INSTYTUT HODOWLI I AKLIMATYZACJI ROŚLIN – PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY W RADZIKOWIE ZAKŁAD NASIENNICTWA I OCHRONY ZIEMNIAKA W BONINIE ZASOBY BANKU GENÓW ZIEMNIAKA BONIN 2016 1 Powstała w 1981 roku w Instytucie Ziemniaka w Boninie, (obecnie Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin- Państwowy Instytut Badawczy w Radzikowie, Zakład Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka w Boninie) kolekcja genotypów ziemniaka in vitro jest jedyną tak dużą kolekcją zdrowych form tetraploidalnych w Polsce. Obecnie stan zgromadzonych i utrzymywanych zasobów genowych in vitro wynosi około 1600 form w tym ok. 1500 odmian. Kolekcję podstawową tworzą polskie odmiany, które stanowią ok. 20% zasobów. Odmiany polskie - 280 obiektów to odmiany oryginalne, począwszy od starej zarejestrowanej w 1902 roku odmiany Świteź, Warszawa z 1906, poprzez wpisane do rejestru w okresie powojennym - Flisak, Pierwiosnek, Uran, do najnowszych z 2016 roku – Aldona, Amarant, Tacja, Tonacja. Do banku in vitro wprowadzane są rośliny zdrowe tj. wolne od wirusów (PVA, PVX, PVS, PVM, PVY i PLRV), wiroida wrzecionowatości bulw ziemniaka (PSTVd) oraz bakterii Clavibacter michiganensis ssp.sepedenicum oraz Ralstonia solanacearum. Zgromadzone zasoby w formie in vitro są w 100% przebadane i wolne od w/w patogenów. Bank genów ziemniaka in vitro musi łączyć zadania długoterminowego przechowywania z bieżącymi zadaniami, tj. przygotowaniem zdrowego materiału wyjściowego dla hodowli. Od 1993 roku wszystkie hodowle w Polsce korzystają z materiałów in vitro, a dla wielu odmian jest to jedyny sposób, dzięki któremu można uzyskać zdrowy materiał wyjściowy do produkcji nasiennej. Utrzymywanie genotypów ziemniaka jako roślin in vitro jest jedyną drogą dla szybkiego zaopatrzenia hodowli w zdrowy materiał. Tak przechowywane zasoby nie są narażone na infekcję patogenami, a jednocześnie umożliwiają bardzo szybkie mnożenie pożądanych odmian. Obecnie wiele krajów, w tym również Polska stosuje metodę mikrorozmnażania jako podstawową w produkcji materiałów wyjściowych dla hodowli zachowawczej. Zasoby genowe wykorzystywane są również przez placówki naukowe krajowe i zagraniczne w badaniach genetycznych, biochemicznych i fizjologicznych wspomagających hodowlę. W hodowli zachowawczej wykorzystanie materiału z in vitro pozwala na poprawę zdrowotności sadzeniaków oraz skracanie cyklu produkcji polowej dla uzyskania odpowiedniej ilości materiału. Szczególnie ważne jest to dla nowo rejonizowanych