Maandelijkse informatiekrant voor de dorpen Kantens, Rottum en Stitswerd. Nummer 04 We mogen nooit vergeten! 30e jaargang - mei 2010 De Tweede Wereldoorlog van 1940-1945 mag nooit worden vergeten. Op vijf mei herdenken wij dat Nederland vijfenzestig jaar geleden bevrijd werd. Vijf jaar lang oorlog, onderdrukking en verzet. Dit verhaal heb ik geschreven door te luisteren naar oudere familie en mensen uit het dorp en de omgeving. Ik ben tot de conclusie gekomen dat er ook mensen zijn die er liever niet meer over willen praten. Het heeft een behoorlijke impact gehad om te luisteren naar die mensen die de oorlogstijd bewust beleefd hebben. Wij als jongere generatie Deze maand o.a.: kunnen ons er geen voorstelling van maken hoe het in die jaren is geweest om te leven. O p t ien me i 1 9 4 0 w ordt G ron i n g en Het Kerstf eest wordt somber in deze vonden. Ook ben ik voor een inval bezet door de Duitse soldaten en tijd. De Duitsers begonnen de teu- een keer gevlucht door de lande- EIEREN ZOEKEN die trekken verder de provincie in. gels strakker aan te halen met de rijen. De Duitse soldaten lagen in EN NEUTEN SCHAITEN In Middelstum wordt de Asingapoort ene verordening na de andere. de slootw al op wa cht. Ik h oorde hen ook een hoofdkwartier van de Duit- Een oud inwoner vertelt: “Ik moest praten en zag hun gloeiende KONINGINNEDAG, sers. naar Duitsland om daar te werk te sigarettenpeuken. 4 EN 5 MEI 2010! Het eerste oorlogsjaar verandert er worden gesteld voor de Duitsers. Na de v lu ch t h oorde j e pa s da t ze er al veel, ook voor onze inwoners. Maar dat wilde ik niet. Mijn pa werd niks van hadden begrepen dat die FF-CHATTEN Kinderen mogen op elf november altijd geïnformeerd door iemand paarden, die in het land liepen, zo voor het eerst sinds vele jaren niet van het verzet hier in Kantens als er wild werden. VAKWERK met hun lampionnen langs de deu- weer een huiszoeking kwam. Let Ik heb een hele tijd ondergedoken ren lopen. op! Vanavond of vannacht komen gezeten op een boerderij bij UITGEVLOGEN Ook het Sinterklaasfeest wordt in ze weer langs. Ik werd gewaar- Eppenhuizen. Op veel boerderijen menig huiskamer sober gevierd. s ch u w d en g i n g me v e rs toppen . In KANTSTER HUISKAMER de schuur zat een houten luik in een VERTELFESTIVAL stenen muur net onder de bedstee. Deze ruimte diende voor winter- IN GESPREK MET... opslag van aardappels. Via deze ruimte kon ik onder de keukenvloer PROJECT OEKRAINE k omen en zo k roop ik n a ar de ruimte onder de woonkamer. Deze ruimte NIJ IENT LOUG was wat dieper, en daar lag ik dan plat op mijn buik of op de rug. Eén RIMPELS keer schoot mij te binnen dat mijn jas nog over een stoel hing in de GRUNNEGER HOUKJE keuken met mijn papieren erin. Maar gelukkig had mijn pa de jas aange- AGENDA trokken. Het was overal muisstil in huis, totdat de Duitse landwachten LEZERSFOTO met een paar soldaten kwamen. Er werd dan op de deur gebonkt. Aufmachen! Landwachten waren Hendrikus Wittebol werd ook Sako Huizinga werd op 25 Nederlanders die de Duitsers hiel- op 2 5 a pril 1 9 4 4 on ts la g en door april 1 9 44 on ts la g en door de pen met bespioneren van personen de wegens zijn arrestatie door NSB-Burgemeester wegens en gegevens door te geven aan hen. de SD vanwege medewerking zijn arrestatie door de SD Alles werd overhoop gehaald en aan een overval op het ge- wegens medewerking aan alles doorzocht. meentehuis van Kantens, het een overval op het gemeen- Ik hoorde ze schreeuwen en hun misbruik maken van papier en tehuis van Kantens, het mis- leren laarzen maakten veel lawaai stempels van de gemeente en bruik maken van papier en op de houten vloer. Pa had een het illegaal verstrekken van stempels van de gemeente geweer voor de kop en men dreigde levensmiddelen aan onderdui- en het illegaal verstrekken hem dood te schieten omdat hij niet k er s . W i tt eb ol w e rd o p 1 6 of 1 7 van levensmiddelen aan on- wilde vertellen waar ik was. Wel mei 1944 gefusilleerd in de derduikers. Hij overleed schenen ze met een zaklamp onder duinen bij Bloemendaal en ligt De uitgave van dit blad wordt door de slechte behandeling de keukenvloer, maar ze konden de begraven op de Erebegraaf- mede mogelijk gemaakt door in Duitse gevangenschap. ruimte onder de woonkamer en mij plaats te Overveen. Rabobank Noord-Groningen niet zien. Ze hebben mij nooit ge- 1 in de buurt zaten onderduikers. De door burgemeester De Graaf. Hij boer kon dan altijd van ver af zien of werd gearresteerd door de S.D. ze onderweg waren voor een huis- (Sicherheitsdienst) omdat