Diagnoza stanu turystyki w subregionie wraz z inwentaryzacją zasobów dziedzictwa przyrodniczego – krajobrazowego i kulturowego subregionu Projekt współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej Kraków 2012 2 Projekt: EUROszansa dla Lubelszczyzny – budowanie konsensusu społecznego na rzecz zrównoważonego rozwoju subregionu w krajobrazie kulturowym trójkąta turystycznego: Nałęczów – Puławy – Kazimierz Dolny EUROchance project for the Lublin Region - building a social consensus to promote sustainable development of the "tourist triangle": Nałęczów - Puławy - Kazimierz Dolny Partnerzy: Powiat Puławski (Lider), Lokalna Grupa Działania “Zielony Pierścień” w Nałęczowie, Lubelski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Końskowoli, Lubelski Ośrodek Samopomocy Zespół konsultantów Centrum Doradztwa Strategicznego s.c. zaangażowanych w prace nad diagnozą: Urszula Birek Dagmara Bieńkowska Cezary Ulasiński Justyna Szymańska Jakub Żywiec Współpraca: Łukasz Sykała Karolina Ciuńczyk Spis treści 1. Inwentaryzacja dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego subregionu Trójkąta Turystycznego Kazimierz Dolny – Nałęczów – Puławy .................................................................................................... 6 1.1.Szczegółowa inwentaryzacja obiektów dziedzictwa kulturowego w poszczególnych gminach. .. 6 1.1.1. Gmina Kazimierz Dolny .......................................................................................................... 9 1.1.2. Gmina Puławy ...................................................................................................................... 14 1.1.3. Gmina Nałęczów .................................................................................................................. 15 1.1.4. Gmina Janowiec ................................................................................................................... 18 3 1.1.5. Gmina Wąwolnica ............................................................................................................... 18 1.1.6. Gmina Końskowola .............................................................................................................. 20 1.1.7. Gmina Kurów ....................................................................................................................... 20 1.1.8. Gmina Markuszów ............................................................................................................... 21 1.1.9. Gmina Baranów ................................................................................................................... 22 1.1.10. Gmina Wojciechów ........................................................................................................... 22 1.1.11. Gmina Żyrzyn ..................................................................................................................... 23 1.1.12. Miasto Puławy ................................................................................................................... 24 1.2. Inwentaryzacja dziedzictwa przyrodniczego subregionu Trójkąta Turystycznego Kazimierz Dolny – Nałęczów – Puławy ............................................................................................................... 28 1.2.1. Parki krajobrazowe .............................................................................................................. 28 1.2.2. Rezerwaty przyrody ............................................................................................................. 29 1.2.3. Obszary chronionego krajobrazu ........................................................................................ 29 1.2.4. Pomniki przyrody ................................................................................................................. 30 1.2.5. Użytki ekologiczne ............................................................................................................... 30 1.2.6. Stanowiska dokumentacyjne ............................................................................................... 31 1.2.7. Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe.................................................................................... 31 1.2.8. Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 ........................................................................... 31 1.2.9. Inne formy chronione i interesujące z punktu widzenia ochrony dziedzictwa przyrodniczego .............................................................................................................................. 33 2. Raport z inwentaryzacji dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego subregionu Trójkąta Turystycznego Kazimierz Dolny – Nałęczów – Puławy .......................................................................... 35 2.1. Dziedzictwo kulturowe ............................................................................................................... 35 2.2. Dziedzictwo przyrodnicze ........................................................................................................... 43 3. Diagnoza stanu turystyki w subregionie Trójkąta Turystycznego Kazimierz Dolny – Nałęczów – Puławy ................................................................................................................................................... 44 3.1. Atrakcyjność turystyczna ............................................................................................................ 45 3.1.1. Historia subregionu jako walor turystyczny ........................................................................ 45 3.1.2. Dziedzictwo kulturowe ........................................................................................................ 46 3.1.3. Walory przyrodnicze ............................................................................................................ 65 3.2. Analiza infrastruktury towarzyszącej.......................................................................................... 73 3.2.1. Szlaki turystyczne ................................................................................................................ 73 3.2.2. Organizacje turystyczne ...................................................................................................... 84 3.2.3. Infrastruktura sportowo-rekreacyjna .................................................................................. 87 3.3. Analiza bazy turystycznej ........................................................................................................... 90 4 3.3.1. Baza noclegowa ................................................................................................................... 90 3.3.2. Baza gastronomiczna ......................................................................................................... 106 3.4. Analiza dostępności komunikacyjnej ........................................................................................ 108 4. Tendencje w turystyce subregionu Trójkąta Turystycznego Kazimierz Dolny – Nałęczów – Puławy na tle turystyki światowej, polskiej i województwa lubelskiego ......................................................... 111 4.1. Współczesne tendencje w turystyce światowej ....................................................................... 111 4.1.2. Turystyka jako zjawisko społeczne .................................................................................... 114 4.1.4. Ekoturystyka na świecie .................................................................................................... 121 4.1.5. Agroturystyka .................................................................................................................... 122 4.2. Współczesne trendy w turystyce Polskiej ................................................................................ 126 4.2.1. Turystyka zagraniczna. ...................................................................................................... 129 4.2.2. Turystyka zrównoważona w Polsce ................................................................................... 130 4.2.3. Zwiedzanie obiektów przemysłowych ............................................................................... 131 4.3. Współczesne tendencje w turystyce województwa lubelskiego ............................................. 132 4.3.1. Turystyka miejska i kulturowa ........................................................................................... 134 4.3.2. Turystyka biznesowa i kongresowa ................................................................................... 134 4.3.3. Turystyka specjalistyczna, aktywny wypoczynek .............................................................. 135 4.3.4. Turystyka na obszarach wiejskich, agroturystyka i ekoturystyka ...................................... 135 4.3.5. Turystyka hobbystyczna .................................................................................................... 136 4.3.6. Turystyka religijno-pielgrzymkowa .................................................................................... 136 4.3.7. Turystyka edukacyjno - rekreacyjna dzieci młodzieży ....................................................... 137 4.3.8. Turystyka uzdrowiskowa ................................................................................................... 137 4.3.9. Turystyka weekendowa ..................................................................................................... 139 4.3.10. Turystyka tranzytowa i transgraniczna ...........................................................................