FILMY KRÓTKOMETRAŻOWE ROMANA POLAŃSKIEGO z muzyką na żywo w wykonaniu eksperymentalnego duetu SzaZa © Euro London Na tle wszystkich dzieł Romana Polańskiego, filmy krótkometrażowe należą do najrzadziej prezentowanych. Tym czasem, w latach 1958 - 1962, jako student Łódzkiej Filmówki w okresie jej największej świetności, reżyser zrealizował całą serię krótkich filmów: od przekornych ćwiczeń warsztatowych, takich jak Morderstwo (1957) i Uśmiech zębiczny (1957), przez metaforyczne Rozbijemy zabawę (1957) i Ssaki (1962), aż do Dwóch ludzi z szafą (1958), który to film przyniósł Polańskiemu międzynarodowy rozgłos. Etiudy noszą znamiona surrealistycznego i nierzadko mrocznego stylu, który reżyser ujawni w przyszłości; jego geniuszu narracyjnego oraz niestrudzonego poszukiwania prawdy o ludzkiej naturze – jakkolwiek okrutna i bezlitosna nie miałaby się okazać. Ten sam groteskowy i często niepokojący świat wczesnych filmów Polańskiego, w połączeniu z precyzyjną i pomysłową reżyserią są elementami, które można odnaleźć w jego późniejszych arcydziełach, takich jak Dziecko Rosemary, Chinatown czy Pianista. ©Karolina Karwan Sza/Za (Paweł Szamburski i Patryk Zakrocki) są muzykami, improwizatorami i promotorami kultury na warszawskiej scenie muzycznej i w niezależnych ośrodkach sztuki od roku 1999. Do pokazu, skomponowali specjalnie podkład muzyczny, zainspirowany dokonaniami Komedy. Muzyka Sza/Zy jest niezwykłym połączeniem hałasu i ciszy, popu i współczesnej muzyki kameralnej; piękna i brzydoty w dźwiękach; mądrości i naiwnej beztroski. Używając klarnetu, skrzypiec, analogowych „loops” oraz delikatnych efektów dźwiękowych, muzycy usiłują zamazać granice pomiędzy tymi wartościami oraz “wyzwolić” zarówno scenę, jak i publiczność od utartych i sprawdzonych oczekiwań kulturowych. FILMY: © Nikola Todorow 1957, Film Polski MORDERSTWO Polska 1957 35 mm, 1min 30 sek. Scenariusz i reżyseria: Roman Polanski Zdjęcia: Nikola Todorow Produkcja: PWSFTviT w Łodzi Pierwszy film, czy raczej ćwiczenie reżyserskie Polańskiego – to krótka scena, w której śpiący mężczyzna zostaje śmiertelnie dźgnięty nożem przez nieznanego intruza, o zaskakująco niewinnej twarzy. © Henryk Kucharski 1957, Film Polski UŚMIECH ZĘBICZNY Polska 1957 35 mm, 1 min 27 sek. Reżyseria: Roman Polański Zdjęcia: Henryk Kucharski Obsada: Nikola Todorow Produkcja: PWSFTviT w Łodzi Przystojny podglądacz zauroczony jest widokiem swojej roznegliżowanej sąsiadki – do momentu, kiedy na jej miejscu nie pojawi się… mąż. © Marek Nowicki 1957, Film Polski ROZBIJEMY ZABAWĘ Polska 1957 35 mm, 7 min 38 sek. Scenariusz i reżyseria: Roman Polański Zdjęcia: Andrzej Galiński, Marek Nowicki Obsada: Jan Rutkiewicz, Wieslaw Turowski, Andrzej Ziółkowski Produkcja: PWSFTviT w Łodzi Grupa wandali wdziera się na studencką potańcówkę, zaczepiając dziewczyny, bijąc i wpychając do wody mężczyzn. Ten akt bezmyślnej przemocy, wyreżyserowany z choreograficzną perfekcją współgrającą z elektryzującym podkładem jazzowym Krzysztofa Komedy i przywodzi na myśl słynną scenę z „Chinatown”, w której postać grana przez reżysera kaleczy nos Jacka Nicholsona. Do „zabawy” Polański zaangażował prawdziwych chuliganów – „chłopców