İÇİNDEKİLER SAYFA NO Sunuş 8 Tanımlar 11 Ev ve Süs Hayvanları İle İlgili Genel Bilgiler 14 Hayvan Davranışı 14 Davranış, Stres ve Hayvan Refahı 15 Sosyal Davranış 16 Hayvan İle İnsan Arasındaki İlişkiler 17 Köpeklerin Sosyal Davranışı 18 Yavru Davranışı 19 Sosyal Gelişmesi 20 Eğitimin Esasları 20 Barınma Sahasını Koruma Davranışı 21 Köpeklerdeki Anormal Davranışlar 22 Kedilerin Sosyal Davranışı 23 Kedilerdeki Çiftleşme Davranışları 23 Kısırlaştırma 24 Doğum ve Anneden Gelen Davranışlar 24 Yavru Kedilerin Sosyal Gelişimi 25 Zoonoz Hastalıklar 27 Kuduz 27 Leptospirosis 28 Salmonellosis (Paratifo) 28 Brucellosis 29 Campylobacteriosis 29 Veba 29 Tularemi 29 Lyme (borreliosis) 30 Sporotricozis 30 Dermatophytosis (Trichopytie) 30 Toxoplasmosis 30 Echinococcosis (Kisthidatik) 31 Kuş Gribi (Avian İnfluenza) 32 Hayvanların Beslenmesi 33 Köpeklerde Beslenme 34 Yavru Köpeklerde Beslenme 35 Yetişkin Köpeklerde Beslenme 37 Beslenmede Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar 39 Hamile Köpeklerde Beslenme 40 Yaşlı Köpeklerde Beslenme 42 Köpek Bakımı 43 Köpek Bakımında Dikkat Edilecek Hususlar 44 Köpekte Banyo 45 Köpekte Cezalandırma 46 Köpekte Diş Değişimi 47 Köpekte Egzersiz 48 Köpekte Ödüllendirme 49 Köpekte Öğrenme 49 Köpekte Sosyalleştirme 50 Köpekte Tüy Bakımı ve Fırçalama 51 Sağlıklı Bir Köpeğin Fiziksel Özellikleri 53 Köpeklerde Uygulanan Aşılar 54 Köpek Irkları 55 Kedilerde Beslenme 96 Yavru Kedilerde Beslenme 96 Yetişkin Kedilerde Beslenme 98 Beslenmede Dikkat Edilmesi Gereken Konular 99 Yaşlı Kedilerde Beslenme 100 Hamile Kedilerde Beslenme 102 Kedi Bakımı 104 Kedilerde Tuvalet Eğitimi 105 Kedi Bakımında Önemli Hususlar 106 Kedide Banyo 108 Kedide Diş Değişimi 108 Kedide Tüy Bakımı ve Fırçalama 109 Kedilerde Uygulanan Aşı Programı 109 Kedi Irkları 110 Kuşlar 129 Kuşlar İçin Barınak 130 Kafesler 130 Sıcaklık ve Nem 133 Işık ve Temiz Hava 133 Gizlilik 133 Aktivite 133 Hijyen 134 Bakım 134 Kuş Sağlığı ve Hastalıkları 135 Göz, Gaga, Tırnak Hastalıkları 135 Tüy ve Deri Parazitleri 135 İshal 135 Kabızlık 135 Sindirim Sistemi 136 Yumurtlama Zorluğu 136 Bakım ve Beslenme 136 Sağlıklı Kuşlardaki Fiziksel Özellikler 139 Balıklar 141 Duyu Organları 143 Görme Organları 143 Tat Alma Organı 143 Dokunma Duyusu 144 İşitme ve Yan Organ (Yanal Çizgi) 144 Koku Duyusu 145 Yüzme Kesesi 145 Üreme 146 Balıkların Sağlığı 146 Akvaryumda Hastalık Oluşturabilecek Faktörler 147 Akvaryumda Bir Hastalık Fark Edildiğinde Yapılması Gereken İlk Şey, Hasta Balık 148 Diğerlerinden Ayrılıp Nedenleri Araştırılmalıdır Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar. 149 Yemleme Kuralları 150 Balık Bakımı 150 Günlük Bakım 151 Akvaryumun Düzenlenmesi 153 Balıkların Seçimi ve Yerleştirilmesi 154 Satış Yerinde Bulunan Türlerden Bazıları 155 Lepistes 155 Platy 155 Kılıçkuyruk 155 Neon 155 Black Molly 155 Çöpçü 155 Vatoz 155 Balık Hastalıkları 156 Beyaz Benek 156 Gri Salgı Hastalığı 156 Mantar Hastalığı 156 Yüzgeç (Kuyruk) Çürümesi 156 Solungaç Parazitleri 156 Patojen Bakteri Hastalıkları 157 Tüberküloz 157 Egzotik Hayvanlar 158 Bakım ve Besleme Davranışlari 158 Sürüngenlerde Davranışlar 158 Hamster, Ratlarda Beslenme 158 Fareleri, Su Kaplumbağası, İguana Beslenmesi 159 - 160 5199 