hij had zoeking.” meegeholpen met voorbereidingen In de wintertijd moest men om acht op een overval op het gemeente- uur verduisteren zodat er geen licht huis. Het gemeentehuis van van binnen naar buiten scheen en Kantens werd op 28 januari 1944 op den du u r moch t j e ook n iet meer overvallen en de bewakers werden op straat komen. Vaak hoorde je opgesloten in de grote kluis. vliegtuigen die overvlogen naar Ook op molen de Grote Geert zijn Duitsland voor bombardementen vaak Duitse soldaten te vinden op daar. En je hoorde de Amerikaanse stelling. Want vanaf deze plek heb- vliegtuigen weer terug komen. Het ben ze een geweldig uitzicht over Uitvaartverzorging g ebe u rde v a a k da t ze b ov en N oord het hogeland en richting de stad. Nederland werden onderschept Vanaf deze plek kunnen ze vliegtui- door Duitse jachtvliegtuigen. gen horen en zien aankomen. Boersema Het waren dan hevige lucht- Terwijl mulder Geert Nienhuis druk gevechten. In de omgeving van clandestien meel aan het malen is Zandeweer maakte een Britse voor de bakkers en inwoners. Veel bommenwerper een noodlanding. molens zijn door de Duitsers in Bij deze landing bracht de beman- brand gestoken. ning het er goed vanaf. Het toestel Op dertien april 1945 bereiken de had deelgenomen aan een bom- Canadese troepen Groningen en bardement op Berlijn en werd op de begint de bevrijding van stad en terugweg geraakt door afweerge- provincie. Er wordt overal fel ge- schut. Ze hadden nooit gedacht streden en panden worden door Ne de rl a n d n og t e h a l en o p d ie k ou de Duitsers in brand gestoken om 29 januari 1944. belangrijke informatie te vernieti- Een inwoonster vertelt: “Ik groeide gen. Sommige Duitsers verstoppen op bij een oom en tante en een zich in boerderijen en huizen, om op nichtje. Mijn ouders hadden een deze manier uit handen te blijven kwekerij in Doodstil. Maar de Duit- van de Canadezen. Steeds meer sers wilden mijn oom ook naar klonk op straat de kreet “We zijn Duits lan d h ebben om da a r voor hen bevrijd”. te werken. Op de kwekerij kwamen Nu, na vijfenzestig jaar vieren wij altijd veel mensen en ook van het nog steeds Bevrijdingsdag en ei- verzet kwamen ze bij ons langs om genlijk mogen wij nooit vergeten ons te waarschuwen voor de te wat er allemaal is gebeurd in die vijf houden invallen. Vanavond niet akelige oorlogsjaren. En natuurlijk, thuis zijn, want ze komen langs. onze verzetsmensen die het de Duit- Toen was ik nog jong, maar verge- sers op alle fronten moeilijk ten doe je nooit hoe er op de deur en probeerden te maken in onze om- ramen gebonkt werd. Als ze dan geving. Helaas zijn er vijf uit deze binnen waren werd het hele huis groep opgepakt en gemarteld in het overhoop gehaald. Zelfs het bed Scholtenhuis in Groningen en later werd gevoeld van mijn tante of er weggevoerd en doodgeschoten. Op een of twee personen hadden ge- vier mei a.s. staan we stil bij hun slapen. Het waren soms angstige namen, die te lezen zijn op de ge- nachten. De dag erna hoorde je dat denkplaat op onze voormalige soldaten de hele nacht op wacht gemeentehuis. hadden gestaan om op te letten of mijn oom ook thuis kwam.” In de Gerad Werkman vreselijke oorlog werd in Kantens en Middelstum een NSB-er als burgemeester aangesteld, dhr. J. de Graaf. Vanuit het gemeentehuis werden distributiekaarten verstrekt aan de inwoners. Deze kaart was voorzien van naam, beroep en stempel van de gemeente Kantens. Op deze kaart werd aangetekend wat je ophaalde op de bonnen zoals vlees, boodschappen en schoenen. Op het gemeentehuis werkte toen ene Huizinga en die mocht graag rom- melen met distributiekaarten en stempels. Zo kregen onderduikers ook hun eerste levensbehoeften. Hij was lid van het verzet en werd ontslagen 2 Koninginnedag, 4 en 5 mei 2010! Het is bijna zover: de activiteiten rondom Koninginnedag, de herdenking op 4 mei en de festiviteiten op 5 mei a.s. in Kantens, Rottum en Stitswerd. Het volledige programma ontvangt u binnenkort in uw brievenbus. Toch vermelden we hier alvast de tijden waarop de activi- teiten plaatsvinden. Vrijdag 30 april van 10.00 - 13.00 Kantens, Rottum en Stitswerd. uur: Opstellen vanaf 12.30 tot uiterlijk vrijmarkt en priegelmarkt rondom 12.45 uur aan de Pastorieweg in de Antoniuskerk in Kantens. Kantens, aanrijden vanaf de ijs- U kunt zich nog opgeven bij Mar- baan en jeugdhonk, richting de open- ten Miske, T 552137 of via bare basisschool. Van 12.30 - 13.15 Eieren zoeken en neuten schaiten [email protected] (tot uiterlijk uur vindt dan de jurering plaats.