odmian ziemniaka. Poza hodowlą zachowawczą z równym powodzeniem metodę można wykorzystać dla reaktywowania odmian, które z różnych względów znalazły się w kręgu zainteresowania odbiorców (stare polskie odmiany dla gospodarstw ekologicznych) Opracowanie: Danuta Sekrecka, Dorota Michałowska - Pracownia Zasobów Genowych i Kultur in Vitro [email protected] Irena Stypa - Pracownia Nasiennictwa Ziemniaka [email protected] 2 Objaśnienia PL244... - kod w Europejskim Programie Ochrony Zasobów Genowych PL244001 ABA – polskie odmiany Kraj - AUS Australia KOR Korea AUT Austria MEX Meksyk BLR Bułgaria NLD Holandia BEL Belgia NOR Norwegia CAN Kanada PERU Peru CSK Czechy+Słowacja POL Polska CUB Kuba ROM Rumunia DNK Dania SCT Szkocja DEU Niemcy SUI Szwajcaria ESP Hiszpania SUN Rosja FIN Finlandia SWE Szwecja FRA Francja UKR Ukraina GBR Wielka Brytania USA Stany Zjednoczone Ameryki HUN Węgry YUG była Jugosławia IND Indie NN niezidentyfikowane JAP Japonia Typ kulinarny: A – sałatkowy; B – ogólnoużytkowy; C – mączysty 3 Kod Resgen Nazwa odmiany Kraj Rok Do Pochodzenie Wczesność Użytkowość Typ rejoniz. Banku kulinarny PL244001 ABA B POL 1976 1988 ZORZA x EPOKA ŚR.WCZESNA JADALNA BC PL244002 ABNAKI USA 1971 1999 USDA x 1276-185 x 4116-2 (=KATAHDIN x HOUME) ŚR.WCZESNA JADALNA B /frytki PL244003 ABUNDANCE GBR 1886 1998 MAGNUM BONUM x RÓD ŚR.WCZESNA JADALNA BC PL244004 ACCENT NB NLD 1989 1992 ALCMARIA x SVP AM 66-42 WCZESNA JADALNA AB PL244005 ACHAT DEU 1967 2000 FINA X RHEINHORT ŚR.WCZESNA JADALNA AB PL244006 ACKERSEGEN B DEU 1929 1992 HINDENBURG x ALLERFRÜHESTE GELBE PÓŹNA JADALNA BC PL244007 ACRESTA NLD 1977 1996 SR.PÓŹNA JADALNA BC PL245314 ADAM N POL 2005 2004 D 21018 x D 609/1 ŚR.WCZESNA SKROBIOWA BC/frytki PL244008 ADEMA DEU 1981 1984 ROPTA R 488 x ROPTA S 1993 ŚR,WCZESNA JADALNA BC PL244009 ADORA N NLD 1991 1994 PRIMURA x ALCMARIA B.WCZESNA JADALNA AB PL244010 ADRETTA DEU 1975 1990 Lü.59884/3 x AXILIA ŚR.WCZESNA JADALNA BC/frytki PL244011 ADVIRA DEU 1960 1998 BONA x MPI 44.335/68 ŚR.WCZESNA JADALNA BC PL244012 AGA DEU 1961 1996 PANTHER x 42-42 ŚR.PÓŹNA JADALNA C PL244013 AGATA NB NLD 1991 1996 BM.52.72 x SIRCO B.WCZESNA JADALNA B PL244014 AGAVE NN DEU 1995 2001 SOLTA x 6.357203-74 WCZESNA JADALNA B PL245315 AGNES N DEU 1938 2005 ALLEFRUHESTE GELBE X SOPHIA ŚR.WCZESNA JADALNA B /frytki PL244015 AGRIA NB DEU 1986 1993 SELMO x QUARTA ŚR.WCZESNA JADALNA BC PL244016 AIDA FRA 1990 2002 Seedling 3157 x LINZER ROSE WCZESNA JADALNA B PL244017 AJAX B NLD 1973 1996 FROMA x MPI 19-268 ŚR.WCZESNA JADALNA