KULTURA FIZYCZNA XVII NR 2 RADA NAUKOWA Ryszard ASIENKIEWICZ (Uniwersytet Zielonogórski) Miroslav BOBRIK (Słowacki Uniwersytet Techniczny w Bratysławie) Valentin CONSTANTINOV (Uniwersytet Państwowy Tiraspol z siedzibą w Kiszyniowie) Tomáš DOHNAL (Uniwersytet Techniczny w Libercu) Elena GODINA (Rosyjski Państwowy Uniwersytet Wychowania Fizycznego, Sportu i Turystyki) Karol GÖRNER (Uniwersytet Mateja Bela w Bańskiej Bystrzycy) Wiktor Władimirowicz GRIGORIEWICZ (Grodzieński Państwowy Uniwersytet Medyczny) Michal JIŘÍ (Uniwersytet Mateja Bela w Bańskiej Bystrzycy) Tomasz JUREK (Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu. Zamiejscowy Wydział Kultury Fizycznej w Gorzowie Wlkp.) Jerzy KOSIEWICZ (Akademia Wychowania Fizycznego w Warszawie) Jurij LIANNOJ (Sumski Państwowy Uniwersytet Pedagogiczny im. Antona Makarenki) Wojciech LIPOŃSKI (Uniwersytet Szczeciński) Andrzej MALINOWSKI (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) Veaceslav MANOLACHI (Państwowy Uniwersytet Wychowania Fizycznego i Sportu w Kiszyniowie) Josef OBORNÝ (Uniwersytet Komeńskiego w Bratysławie) Andrzej PAWŁUCKI (Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu) Jurij PELEKH (Równieński Państwowy Humanistyczny Uniwersytet) Joanna RODZIEWICZ-GRUHN (Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie) Anatolij TSOS (Wschodnioeuropejski Narodowy Uniwersytet im. Łesi Ukrainki w Łucku) Marek WAIC (Uniwersytet Karola w Pradze) Barbara WOYNAROWSKA (Uniwersytet Warszawski) Klaudia ZUSKOVÁ (Uniwersytet Pavla Jozefa Šafárika w Koszycach) LISTA RECENZENTÓW dr hab. prof. AWF Tadeusz AMBROŻY; dr hab. prof. UZ Ryszard ASIENKIEWICZ; prof. dr hab. Olga ANDRIJCZUK; dr hab. prof. nadzw. Dariusz CZAPROWSKI; prof. dr hab. Tomasz JUREK; prof. dr hab. Leonard NOWAK; dr hab. prof. AWF Zbigniew NOWAK; dr hab. prof. UwB Artur PASKO; dr hab. prof. WSBIiP Juliusz PIWOWARSKI; prof. dr hab. Aleksander RONIKIER; dr hab. Ewa ROSZKOWSKA; dr hab. prof. US Renta URBAN; dr hab. prof. UP Ryszard WRYK Nadesłane do redakcji artykuły są oceniane anonimowo przez dwóch Recenzentów PRACE NAUKOWE AKADEMII IM. JANA DŁUGOSZA W CZĘSTOCHOWIE KULTURA FIZYCZNA TOM XVII NR 2 Częstochowa 2018 Redaktor Naczelny Redaktor Naczelny Wydawnictwa Eligiusz MAŁOLEPSZY Andrzej MISZCZAK Redaktor naukowy Korekta i redakcja techniczna Teresa DROZDEK-MAŁOLEPSZA Piotr GOSPODAREK Sekretarz redakcji Projekt okładki Arkadiusz PŁOMIŃSKI Sławomir SADOWSKI Redaktor statystyczny Paulina UCIEKLAK-JEŻ Redaktorzy językowi Dariusz JAWORSKI, Andrzej WĄTROBA PISMO RECENZOWANE Pierwotną wersją periodyku jest publikacja papierowa Strona internetowa czasopisma http://www.wp.ajd.czest.pl/kultura-fizyczna Czasopismo indeksowane w bazach: Agro, BazHum (Baza Czasopism Humanistycznych i Społecznych), CEJSH (The Central European Journal of Social Sciences and Humanities), ERIH PLUS (The European Index for the Humanities and the Social Sciences), Index Copernicus (IC Journals Master List), PBN (Polska Bibliografia Naukowa) © Copyright by Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie Częstochowa 2018 ISSN 1895-8680 (poprzedni ISSN dla tytułu „Prace Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie. Kultura Fizyczna”: 1505-4241) Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie 42-200 Częstochowa, ul. Waszyngtona 4/8 tel. (34) 378-43-29, faks (34) 378-43-19 www.ajd.czest.pl e-mail: [email protected] SPIS TREŚCI CONTENTS Wstęp ............................................................................................................ 