GDAÑSK dla aktywnych Przez Gdañsk - pieszo, rowerem, kajakiem Gdañsk wraz z najbli¿sz¹ okolic¹ uwa¿any jest za jedno z bardziej atrakcyjnych pod wzglêdem turystycznym miejsc na mapie nie tylko Polski. Jest to zas³uga bogatej, obfituj¹cej w zabytki, historii miasta oraz jego po³o¿enia - miêdzy brzegiem Morza Ba³tyckiego a zalesionymi wzgórzami morenowymi. Nie brakuje tu terenów wprost wymarzonych do uprawiania aktywnego wypoczynku. Mo¿na wsi¹æ w autobus i w dziesiêæ minut spotkaæ siê z natur¹. We Francji, a w³aciwie w ca³ej Europie Zachodniej takich obszarów wokó³ miast ju¿ nie ma - zachwyca³ siê, odwiedzaj¹c Gdañsk, Gerard Lemion, francuski przyrodnik. W granicach miasta znajduj¹ siê trzy rezerwaty przyrody, objête ochron¹, dwa zespo³y przyrodniczo-krajobrazowe i oko³o tysi¹c pomników przyrody. Najbli¿ej gdañszczanie maj¹ nad morze. Od wschodu otacza miasto Zatoka Gdañska i ci¹gn¹ce siê kilometrami piaszczyste pla¿e. Od pó³nocnego zachodu niemal pod próg gdañskich domów podchodzi zieleñ Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego. Szerokie polodowcowe doliny i wzgórza poroniête Lasami Oliwskimi to wielki, zwarty obszar leny - oaza spokoju i piêkna. Od po³udnia - urokliwe przestrzenie ¯u³aw gdañskich, kraina, któr¹ cz³owiek wydar³ ¿ywio³om. Natomiast wród miejskiej zabudowy wytchnienie przynosz¹ zielone enklawy parków o kilkusetletniej historii. Dziêki tym walorom w grodzie Neptuna, jak rzadko gdzie, mo¿na aktywnie, na wiele sposobów, spêdzaæ czas w kontakcie z natur¹. NA SPACER W Gdañsku kilometrami mo¿na wêdrowaæ wzd³u¿ morskich brzegów. Takie spacery s³u¿¹ zdrowiu; od dawna wiadomo, ¿e morskie areozole, którymi wype³nione jest powietrze w pasie przymorskim, maj¹ w³aciwoci lecznicze. Wykorzystanie klimatu morskiego do celów leczniczych nazywane jest talassoterapi¹ - z greckiego thalassa morze i therapeia leczenie. KU UJCIU WIS£Y Stogi - Górki Zachodnie Najszersz¹ i najmniej uczêszczan¹ gdañsk¹ pla¿¹ s¹ nieco oddalone od ródmiecia Stogi. Spod dworca g³ównego PKP prowadzi tu trasa tramwaju nr 8, który podje¿d¿a niemal pod pla¿ê. W kierunku pó³nocnym mo¿na spacerowaæ zaledwie kilkaset metrów - do granicy terenów Portu Pó³nocnego. W przeciwn¹ stronê trzykilometrowy odcinek morskiego brzegu, obfituj¹cy w wyrzucane przez fale bursztynowe okruchy, wiedzie ku ujciu Wis³y mia³ej, bo pó³tora wieku temu rzeka przerwa³a tamy, przedosta³a siê przez nadmorskie wyspy i sama wytyczy³a sobie drogê do morza. Do dzisiaj pozosta³a niezbyt bezpieczna dla rybaków i ¿eglarzy, tote¿ uzbrojono j¹ w falochron i ostrzegawcze latarnie - warto zwróciæ uwagê na te elementy morskiego krajobrazu. Nieopodal pla¿y, za wa³em wydmy poroniêtej sosnowym lasem, nad brzegiem rzeki znajduj¹ siê siedziby akademickich orodków ¿eglarskich. Aby poznaæ inne gdañskie kluby, trzeba przejæ lenym traktem ulicy Stogi, która omija ³ukiem bagienne, przyujciowe tereny i skrêciæ w len¹ drogê na po³udniowy wschód. Po oko³o omiuset metrach ponownie dostrze¿emy obudowany pomostami brzeg rzeki i ko³ysz¹ce siê na wodzie jachty. Morski spacer koñczy siê w Górkach Zachodnich, przy pêtli autobusu 111, który w ci¹gu pó³ godziny zawiezie nas do centrum miasta. Pla¿¹ do Sopotu Brzeno - Jelitkowo - Sopot Najd³u¿szy spacer morskim brzegiem dobrze jest rozpocz¹æ w Brzenie, dok¹d spod dworca PKP prowadzi trasa tramwaju nr 13. Tramwaj koñczy bieg nieopodal przecinaj¹cej brzenieñski