B PL244018 AJIBA NB NLD 1995 1997 AMINCA x VE 709 ŚR.WCZESNA JADALNA B-BC/frytki PL244019 AKEBIA DEU 1938 1997 Ród x Ród ŚR.WCZESNA JADALNA BC PL245234 AKSAMIT SUN 1994 1999 DOBRO x 77540-57 WCZESNA PL244020 AKSAMITKA B POL 1998 1998 GRANOLA x PW 50 WCZESNA JADALNA B PL244021 ALAMO USA 1967 1999 MEERIMACK x KENNEBEC SR.WCZESNA JADALNA AB PL244022 ALASKA FROSTLESS USA 1968 1996 ALASKA 2711 x ALASKA 114 B.PÓŹNA JADALNA B PL244023 ALBATROS NB DEU 1996 2000 1.293112-77 x 1.3014.102-81 ŚR.WCZESNA SKROBIOWA CD PL244024 ALBINA NB POL 1996 1990 Z-75.576/17 x GRANOLA WCZESNA JADALNA AB PL244025 ALCMARIA NB NLD 1969 1984 SIRTEMA x (SASKIA x CPC 16-7320 x FURORE) WCZESNA JADALNA AB PL245531 ALDONA N POL 2016 2015 KORONA x SATINA SR.WCZESNA JADALNA BC PL245532 ALEGRIA NN DEU 2003 2016 SR.WCZESNA JADALNA B/frytki PL245221 ALICJA B POL 1999 1996 OL-21852 x ORA ŚR.WCZESNA SKROBIOWA BC PL244026 ALINA N DEU 1984 1993 BIRANCO x MARFONA ŚR.WCZESNA JADALNA B PL244027 ALISMA DEU 1962 1999 Stamm 4346 x HILLA ŚR.PÓŹŃA JADALNA BC PL244028 ALKA B POL 1974 1986 PLUTON x ANCO WCZESNA JADALNA BA PL244029 ALLARD NLD 1988 1997 STANIA x ROPTA R 1997 PL244030 ALLEGRO N DEU 1980 1996 PROMINENT x [(MPI 59.1910.13/1.464 x HANSA)] WCZESNA JADALNA B PL244031 ALLERFRÜHESTE GELBE DEU 1922 2000 INDUSTRIE x 155.06 ŚR.WCZESNA JADALNA AB PL245533 ALLORA NN DEU 2016 WCZESNA JADALNA B PL244032 ALLY GBR 1910 1996 Potomstwo z odm. PATERSON VICTORIA SR.WCZESNA JADALNA AB PL244034 ALMA CSK 1978 1998 ODA x SCHWALBE ŚR.PÓŹNA JADALNA B PL244033 ALMA DEU 1904 1984 EARLY SUNRISE x ERSTE von FRÖMSDORF ŚR.WCZESNA JADALNA BC PL244035 ALMERE NB NLD 1979 1998 ŚR.WCZESNA JADALNA PL244036 ALPHA B NLD 1925 1992 PAUL KRÜGER x PREFERENT PÓŹNA OGÓLNOUŻ. CD PL245376 ALTESSE FRA 2000 2008 NICOLA x 113.84.1 WCZESNA JADALNA AB 4 PL244037 ALTGOLD DEU 1930 1995 PREUSSEN x ENORM PÓŹNA OGÓLNOUŻY B PL244039 ALWARA N DEU 1985 1992 (CORDIA x 228/64) x DESIREE ŚR.WCZESNA JADALNA B PL245419 AMADINE FRA 1994 2010 MARIANA x CHARLOTTA B.WCZESNA JADALNA AB PL244040 AMALFY NN NLD 1971 1989 PREVALENT x S.vernei 60-179 ŚR.WCZESNA OGÓLNOUŻ. C PL244041 AMALIA DEU 1981 2000 GLORIA x PRINZESS WCZESNA JADALNA AB PL244042 AMANDA SWE 1980 2000 EPOKA x SV 66 123 ŚR.PÓŹNA JADALNA AB PL245534 AMARANT POL 2016 2014 M 62-812 x MC-5 SR.PÓŹNA SKROBIOWA CD PL244043 AMARYL N NLD 1963 1985 SASKIA x (16-73-20 x FURORE) ŚR.WCZESNA OGÓLNOUŻ. B PL244044 AMASA N NLD 1977 1995 PROMINENT x Lu.58.1642/4 PÓŹNA SKROBIOWA CD PL244045 AMAZONE NLD 1983 1999 CIVA x PROVITA B.WCZESNA