Sayılı Hayvanları Koruma Kanunu 162 Ev Hayvanlarının Korunmasına Dair Avrupa Sözleşmesinin Onaylanması Uygun 178 Bulunduğu Hakkında Kanun 5199 Hayvanları Koruma Kanunu Uygulama Yönetmeliği 191 Ev ve Süsü Hayvanlarının Üretim, Satış, Barınma ve Eğitim Yerleri Hakkında 231 Yönetmelik Ev ve Süsü Hayvanlarının Üretim, Satış, Barınma ve Eğitim Yerleri Hakkında 250 Yönetmelikte Değişiklik Yapılamasına Dair Yönetmelik Kedi, Köpek ve Gelinciklerin Kimliklendirilmesi ve Kayıt Altına Alınmasına Dair 252 Yönetmelik İl Özel İdaresi ve Belediye Hizmetlerine Gönüllü Katılım Yönetmeliği 261 Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslar Arası 266 Ticaretine İlişkin Sözleşmenin Uygulanmasına Dair Yönetmelik Ev ve Süsü Hayvanlarının Üretim, Satış, Barınma ve Eğitim Yerleri Hakkında 289 Yönetmelikte Uygulama Talimatı 310 Kaynakça Ev ve Süs Hayvanları Satış Yerleri Çalışanlarının Eğitim Kitapçığı SUNUŞ Son yıllarda ev ve süs hayvanı bakımı oldukça yaygınlaşmıştır. Doğal çevremizin bir parçası olan hayvanları besleme, sahiplenme ve bakım duygusu insanların doğasında vardır. Örneğin, manevi desteğe ihtiyacı olan kimseler için hayatlarının devamı hayvanların sayesinde gerçekleşmektedir. Hayvan beslemek, birçok sorumluluğu da beraberinde getirmektedir. Bizler gibi aynı canlı organizmaya sahip hayvanlarımızın da beslenme, dinlenme, oynama, uyuma ve benzer doğal ihtiyaçlarını karşılanması gereği söz konusudur. Onlarda bizler gibi sevinir, üzülür ve darılırlar. Ev ve süs hayvanlarımızın bakım ve beslenmesinin, teknik, hassas, özveri isteyen bir olgu olduğu anlaşılmaktadır. Bu noktadan hareketle sorumluluğunu ve bakımını üstlendiğimiz hayvanlarımızı iyi tanımamız gerekir. Hayvan beslenmesinde öncelikli husus bizlerin ve hayvanlarımızın sağlığıdır. Hayvanlardan insanlara bulaşan (Zoonoz) hastalıklar konusunda gerekli sıhhi ve hijyenik tedbirlerin alınması zorunluluğu vardır. Başta koruyucu aşıları, uygun barınma yerleri, temiz, güvenli ve besleyici gıda temini, hayvan refahının esas alındığı kültürümüzde de mevcut olan sevgi ve şefkat ile muamele yapılması unutulmamalıdır. Ev ve süs hayvanlarımız ticari bir mal olmayıp yaşamımızın tamamlayıcı bir unsurudur. Bilinçli hayvan bakım ve beslenmesinin bazı temel kuralların hatırlatılmasının amaçlandığı bu kitapçığın yararlı olacağı düşünülmüştür. Tanımlar Ev ve süs hayvanı: İnsan tarafından özellikle evde, işyerlerinde ya da arazisinde özel zevk ve refakat amacıyla muhafaza edilen veya edilmesi tasarlanan bakımı ve sorumluluğu sahiplerince üstlenilen her türlü hayvanı, Ev ve Süs Hayvanı Satış Yeri: İş gücünden ve veriminden yararlanılmadan, bakım ve beslenmeleri sahiplerince karşılanılan hayvanlar ile bu hayvanlarla ilgili kafes, tasma, gıda maddesi gibi mamullerin satıldığı yerleri, Hayvan barınak, konukevi, pansiyon ve oteli: Ev ve süs hayvanlarının, geçici süreler için barındırıldıkları yerleri, Akvaryum: Tatlı ya da tuzlu su doldurularak içinde bitki ve hayvanların barındırıldığı, beslendiği değişik ebatta camekânlı hazneyi, Dezenfeksiyon: Mikroorganizmaların fiziki, kimyevi ve ultraviyole ışınları ile yok edilmesi işlemini, Dezenfeksiyon belgesi: Ev ve süs hayvanları satış yerleri, konukevi, pansiyon, otel gibi hayvanların