7 CZĘŚĆ I DZIEJE KULTURY FIZYCZNEJ W POLSCE I NA ŚWIECIE Dariusz SŁAPEK Terra incognita? Sport antyczny w historiografii polskiej (początki) .... 11 Terra Incognita? Ancient Sport in Polish Historiography (Beginnings) (Abstract) ...... 56 Krzysztof KOŚCIAŃSKI Geneza i rozwój piłki nożnej w Częstochowie do 1918 roku ................. 57 Genesis and the Development of Football in Czestochowa before 1918 (Abstract) ...... 68 Teresa DROZDEK-MAŁOLEPSZA, Eligiusz MAŁOLEPSZY Z dziejów Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” okręgu wołyńskiego (1922–1939) ............................................................................................ 69 History of the Gymnastic Society “Sokół” [“Falcon”] of the Volhynian District (1922–1939) (Abstract) .................................................................................. 84 Julian JAROSZEWSKI Stalinizacja sportu w województwie łódzkim w latach 1949–1956 ....... 85 Stalinization of Sport in Łódź Voivodeship in Years 1949–1956 (Abstract) ............... 100 Wojciech J. CYNARSKI 30 lat Rzeszowskiego Ośrodka „Dojo Budokan” (1987–2017) .............. 101 30th Anniversary of the Rzeszow Centre “Dojo Budokan” (1987–2017) (Abstract) ...... 115 CZĘŚĆ II UWARUNKOWANIA ZDROWIA, POSTAWY PROZDROWOTNE, JAKOŚĆ ŻYCIA Remigiusz GOŁĄBEK, Piotr MAJCHER Ocena występowania nadwagi i otyłości u dzieci w wieku 11–12 lat na przykładzie Publicznej Szkoły Podstawowej nr 3 w Radomiu .......... 119 The Assessment of Overweight and Overweight Obesity Occurrence in Children Aged 11–12 by the Example of Public Primary School Nr 3 in Radom (Abstract) ....... 129 Aleksander URNIAŻ Zdrowie fizyczne a funkcjonowanie w szkole na tle rówieśników dziewcząt i chłopców chorych na cukrzycę typu 1 ................................. 131 Physical Health in the Functioning of Girls and Boys at School with Type 1 Diabetes Mellitus Screened against Their Peers (Abstract) ................................................. 142 CZĘŚĆ III TURYSTYKA I REKREACJA Jarosław NADOBNIK Promowanie aktywności outdoorowej z wykorzystaniem wybranych urządzeń i aplikacji mobilnych ............................................................... 145 Promote Outdoor Activities with Selected Mobile Devices and Applications (Abstract) ................................................................................................... 156 CZĘŚĆ IV BIOGRAMY, DYSKUSJE, POLEMIKI, RECENZJE, PRZEGLĄD WYDAWNICTW, SPRAWOZDANIA Aleksy CHMIEL [rec.] M. Łuczak, Szermierka w Koninie w XX i XXI wieku (1966–2016), Konin 2016, ss. 375 .......................................................... 159 Ewa KAŁAMACKA [rec.] Z. Porada, Polscy artyści w olimpijskich konkursach sztuki, Kraków 2017, ss. 280 ............................................................................. 