park uliczki Zdrojowa, któr¹ dojdziemy do morza. St¹d pla¿¹ lub ulic¹ Jantarow¹ - tras¹ wytyczon¹ równolegle do morskiego brzegu - mo¿na wêdrowaæ a¿ do granicy z oddalonym o oko³o piêæ kilometrów Sopotem. Jedn¹ z atrakcji tego spaceru jest 130-metrowe, drewniane molo, do którego prowadzi te¿ spacerowy trakt od strony dzielnicy Zaspa, na przed³u¿eniu alei Jana Paw³a II. Nadmorska trasa z Brzena do Sopotu to ulubiony szlak spacerowiczów i rowerzystów. Gwarno tu o ka¿dej porze roku i w ka¿d¹ pogodê. Tak¿e zim¹. W tym czasie, w niedzielne przedpo³udnia, na tutejszej pla¿y mo¿na wraz z gdañskimi morsami za¿yæ zimowej k¹pieli w Ba³tyku. Atrakcj¹ gdañskich pla¿ s¹ tak¿e przylegaj¹ce do nich pasy uporz¹dkowanej zieleni. Parkowe alejki w s¹siedztwie osiedli Przymorza i Jelitkowa to równie¿ dobre miejsce do spacerów i relaksu. Przez miejskie parki Gdañsk przed wiekami by³ miastem ogrodów. Zatrzyma³y ten czas nazwy miejskich ulic: D³ugie Ogrody, Nowe Ogrody, B³êdnik (czyli Labirynt). Wzbudzaj¹ce podziw parki otacza³y siedziby gdañskich patrycjuszy. Do dzisiejszych czasów przetrwa³y dwa historyczne ogrody. Park Oliwski Historia parku im. Adama Mickiewicza w Oliwie zwi¹zana jest z zakonem cystersów, od XII wieku gospodaruj¹cych w dolinie Potoku Oliwskiego. Parkowe zieleñce i aleje otaczaj¹ pa³ac - dawn¹ rezydencjê opatów, w której dzi mieci siê Dzia³ Sztuki Wspó³czesnej Muzeum Narodowego. Do parku od Alei Grunwaldzkiej prowadzi ulica, której patronem jest opat Jacek Rybicki - to on przed dwustu laty udostêpni³ to miejsce gdañszczanom. W po³udniowej czêci parku strzy¿one szpalery drzew, symetryczne formy krzewów, kwiatowe klomby s¹ przyk³adem ogrodu francuskiego. Kontrastuje z nim pó³nocna, angielska czêæ z nieregularnymi kêpami drzew i krzewów. W trzynastohektarowym parku jest gdzie spacerowaæ i co podziwiaæ - wiele sporód rosn¹cych tu drzew to wiekowe pomniki przyrody lub egzotyczne, sprowadzone z daleka roliny. Atrakcj¹ jest palmiarnia: ronie w niej bananowiec, zasadzony jeszcze przez przedwojennych ogrodników. Uroku temu miejscu dodaje przep³ywaj¹cy Potok Oliwski oraz utworzone na nim stawy i kaskady. Z parku trasa spaceru wiedzie ku s¹siaduj¹cej z nim XIV-wiecznej katedrze, za któr¹ skrêcaj¹c w prawo ulic¹ Cystersów i Opack¹ dojdziemy do ulicy Spacerowej, gdzie kierunkowskazy i zielone znaki szlaku wska¿¹ drogê na wzgórze Pacho³ek (101 m). Z posadowionej na szczycie piêtnastometrowej wie¿y widokowej mo¿na podziwiaæ rozleg³y widok na Dolinê Radoci. Widoczne jest st¹d równie¿ morze, ale tylko w porze, gdy okoliczne drzewa pozbawione s¹ lici. Park Oruñski Drugi s³ynny park im. Emilii Hoene na Oruni siêga histori¹ XVI wieku. Jest obiektem o nieprzeciêtnych walorach przyrodniczych i architektonicznych, dlatego wraz z s¹siaduj¹c¹ z nim dolin¹ objêty zosta³ ochron¹ jako zespó³ przyrodniczo-krajobrazowy. Park, umiejscowiony nieopodal ruchliwego, wyprowadzaj¹cego z miasta, Traktu w.Wojciecha, zajmuje dolinê Potoku Oruñskiego. Aleje prowadz¹ wzd³u¿ potoku, dwóch malowniczych stawów i starych okazów drzew. Wród potê¿nych buków, olch i lip wiele jest drzew pomnikowych. Na wzgórzach parku mo¿na znaleæ okaza³e g³azy narzutowe, o których kr¹¿¹ podania, ¿e w zamierzch³ych czasach s³u¿y³y jako pogañskie o³tarze. Na jednym z trzech parkowych wzgórz, nazwanym Gór¹ Piêciu Braci, zachowa³a siê wymurowana kamienna grota, która niegdy s³u¿y³a jako