geçici süre barındırıldıkları yerler ile eğitim yerlerinin, usulüne uygun dezenfekte edildiğini belgeleyen, kullanılan dezenfektanın adını, miktarını, yöntemini ve dezenfekte edilme tarihini içeren bilgileri kapsayan veteriner hekim onaylı belgeyi, İşyeri Sorumlu Veteriner Hekimi: Ev ve süs hayvanlarını satış yerleri, konukevi, otel, pansiyon gibi hayvanların geçici süre barındırıldığı yerler ile eğitim yerlerinin dezenfeksiyonu ve buralardaki hayvanların her türlü hijyenik ve sağlık sorunları ile koruyucu önlem ve aşılamalarından sorumlu, Bölge Veteriner Hekim Odasına kayıtlı, veteriner hekimi, Ruhsat: İl Müdürlüğü tarafından kuruluş izni verilmiş ev ve süs hayvanlarının satış, barınma ve eğitilme yerlerine, faaliyete geçmesi için verilen izni, Aşılama: Vücudun bağışıklık sistemini uyararak hastalıklara karşı özel antikor üretilmesi ve hastalığı yapan etkenle karşılaşıldığında antikorlar sayesinde hastalanmasını önleyen işlemi, Denetim elemanı: 5199 sayılı Kanunda belirtilen denetimleri yapmaya ve bu Kanun çerçevesinde kabahat teşkil eden fiilleri işleyenler hakkında işlem yapmaya, Bakanlık merkez ve taşra teşkilatı ve/veya mahallin en büyük mülkî amirince görevlendirilen personeli, Etoloji: Bir hayvan türünün doğuştan gelen, kendine özgü davranışlarını inceleyen bilim dalını, Evcil hayvan: İnsan tarafından kültüre alınmış ve eğitilmiş hayvanları, Geçici bakımevi: Hayvanların sahiplendirilinceye veya alındığı ortama geri bırakılıncaya kadar rehabilite edildiği ve bu süre içerisinde geçici olarak kaldığı tesisi, İl hayvan koruma kurulu: Hayvanların korunması, sorunların tespiti ve çözümlerini karara bağlamak üzere; her ilde valinin başkanlığında, Büyükşehir belediyesi olan illerde Büyükşehir belediye başkanları, Büyükşehir bağlı ilçe belediye başkanları, Büyükşehir olmayan illerde ise belediye başkanları, il çevre ve orman müdürü, il tarım müdürü, il sağlık müdürü, il milli eğitim müdürü, il müftüsü, belediyelerin veteriner işleri müdürü, veteriner fakülteleri olan yerlerde fakülte temsilcisi, münhasıran hayvanları koruma ile ilgili faaliyet gösteren gönüllü kuruluşlardan valilik takdiri ile seçilecek en çok iki temsilci, il veya bölge veteriner hekimler odasından bir temsilciden oluşan kurulu, İşaretleme: Aşılanan ve kısırlaştırılan hayvanların tanınmasını sağlamak amacıyla, bu hayvanların yaşamı ve davranışları üzerine olumsuz etkisi olmayan, dayanıklı, kolay fark edilebilen, uygulaması ve montesi kolay, kulak, boyun gibi uzuvlara plaka, tasma, mikroçip veya dövme gibi materyallerin uygulanması işlemini, Karantina: Bulaşıcı bir hastalığın bulunduğu yerden gelen hayvanların geçici olarak ayrılmasını, Kısırlaştırma: Dişilerde yumurtalıkların ve uterusun, erkeklerde testislerin alınması işlemini, Kontrollü hayvan: Bir kişi, kurum/kuruluş ya da tüzel kişilik tarafından sahiplenilen; bakımı, aşıları, periyodik sağlık kontrolleri yapılan, işaretlenmiş, kayıt altındaki ev ve süs hayvanlarını, Mikroçip: Kedi, köpek, kuş ile laboratuar ve hayvanat bahçesi hayvanlarına uygulanabilen, ISO 11784-11785 veya ISO FDX-B standartlarına göre üretilmiş, 125, 128 ya da 134,2 kHz frekansında olan ve okuyucu ya da tarayıcılar tarafından okunabilen ve uluslararası standartlara