Historia wrzesińskiego sportu 1911-2011 1 Historia wrzesińskiego sportu 1911-2011 2 Historia wrzesińskiego sportu 1911-2011 Leszek Nowacki Historia wrzesińskiego sportu 1911–2011 Wydawnictwo popularyzujące sport wrzesiński – egzemplarz bezpłatny Września 2012 3 Historia wrzesińskiego sportu 1911-2011 Skład i druk: Wydawnictwo KROPKA Jolanta i Waldemar Śliwczyńscy 62-300 Września, ul. Fromborska 18 tel. 61 437 49 50 e-mail: [email protected] Wydawca: Wrzesińskie Obiekty Sportowo-Rekreacyjne 62-300 Września, ul. Gnieźnieńska 32a, skr. poczt. 52 tel./fax 61 436 05 52 e-mail: [email protected] www.wosr.wrzesnia.pl ISBN 978-83-932454-4-4 4 Historia wrzesińskiego sportu 1911-2011 Spis treści Wstęp .................................................................................... 7 13. Szachy ....................................................................... 101 14. Brydż sportowy ......................................................... 104 I. Początki sportu polskiego ................................................. 9 15. Tenis ziemny ............................................................. 105 16. Tenis stołowy ............................................................ 108 II. Sport we wrzesińskim wydaniu ...................................... 10 17. Strzelanie .................................................................. 110 1. Przed niepodległością (1854-1914) ............................... 10 18. Pływanie .................................................................... 112 2. Międzywojnie (1918-1939) ............................................ 11 19. Inne sporty ................................................................ 115 3. Okres okupacji (1939-1945) .......................................... 25 4. Ludowa Polska (1945-1989) .......................................... 26 Skróty zastosowane w IV rozdziale .................................. 122 5. III Rzeczpospolita (1989-2011) ..................................... 33 IV. Sportowe biogramy ...................................................... 124 III. Historia dyscyplin sportowych ...................................... 39 1. Piłka nożna .................................................................... 39 V. Wrzesiński sport w statystyce ....................................... 168 2. Futsal ............................................................................. 51 1. Kluby, sekcje, rozgrywki ............................................. 168 3. Piłka siatkowa ............................................................... 52 2. Rekordy ....................................................................... 174 4. Piłka siatkowa plażowa ................................................. 62 3. Medaliści, finaliści, reprezentanci ............................... 179 5. Piłka koszykowa ............................................................ 64 4. Victoria ........................................................................ 203 6. Hokej na lodzie ............................................................. 69 7. Hokej na trawie ............................................................. 73 VI. Sport w obiektywie ...................................................... 206 8. Lekka atletyka ............................................................... 75 9. Sporty motorowe .......................................................... 89 VII. Indeks nazwisk ........................................................... 216 10. Boks ............................................................................ 92 11. Kolarstwo .................................................................... 96 VIII. Bibliografia ................................................................ 229 12. Karate .......................................................................... 99 5 Historia wrzesińskiego sportu 1911-2011 6 Historia wrzesińskiego sportu 1911-2011 Wstęp Wrześnianie długo uczyli się sportu, smakowali go, poko- ne ze sobą fakty. Weryfikacja ich nie była łatwa, a docieranie chali, a na koniec zaczęli odnosić spektakularne sukcesy. Pro- do informacji źródłowych w wielu przypadkach już niemożli- ces ten liczony całym stuleciem może i przebiegał wolno, miał we. Wiele dała pomoc rodzin ludzi związanych z wrzesińskim okresy przyspieszenia i regresu, ale zawsze był uzależniony od sportem. Szczególnie przydatne okazały się bogate w fotogra- zainteresowania kibiców, sponsorów i władz miasta. fie albumy. Za co szczerze dziękuję. Publikacja, którą Państwo właśnie trzymają w rękach, jest Zmierzyłem się też z problemem natury technicznej. Ogra- pierwszą próbą zebrania w całość historii o wrzesińskim spo- niczenia wydawcy co do obszerności publikacji nie można było rcie. Okazją do wydania tej monografii jest cały wiek, jaki mija