JADALNA C PL244046 AMBASSADEUR NLD 1957 2000 BLACK 12-56 x LIBERTAS PÓŹNA PRZEMYSŁ CD PL244047 AMBRA CSK 1954 2000 EERSTLING x RENETA (B53) WCZESNA JADALNA AB PL244048 AMERA NLD 1981 2000 MARA x KARNA 59-1353 PÓŹNA PRZEMYSŁ CD PL244049 AMERICA=IRISH COBBLER USA 1876 1998 MUTANT Z EARLY ROSE WCZESNA JADALNA A PL244050 AMETHYST NLD 1977 2000 CLIMAX x SVP S.vernei 60-7-1 ŚR.WCZESNA JADALNA AB PL245377 AMETYST POL 2009 2008 PW 353 x LIKARIA SR.WCZESNA JADALNA BC PL244051 AMEX NLD 1965 1998 (SIRTEMA x CPC 1673) x MPI 44.1004 5 ŚR.PÓŹNA SKROBIOWA CD PL244052 AMIGO NB NLD 1969 1985 SVP 54-213 x LOMAN M. 54-106-1 PÓŹNA SKROBIOWA CD PL244053 AMINCA NB NLD 1974 1986 RESY x AMARYL WCZESNA JADALNA BC PL245316 AMORA N NLD 2004 2004 PREMIERE x ANOSTA WCZESNA JADALNA B-BC PL244054 AMSEL DEU 1956 2000 AQUILA x FLAVA WCZESNA JADALNA AB PL244055 AMYL CSK 1971 1998 171/7 x 155/6 SR.PÓŹNA SKROBIOWA CD PL244056 AMYLA DEU 1955 1999 FLAVA x BRA 293 ŚR.WCZESNA PRZEMYSŁ CD PL244057 ANCILLA DEU 1953 1996 EDELTRAUT x AQUILLA PÓŹNA PRZEMYSŁ BC PL244058 ANCO DEU 1959 1997 MPI 44.335/37 x ACKERSEGEN SR.PÓŹNA JADALNA B PL244059 ANDO SUN 1977 1996 (VIRULANE x MÜNCHENBERG 40-66-321) x AGRIA PÓŹNA OGÓLNOUŻ. BC PL244060 ANDRA DEU 1987 2000 ADRETTA x I-71.17/6 B.WCZESNA JADALNA B PL245280 ANDROMEDA B POL 2002 2002 D.15413 X 109-3 ŚR.WCZESNA JADALNA AB-B PL244061 ANEMONE DEU 1955 1996 VIOLA x FLAVA B.WCZESNA JADALNA AB PL244062 ANETT DEU 1964 1999 HYBRYD S.demissum S.acaule WCZESNA JADALNA BC-C PL244063 ANGELA DEU 1983 2000 672/529 x 5.338/28 ŚR.WCZESNA JADALNA B PL244064 ANIA NB POL 1994 1993 BÓBR x MERKUR ŚR.PÓŹNA JADALNA B PL244065 ANIELKA NB POL 1997 1995 PILICA x Bü 58.109/31 ŚR.PÓŹNA JADALNA BC PL245304 ANKA DNK 2001 ŚR.WCZESNA JADALNA PL244066 ANNA AUT 1985 1995 WELSA x LINZER ROSE SR.WCZESNA PL245378 ANNABELLE NLD 2007 2007 NICOLA x MONALISA WCZESNA JADALNA AB PL244067 ANNELI DEU 1989 2000 II-70/4151 x AURALIA WCZESNA JADALNA BC PL244068 ANNIKA 1995 PL244069 ANOSTA NB NLD 1977 1985 OSTARA x PROVITA WCZESNA JADALNA BC PL244070 ANTARES DEU 1961 1998 [(CAPELLA x BRA 9089) x FLAVA)x ORA] B.WCZESNA JADALNA A PL244071 ANTINEMA N DEU 1961 1995 OBERARNBACHER FRÜHE x (RECORD x CPC 1673-1) WCZESNA JADALNA C PL244072 ANTJE DEU 1959 1998 (Ród z S.demissum x BONA) x BONA PÓŹNA OGÓLNOUŻ CD PL245416 ANTOINET NLD 2007 2010 HZ 87AM47 x VICTORIA WCZESNA JADALNA BC PL245422 ANUSCHKA DEU 2004 2012 LEYLA x MARABEL B.WCZESNA SAŁATKOWA AB PL244073 APOLLO DEU 1956 1998 [(CAPELLA x BRA 9089) x FLAVA] x ORA ŚR.PÓŹNA OGÓLNOUŻ.