169 WSTĘP W 2018 r. czasopismo „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Czę- stochowie. Kultura Fizyczna” ukazuje się trzeci rok z rzędu jako kwartalnik. W drugim numerze zostały zaprezentowane prace Autorów z różnych ośrodków naukowych w Polsce i za granicą. Część I – Dzieje kultury fizycznej w Polsce i na świecie – odnosi się do na- stępującej tematyki: — sport antyczny w historiografii polskiej, — geneza i rozwój piłki nożnej w Częstochowie do 1918 roku, — dzieje Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” okręgu wołyńskiego (1922– 1939), — stalinizacja sportu w województwie łódzkim w latach 1949–1956, — 30 lat Rzeszowskiego Ośrodka „Dojo Budokan” (1987–2017). Część II czasopisma – Uwarunkowania zdrowia, postawy prozdrowotne, ja- kość życia – porusza problematykę: — oceny występowania nadwagi i otyłości u dzieci w wieku 11–12 lat na przy- kładzie Publicznej Szkoły Podstawowej nr 3 w Radomiu, — zdrowia fizycznego i funkcjonowania w szkole dziewcząt i chłopców cho- rych na cukrzycę typu 1 na tle rówieśników. W części III czasopisma (Turystyka i rekreacja) zaprezentowano artykuł omawiający zagadnienie promowania aktywności outdoorowej z wykorzysta- niem wybranych urządzeń i aplikacji mobilnych. W końcowej części (Biogramy, dyskusje, polemiki, recenzje, przegląd wy- dawnictw, sprawozdania) zostały zamieszczone recenzje: dra Aleksego Chmiela – monografii naukowej Szermierka w Koninie w XX i XXI wieku (1966–2016), autorstwa dra hab. prof. AWF Macieja Łuczaka; oraz dr hab. prof. AWF Ewy Kałamackiej – monografii naukowej Polscy artyści w olimpijskich konkursach sztuki, autorstwa dra hab. inż. prof. PK Zbigniewa Porady. Pragnę złożyć serdeczne podziękowania Recenzentom za cenne i życzliwe uwagi, podnoszące wartość niniejszego periodyku. Dziękuję za współpracę Au- torom publikacji zamieszczonych w czasopiśmie naukowym. Jednocześnie wy- rażam nadzieję, że liczba Osób zainteresowanych publikowaniem własnych osiągnięć naukowych w kolejnych wydaniach czasopisma „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna” się poszerzy. Eligiusz Małolepszy CZĘŚĆ I DZIEJE KULTURY FIZYCZNEJ W POLSCE I NA ŚWIECIE PRACE NAUKOWE Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie Kultura Fizyczna 2018, t. XVII, nr 2, s. 11–56 http://dx.doi.org/10.16926/kf.2018.17.12 Dariusz SŁAPEK* Terra incognita? Sport antyczny w historiografii polskiej (początki) Streszczenie Współczesna polska historiografia sportu wyraźnie koncentruje swoją uwagę na dziejach ro- dzimego sportu począwszy od końca XIX w. Wydaje się to zupełnie naturalne, ale warto pamiętać, że w polskim piśmiennictwie epoki wczesnonowożytnej już w XVI w. pojawiały się uwagi na te- mat sportu antycznego. Zjawisko to nie przybrało nigdy skali tak wielkiej, jak w przypadku dzieł zachodnioeuropejskich antykwarystów. Te ostatnie budziły jednak zainteresowanie rodzimych ba- daczy antiquitates. Wyobrażenia na temat sportu antycznego w Polsce kształtowały się jednak nie tylko pod wpływem europejskiego antykwaryzmu. Siła latinitas i romanitas polskiej kultury XVI– XVIII w. i obyczajowości powodowały relatywnie spore zainteresowanie „sportem rzymskim” (np. venationes i walkami gladiatorów). W dziełach wielu polskich autorów tej epoki nie widać ich jednoznacznego potępienia choćby dlatego, że wzmianki na ich temat pojawiały się głównie w kontekście