 Julia Gurskaja (Юлия Гурская) — The process of transonymisation in Baltic and Slavic languages (on the