E PAVARUR, INFORMATIVE, HISTORIKE DHE PATRIOTIKE Botues; Vasel GILAJ, Viti i botim XXI, Nr 58, New York, Korrik 2016 [email protected] Papa shpall dekretin e martirizimit të 38 martireve të vrarë në 1945-1974 FAQE 17-19 A mund të jetë 5 Maji dita e të gjithë Dëshmorëve të Atdheut?! FAQE 20-26 Cokajt, piramidë shqiptarie, të vrarë nga tre shtete FAQE 27-30 Mirash Ivanaj, ministri i parë nga Malësia e Madhe që vuri themelet e arsimit kombëtar shqiptar FAQE 31-34 Sali Mani këngëtari Rrethimi malazez i Shkodrës, i kombit, kjo emblemë e traditës mbrojtja 183-ditore e qytetit së Malësisë së Madhe FAQE 35-36 Gjergj Kalaj, dhe kapitullimi patrioti i paharruar FAQE 37-38 Perlat Ramçaj fisniku që i duhej Malësisë FAQE 39-40 Fran Pacaj-Babaj, artisti që u fsheh pas modestisë dhe njeriu ëndërrtar FAQE 41-45 Gjok Pjetër Deçkaj shqiptaro-amerikani nga Kushe e Hotit flet për tmerret në kampet e Enverit FAQE 46-48 Pas Sirisë, Shqipëria Parlamenti i Si u formua krahina Ermira Ymeraj intelektualja që nderon vendin e origjinës konsiderohet nga ardhshëm i Malësi e Madhe? Malesinë e Madhe dhe UNHCR si vendi Shqipërisë me tre Përshkimi historik, Shkodër locen! me kërkesat më të deputetë nga rebelimi ndaj Balshës FAQE 46-48 Veleçiku i Koplikut larta për azil diaspora dhe roli i Venedikut apo i Malësisë?! FAQE 4 FAQE 5 FAQE 6-8 FAQE 51 KORRIK 2016 2 Ju fton të kontriboni, për promovimin dhe mbrojtjen e vlerave të patjetërsueshme që trashëguam si amanet nga të parët! Për gjithçka që juve interesoheni në fushën e krijimit dhe promovimit, me korrektësi dhe çmime konkurruese. E PAVARUR, INFORMATIVE, HISTORIKE DHE PATRIOTIKE INFORMATIVE, E PAVARUR, KORRIK 2016 3 Një mundësi, një zgjedhje, “Cakor” një zgjidhje Restaurant Bar - Kuzhine speciale e të gjitha llojeve - Te Cakor këndojnë këngëtarët më të mirë të të gjitha trojeve Shqipetare në Ballkan. SHËRBEJMË EDHE ME POROSI TELEFONO: 718-733-1033 718-733-2300 ADRESA: 632 E 186th St, Bronx, NY 10458 WEB: www.cakorrestaurantny.com Korrektësi dhe çmime të leverdisshme Gëzimet tuaja marrin dimension të ri tek ne KORRIK 2016 4 Pas Sirisë, Shqipëria me kërkesat më të larta për azil epublika arabe e Sirisë ishte gjatë në vitin 2015 thuhet se u rritën me nivelin UNHCR-ja. Duke përfunduar se Suedia vitit të kaluar 2015, vendi i orig- prej 42%. “Këta individë vijnë kryesisht renditet e treta në vitin 2015 me 156,400 Rjinës me numrin më të lartë për nga Meksika, El Salvador, Guatemala aplikime të reja për azil, më shumë se dy- azilkërkuesit, e ndjekur nga Shqipëria, dhe Honduras kryesisht prej dhunës dhe fi shi i vitit të mëparshëm (75,100). Ndërsa Serbia dhe Kosova, Afganistani, Iraku. Një persekutimit të krijuara nga krimi i orga- ka pasur një rritje të konsiderueshme në fakt i tillë konfi rmohet në raportin vjetor të nizuar i lidhur me bandat e drogës”, citon pretendimet siriane për azil. UNHCR-së (Organizata Ndërkombëtare e Refugjatëve) “Tendenca Globale”, i cili ndjek zhvendosjet e detyruara në mbarë botën, bazuar në të dhënat e qeverive, partnerëve, përfshirë Qendrën Moni- toruese të Zhvendosjeve