z Bałut”, zaskakując swoich kolegów zaangażowanych w produkcję do tego stopnia, że wielu z nich długo nie mogło mu wybaczyć tego eksperymentu. DWAJ LUDZIE Z SZAFĄ © Maciej Kijowski 1958, Film Polski DWAJ LUDZIE Z SZAFĄ Polska 1958 35 mm, 15 min. Scenariusz i reżyseria: Roman Polański Asystent reżysera: Andrzej Kostenko Zdjęcia: Maciej Kijowski Produkcja: Ryszard Barski Obsada: Jakub Goldberg, Henryk Kluba, Roman Polanski Produkcja: PWSFTviT w Łodzi Nagrody: MFF w San Francisco (Nagroda Specjalna za Twórczość Eksperymentalna), MFFK w Oberhausen (Dyplom Honorowy), Międzynarodowy Konkurs Filmów Eksperymentalnych (III Nagroda), MFF Montevideo (I Nagroda) Ten bodaj najwybitniejszy krótki film Polańskiego, to historia dwóch anonimowych mężczyzn, którzy pewnego dnia wynurzają się z morza i dźwigając wielką, nieporęczną, starą szafę ruszają w miasto, gdzie każdy, kogo napotykają na swej drodze jest wrogi i okrutny. Ta pełna surrealizmu i lirycznej atmosfery przypowieść, stanowi przykład wyrafinowanej reżyserii,: oszczędnej w dialogach i bogatej w sugestywne obrazowanie; pełnej okrucieństwa i wrażliwości jednocześnie. Wielu teoretyków interpretuje film jako metaforę nonkonformisty dźwigającego ciężar własnego indywidualizmu.. © Henryk Kucharski 1959, Film Polski KIEDY SPADAJĄ ANIOŁY Poland 1959 35 mm, 22 min. Scenariusz i reżyseria: Roman Polański Zdjęcia: Henryk Kucharski Obsada: Barbara Kwiatkowska, Andrzej Kondratiuk, Henryk Kluba, Roman Polański Produkcja PWSFTviT w Łodzi Dyplomowy film Romana Polańskiego to ambitna, kostiumowa produkcja, w której bezbarwne sceny z życia babci klozetowej z krakowskich Sukiennic przeplatają się z retrospekcjami z jej barwnej i pełnej nadziei młodości. “Anioły…” są jedynym – do momentu powstania “Pianisty” – filmem, w którym reżyser powrócił do czasów wojny. Oniryczna scena finałowa, w której anioł zstępuje na ziemię, jest rzadkim u Polańskiego przykładem motywu religijnego. © Krzysztof Romanowski 1959, Film Polski LAMPA Polska 1959 35 mm, 7 min 50 sek. Scenariusz i reżyseria: Roman Polanski Zdjęcia: Krzysztof Romanowski Produkcja: PWSFTviT w Łodzi W mroczny, surrealistyczny świat starego sklepu lalkarza wdziera się ogień, który w kilka minut pożera zabawki – w płomieniach, plastikowe twarze i ręce lalek wydają się żywe. Ta symboliczna etiuda pozostawia w widzu niepokój: skrupulatna praca i dorobek życia starego rzemieślnika poszły na marne w ciągu zaledwie kilku chwil. © Andrzej Kostenko 1962, Film Polski SSAKI Polska 1962 35 mm, 10 min 15 sek. Scenariusz: Andrzej Kondratiuk, Roman Polański ; Reżyseria: Roman Polański Zdjęcia: Andrzej Kostenko Produkcja: Stefan Adamek Nagrody: MFF w Oberhausen (Nagroda główna), MFF w Tour (Grand Prix) Jeden z najciekawszych filmów Polańskiego, będący grą z formą filmową, jest jednocześnie pierwszą prywatną produkcją filmową w PRL. Nakręcona podczas pobytu w Zakopanem zabawa Polańskiego z przyjaciółmi, jest zadziwiająco przejrzystą metaforą o przekornej walce o dominacje, w której uczestniczymy wszyscy. Opis projektu powstał w oparciu o materiały promocyjne przygotowane przez: Natalię Babinski i Anna Perzanowską z Polish Cutlural Institute, New York .