przeskoczyć. Musiałem ciąć pierwotny tekst, dokonywać zna- od pierwszych udokumentowanych zawodów zorganizowa- czących skrótów, zrezygnować z wielu zdjęć, co będzie pew- nych przez polską organizację. nym usprawiedliwieniem przed Czytelnikami niemile zasko- Zebranie wyników i połączenie ich w opowieść o wrzesiń- czonymi małą ilością miejsca poświęconego ich dyscyplinie. skim sporcie było drogą przez mękę. „Orędownik Wrzesiński”, Założona metodologia zakładała brak rozdziału traktują- praktycznie jedyne źródło wiedzy o sporcie przedwojennym, cego wyłącznie o poszczególnych klubach. Zdecydowałem traktował go mocno wybiórczo, miesiącami zapominał o nim się wyróżnić jedynie dyscypliny, a to ze względu na większe całkowicie, a w skąpych relacjach rzadko przypisywał nazwi- możliwości spójnej narracji. Organizacji prowadzących sekcje skom imiona. Od 1945 przez kolejne 45 lat nie wychodziła sportowe można na przestrzeni 100 lat naliczyć ponad 80. Nie we Wrześni żadna prasa. Sport w naszym mieście nie był naj- można było sobie pozwolić na aż takie szatkowanie treści. wyższych lotów, sukcesy były sporadyczne, toteż poznańskie Zdaję sobie sprawę, że nie uniknąłem błędów. Mam jedynie dzienniki poświęcały mu niewiele miejsca. Tak naprawdę po- nadzieję, że nie są one na tyle znaczące, by zafałszowały cało- zostały jedynie archiwa. Te klubowe i okręgowych związków ści obrazu. sportowych są bardzo fragmentaryczne, w wielu przypadkach Zachęcam do lektury i wierzę, że wielu Czytelników w tej wręcz nie istnieją. Dokumenty w archiwach państwowych są pozycji odnajdzie nie tylko własne osiągnięcia sportowe, ale rozproszone w wielu zasobach i o różnym stopniu szczegó- także dostanie do rąk niezbite dowody na uczestnictwo łowości. Nieliczne publikacje, opisujące lub tylko dotykające we wrzesińskim sporcie swoich dzieci, rodziców czy dziadków. fragmentów wrzesińskiego sportu, bywa, że podają sprzecz- Leszek Nowacki 7 Historia wrzesińskiego sportu 1911-2011 8 Historia wrzesińskiego sportu 1911-2011 I. Początki sportu polskiego O pierwszych zawodach sportowych na ziemiach polskich Organizacja miała charakter patriotyczno-sportowy. Jej głów- można mówić w odniesieniu do wyścigów konnych organizo- nym celem było przygotowanie kadry polskiej młodzieży do wanych w 1841 na Polach Mokotowskich w Warszawie. Urzęd- walki o niepodległość. Choć była konserwatywna i główny na- nicy carscy, pod płaszczykiem walki z hazardem, szybko jednak cisk kładła na gimnastykę i szermierkę, to właśnie ona w czasie zakazali tej rozrywki. Ponad ćwierć wieku później, w 1878, za- II Zlotu Sokoła (1894) zorganizowała pierwszy mecz piłkarski borca zgodził się na powołanie Warszawskiego Towarzystwa na naszych ziemiach. W czasie tego pojedynku rywalizowały Wioślarskiego, pierwszej organizacji stricte sportowej. W ko- sokole reprezentacje Lwowa i Krakowa. lejnych latach powstawały: Warszawskie Towarzystwo Cykli- Po uzyskaniu niepodległości polski sport nabrał przyspiesze- stów (1886) i Warszawskie Towarzystwo Łyżwiarskie (1893). nia. W październiku 1919 powołano Polski Komitet Olimpijski. Wielką rolę w rozwoju polskiego sportu trzeba przypisać To- W tym samym miesiącu powstał Polski Związek Lekkiej Atlety- warzystwu Gimnastycznemu Sokół. Pierwsze gniazdo Sokoła ki, który już po roku zorganizował pierwsze mistrzostwa kra- na ziemiach polskich, zwane później Sokołem Macierzą, po- ju. Swój inauguracyjny start na igrzyskach olimpijskich polscy wołano do życia we Lwowie w 1867. Dopiero siedemnaście lat sportowcy zanotowali w Paryżu w 1924, skąd przywieźli dwa później zaczęły powstawać kolejne gniazda. Wśród nich był medale. Na drugim stopniu stanęła czwórka kolarzy torowych. pierwszy w zaborze pruskim Sokół inowrocławski. W 1886 po- Brąz w hipicznym konkursie skoków zdobył rotmistrz Adam wołano do życia Sokoła w Poznaniu. Królikiewicz. Srebrni medaliści VIII Igrzysk Olimpijskich w Paryżu. Stoją od lewej: Józef Lange, Franciszek Szymczyk, Jan Łazarski i Tomasz Stankiewicz 9 Historia wrzesińskiego sportu 1911-2011 II. Sport we wrzesińskim wydaniu 1. Przed niepodległością (1854-1914) tu powstało w 1894 w Miłosławiu. Rok później także Września miała swojego Sokoła. Pozostałe gniazda (w Orzechowie, Cze- Pod skrzydłami Sokoła szewie i Strzałkowie) utworzono już po zakończeniu I wojny Trzy daty i towarzyszące im wydarzenia konkurują o miano światowej. początku wrzesińskiego sportu. Wskazanie na ten jedyny mo- 13 kwietnia 1896 druhowie z Miłosławia i Wrześni wzięli ment, od którego należałoby liczyć historię naszego sportu, udział w zlocie sokolim w Poznaniu. Rok później zlot okręgo- nie jest łatwe. Żadne z kandydujących wydarzeń – te z 1854, wy zorganizowano w Miłosławiu, a w 1898 we Wrześni. Trud- 1895 i 1911 roku – nie do końca spełniają ostre kryteria. no jednak zloty okręgowe przed