të Brendshme. Publikuar pikërisht në Ditën Botërore të Refugjatëve, ai tregon sesi duke fi lluar nga fundi i vitit 2015, janë zhvendosur plot 65.3 milion njerëz, krahasuar me 59.5 milion vetëm dymbëdhjetë muaj më parë. “Kjo është hera e parë që pragu prej 60 milionësh është kapërcyer”,- shpjegon UNHCR për situacionin e emigrimit më vitin 2015. Duke shtuar se Gjermania ishte pritësi më i madh i kërkesave të reja për azil, me 441,900 të regjistruar gjatë vitit 2015. Kjo është më shumë se dyfi shi i num- rit të regjistruar një vit më parë (173.100) dhe rritja e tetë radhazi për Gjermani. Numri më i madh i aplikimeve është pran- uar për individë me origjinë nga Republika Arabe të Sirisë- 158,700 aplikacione të reja, ose rreth katër herë më shumë se gjatë vitit 2014 (39,300). UNHCR referon se më tej edhe faktin se Gjermania pa një rritje dramatike të numrit të aplikacioneve të E PAVARUR, INFORMATIVE, HISTORIKE DHE PATRIOTIKE INFORMATIVE, E PAVARUR, reja për azil nga shqiptarët me rreth 53,800 kërkesa të tilla, ose gjashtë herë më shumë se një vit më parë. Kurse për në Shtetet e Bashkuara të Amerikës aplikimet për azil KORRIK 2016 5 Parlamenti i ardhshëm i Shqipërisë me tre deputetë nga diaspora izitat e koheve te fundit,te dy liderve sa te formohet dhe te miratohet vendimi Sa i takon numerit te pergjithshem nga te kryesore te politikes se Shqiperise per pjesmarrjen ne votim te te gjithe gjitha vendet te marra se bashku burimi VL.Basha dhe E.Rama ne SH.B.A dhe shtetaseve te Shqiperise kudo ku ata ne fjal sqaron per gazeten Malesia se do takimet e tyre me Diosporen,e ne vecanti ndollen ne te gjithe boten,proces i cili edhe te jene gjithsejt 11 persona ,ose 11 vende ajo e Kryeministerit Rama ndonese ende pse ne pamje te pare te duket i veshtire ne Parlament te pa bera publike per opinionin,por vetem teknologjia e sotme dhe nje organizim sa qe do tu lihen perfaqesueseve te shteta- per rrethet e ngushta te tyre.Kane zbu- me i mire do ta munesonte realishte ,dhe seve te shqiperise ne te gjithe boten. luar nje sekret dhe qe eshte parashikimi qe pa dyshim nje pjesmarrje e tille tashme Gjithsesi gjithcka pritet te marr forme ne se Parlamenti i ardhshem i shqiperise do eshte bere edhe domozdoshmeri e kohes. muajin Nentore te ketij viti kohe kur ne Ti- te kete se paku 3 Deputet nga diaspora Gjithashtu behet me dije se eshte duke u rane do te mbahet Samiti i Diaspores,samit ne SH.B.A,dhe jo vetem pasi perfaqesues punuar edhe per percaktimin e numerit te i cili do te mbahet menjeher pas zgjelljeve te Emigracionit ne Politiken e ardhshme deputeteve per seicilin shtet. Sa i takon ne SH.B.A kohe kur do te sqarohen edhe te shqiperise,do te kete edhe nga vendet Diaspores se shqiperise ne sh.b.a ajo do shume gjera te tjera,se kush do jene aleatet Europiane e ndoshta edhe nga Kanadaja. te perfaqesohet se paku me 3 deputet,ne e ardhshem te SH.B.A-ve, nese ata do te Dhe konkretishte sic jane Italia,Greqia,An- Parlamentin e erdhshem te Shqiperise, jen Qeverisesit aktual apo,Opozitaret e glia,apo Gjermania,gjithsesi ky eshte ve- zgjelljet