lodownia. Na wzgórze z pobliskiego dworu prowadzi lipowa aleja. Warto te¿ wspi¹æ siê forsownym podejciem ulicy Raduñskiej na krawêd parkowej doliny - nagrod¹ jest piêkny widok na ci¹gn¹c¹ siê po horyzont depresjê ¯u³aw. Punkty widokowe W Gdañsku jest wiele punktów widokowych wartych polecenia. Rozleg³e panoramy mo¿na obejrzeæ po pokonaniu krêtych schodów wyprowadzaj¹cych na wie¿e Ratusza G³ównego Miasta, Muzeum Archeologicznego lub kocio³ów Najwiêtszej Marii Panny i w. Katarzyny. Ale warto tak¿e przespacerowaæ siê na znajduj¹c¹ siê nieopodal dworca PKP Górê Gradow¹, na której ustawiono monumentalny krzy¿, upamiêtniaj¹cy milenium Gdañska. St¹d podziwiaæ mo¿na znajduj¹ce siê w pobli¿u militarne zabudowania XVIII-wiecznych fortów oraz rozleg³¹ panoramê na Stare i G³ówne Miasto. Z góry zwraca uwagê widoczna u stóp czterorzêdowa aleja lipowa, w której cieniu prowadzi droga dla samochodów, tramwajów, rowerów i pieszych do Wrzeszcza. Sêdziwe lipy licz¹ dwiecie lat, posadzono je z inicjatywy gdañskiego burmistrza Daniela Gralatha, na którego polecenie sprowadzono z Holandii 1416 lipowych sadzonek. Po obu stronach alei ci¹gn¹ siê parki - niegdysiejsze cmentarze. Bli¿ej ródmiecia, po prawej stronie lipowej alei, znajduje siê park Steffensów. Wród omiu znajduj¹cych siê tu pomników przyrody najcenniejszym jest pere³kowiec japoñski, rosn¹cy obok skrzy¿owania alei, którymi prowadzi droga do przystanku Gdañsk Stocznia. Wzd³u¿ op³ywu Mot³awy Stare Przedmiecie - Dolne Miasto Kolejna wêdrówka - wzd³u¿ op³ywu Mot³awy, jednego z najbardziej urokliwych zak¹tków Gdañska - bêdzie wypraw¹ w historiê. Nadmot³awskie fortyfikacje to pomnik historii - nie ma takich drugich w Polsce, a i w Europie jest ich niewiele. Pochodz¹ce z pocz¹tku XVII wieku obwarowania stanowi¹ rzadki przyk³ad dobrze zachowanych ziemnowodnych fortyfikacji szko³y staroholenderskiej. Bastiony otaczaj¹ G³ówne Miasto od po³udnia i wschodu pó³kolistym wieñcem. Otacza³a je podwójna fosa, biegn¹ca zygzatowat¹ lini¹. Z czternastu bastionów do dzisiaj przetrwa³o szeæ: Królik, Mi, Wyskok, Wilk oraz, po drugiej stronie Kamiennej Grodzy - ¯ubr i w. Gertrudy, nale¿¹ce do zachodniego ci¹gu fortyfikacji. Pomiêdzy bastionami Wilk i ¯ubr znajduje siê kamienna luza - unikatowy zabytek sztuki in¿ynierskiej z pierwszej po³owy XVII wieku. Poprzez granitowe wrota luzy wprowadzone zosta³y do miasta wody Mot³awy. Przy pomocy rzeki regulowano stan wody w fosach, a w razie oblê¿enia mo¿na by³o, zalewaj¹c wod¹ okolicê, odci¹æ dostêp do miasta. luza chroni³a te¿ Gdañsk przed powodzi¹ od strony ¯u³aw. Spacer najlepiej zacz¹æ na Placu Wa³owym, gdzie przystaje autobus linii 123. Stoj¹cy przy placu charakterystyczny budynek Ma³ej Zbrojowni, wzniesiony w latach 1643-46 przez Jerzego Strakowskiego, to jeden z elementów systemu obronnych umocnieñ, wzd³u¿ których prowadzi wytyczona trasa spacerowa. Fortyfikacje ziemnowodne powsta³y na pocz¹tku XVII wieku. cie¿ka umo¿liwia wejcie na koronê najwy¿szego z nich - bastionu w. Gertrudy. Z wysoka dobrze widaæ uk³ad umocnieñ. Spacerowy trakt prowadzi wzd³u¿ brzegu op³ywu Mot³awy. Na wodzie zwraca uwagê Kamienna luza - unikatowy zabytek sztuki in¿ynierskiej. luza broni³a wrogom dostêpu do miasta i chroni³a Gdañsk przed zalewem wody z ¯u³aw. Op³yw Mot³awy to tak¿e enklawa zró¿nicowanej zieleni. W zenicie lata budz¹ zachwyt kwitn¹ce roliny wodne - gr¹¿ele i grzybienie.