e te cilit do te mbahen ne mesin tanishem. tem fi llimi dhe parashikimi i ketij procesi, e vitit 2017. Vasel Gilaj New York KORRIK 2016 6 Si u formua krahina Malësi e Madhe? As. prof. dr. Kahreman Ulqini menteve te kohes, disa bashkesi fi snore te viteve 1403 e 1416 tuzet do te nxirrnin ne Malesin e Madhe. Si Fiset Tuz, Hot, 500 luftetare kalores e kembesore, sa here alesia e Madhe gjate shek. XV- Bythdose, e tjer te nxitur nga Venediku, qe Republika e Venedikut do ti kerkonte. XVII shtrihej brenda ketyre ku- ata ngriten krye kunder Balshes se Trete Nga fundi i shek. XVI . Organizata fi snore Mfi ve natyrore. Prroni i Thate, Mali por, meqe nuk e perballluan forcen e tij, e tuzeve ishte shperbere. Ne vendin e pre- i Kurriles, Qafa e Thanes, Bjeshket e Ne- u detyruan ti braktisin viset e veta e te jardhjes mbijetoi fi si. Me 1455 tuzet marrin muna, malet Kom e Vizitor, lumenjet Zeta, strehiheshin brenda kufi ve te Sinjorise ne pjese ne Kuvendin e Zetes krahas bashke- Moraca te bashkuar me Zeten, deri ne komunen e Shkodres. Tuzet, te udhehequr sive te tjera te Malesise. Ne rregjisterimin derdhje te liqenit te Shkodres. Kjo krahine nga kreu Junk Tuzi, me 1403 formuan osman te vitit 1497 permenden tuzet e E PAVARUR, INFORMATIVE, HISTORIKE DHE PATRIOTIKE INFORMATIVE, E PAVARUR, ne mesjeten paraosmane perputhej pak a vendbanimin e ri me emeri Tuz, i cili perbe- siperm. Zanafi llen e ketij fi si studiuesit e shume ne shtrirje me njesin administra- hej prej 150 shtepish, dhe perfshinte zonen marrin tek Llesh Tuzi banor i katundit te tive Zeta e Siperme. Nga fundi i shek. XIV nga Gradeci e Pjetroshani deri ne breg te shqiptareve 1330. Mirpo antroponimi Tuz fi llimi i shek. XV njohim nepermjet doku- liqenit te Buze Ujit. Sipas marrveshjeve ne kete krahin fi guron ne dokumentet e KORRIK 2016 7 viteve 1222deri ne vitin 1228. malazezet pushtuan bajraket Rahoje, Me 1414 Andrea Hoti me krene te fisit Triesh, Koje, e Fundena, e fshaterat e Kucit perfunduan kete marrveshje me autoritete te Poshtem dhe fushen e Zetes. Disa vite venedikase, ata do te qenderonin shtetas me vone E. Durham do te shkruante se besnike, do te ruanin paqen, do te luftonin pashe nje serbizim te vrazhde ne proces. me ate qe ishin ne gjendje lufte Republika, Veshja shqiptare u ndalua dhe mbajtja e do te jepni 300 luftetare, ne mese te cileve kapices malazeze ishte e detyrueshme. 80 ishin Kalores. Ne anen tjeter siguronin Kufite politik te Malesise se Madhe ndry- privilegje e prona toksore ne fushen e shuan perseri me vone, duke e ngushtuar Mbishkodres dhe u falen nga cdemtimet e krahinen. Ne Konferencen e Ambasador- ngarkuara me pare. Me vdekjen e Balshes eve te Fuqive te Medha, ne Londer 1913, se trete me 1421 Hotet u kthyen ne trojet e Tuzi, Gruda dhe pjesa me e madhe e veta, Edhe fisi Bythdose e Matagushe me Hotit iu dhane padrejtesishte Malit te Zi. 1417 iu nenshtruan Venedikaseve. Malesia Nga fundi i shek. XVIII Malesia e Madhe e Madhe, duke qen ne skaj te truallit shqip- njohu bajrakun, si lidhje bashkesishe te tar, u godit heret nga vala e serbizimit.