Górki Śląskie krajobraz przeszłości według źródeł pisanych i przekazów ustnych Henryk Postawka Łódź-Górki Śl. 2019 Autor: Spis treści Henryk Postawka Recenzja: Dr hab. Krzysztof Gwosdz, prof. UJ Prolog …………………………………………………………………. 9 Wprowadzenie ……………………………………………………….. 13 Korekta Redaktorska: Karol łukomiak Cel, zakres pracy, metody badań …………………………………. 13 Diana Łukomiak Źródła danych …………………………………………………… 14 Ewa Budzyńska Rozdział I Szlachetnie urodzeni właściciele Górek Śl. i okolic ………………….. 19 Skład I projekt okładki: Karol Łukomiak Próba ujawnienia dziejów wsi Górki Śl. na podstawie badań archeologicznych. Wiejska siedziba rycerska ………………………………………… 19 Bogunice na średniowiecznym szlaku z Rud do Raciborza ……….. 27 © copyright by author & ArchaeGraph Kim byli pierwsi właściciele Górek? ………………………………. 31 ISBN: 978-83-66035-39-3 (książka) Ród rycerski Szeliha (Szeliga) …………………………………….. 33 ISBN: 978-83-66035-40-9 (ebook) Pierwszy dokument o Górkach z 8 maja 1491 r. …………………. 35 Ród Zdarze z Chobolic Na okładce fotografia Kapliczki w Górkach Śl., (w latach panowania Macieja Korwina – króla Węgier) …………... 38 ok. 1908 r., wybudowana w latach 90. XIX wieku, na zdjęciu budowniczy Dudek (archiwum autora). Ród Sedlnickich …………………………………………………. 39 Na stronie 7 zdjęcie Zygfryda Weinera (źródło: „Nowiny Raciborskie” Ród Raszczyców na Szczerbiach, Gaszowicach i Suminie ………… 42 2018, 28 sierpnia, s. 18. Baron (Freiherr) von Trach i jego spadkobiercy (1706 – 1731) …... 46 Wersja elektroniczna książki dostępna na stronie wydawcy: Friedrich Gregor von Lautensack ( 1731 – 1761) ………………... 49 www.archaegraph.pl Johann Gottlob von Drechsler (1761 – 1772) …………………… 52 Rodzina von Ingersleben na Sławikowie (1772 – 1795) …………. 52 ArchaeGraph Rodzina Eichendorffów w dolinie Suminy ……………………….. 53 Wydawnictwo Naukowe Ród Eichendorff na Górnym Śląsku ………………………… 53 Łódź-Górki śl. 2019 Autor: Spis treści Henryk Postawka Recenzja: Dr hab. Krzysztof Gwosdz, prof. UJ Prolog …………………………………………………………………. 9 Wprowadzenie ……………………………………………………….. 13 Korekta Redaktorska: Karol łukomiak Cel, zakres pracy, metody badań …………………………………. 13 Diana Łukomiak Źródła danych …………………………………………………… 14 Ewa Budzyńska Rozdział I Szlachetnie urodzeni właściciele Górek Śl. i okolic ………………….. 19 Skład I projekt okładki: Karol Łukomiak Próba ujawnienia dziejów wsi Górki Śl. na podstawie badań archeologicznych. Wiejska siedziba rycerska ………………………………………… 19 Bogunice na średniowiecznym szlaku z Rud do Raciborza ……….. 27 © copyright by author & ArchaeGraph Kim byli pierwsi właściciele Górek? ………………………………. 31 ISBN: 978-83-66035-39-3 (książka) Ród rycerski Szeliha (Szeliga) …………………………………….. 33 ISBN: 978-83-66035-40-9 (ebook) Pierwszy dokument o Górkach z 8 maja 1491 r. …………………. 35 Ród Zdarze z Chobolic Na okładce fotografia Kapliczki w Górkach Śl., (w latach panowania Macieja Korwina – króla Węgier) …………... 38 ok. 1908 r., wybudowana w latach 90. XIX wieku, na zdjęciu budowniczy Dudek (archiwum autora). Ród Sedlnickich …………………………………………………. 39 Na stronie 7 zdjęcie Zygfryda Weinera (źródło: „Nowiny Raciborskie” Ród Raszczyców na Szczerbiach, Gaszowicach i Suminie ………… 42 2018, 28 sierpnia, s. 18. Baron (Freiherr) von Trach i jego spadkobiercy (1706 – 1731) …... 46 Wersja elektroniczna książki dostępna na stronie wydawcy: Friedrich Gregor von Lautensack ( 1731 – 1761) ………………... 49 www.archaegraph.pl Johann Gottlob von Drechsler (1761 – 1772) …………………… 52 Rodzina von Ingersleben na Sławikowie (1772 – 1795) …………. 52 ArchaeGraph Rodzina Eichendorffów w dolinie Suminy ……………………….. 53 Wydawnictwo Naukowe Ród Eichendorff na Górnym Śląsku ………………………… 53 Łódź-Górki śl. 2019 Adolf baron von Eichendorff na Łubowicach i Sławikowie (1795 -1831) ……………………………………………….. 55 Pałacyk myśliwski Eichendorffów w Suminie ……………….. 57 Sumina (Summin) ………………………………………….. 62 Gospodarka w dobrach Sumina – Górki za czasów Eichendorffów …………………………… 66 Ród baronów von Eickstedt na Sławikowie (1831- 1945) ………... 67 Rozdział II. Między Krzyżowymi Drogami a Piątym. Lokalne nazwy geograficzne ………………………………………….. 73 Lokalne nazwy miejscowe na terenie wsi Górki Śląskie – zamieszkane osiedla ludzkie …………………………………………. 89 Topograficzne nazwy wodne – hydronimy ……………………………. 91 Lokalne leśne obiekty terenowe wokół Górek – sylvonimy ……………. 95 Nazwy topograficzne – toponimy ……………………………………... 100 Lokalne nazwy kulturowe ……………………………………………... 103 Najstarsze nazwy topograficzne lub nazwy zaginione, wymienione w starych dokumentach ………………………………….. 106 Podsumowanie ……………………………………………………….. 109 Kronika Górek Śl. w datach do 1945r. według Zygfryda Weinera ……………………………………………. 111 Fotografie i mapy ………………………………………………….…. 127 Bibliografia ………………………………………………………….... 169 Ku pamie,ci Zygfryda Weinera, mojego pierwszego nauczyciela naszego Heimatu - Ojcowizny. Serdeczne podziękowania kieruję do mojej mamy Wandy i żony Ewy. Autor Adolf baron von Eichendorff na Łubowicach i Sławikowie (1795 -1831) ……………………………………………….. 55 Pałacyk myśliwski Eichendorffów w Suminie ……………….. 57 Sumina (Summin) ………………………………………….. 62 Gospodarka w dobrach Sumina – Górki za czasów Eichendorffów …………………………… 66 Ród baronów von Eickstedt na Sławikowie (1831- 1945) ………... 67 Rozdział II. Między Krzyżowymi Drogami a Piątym. Lokalne nazwy geograficzne ………………………………………….. 73 Lokalne nazwy miejscowe na terenie wsi Górki Śląskie – zamieszkane osiedla ludzkie …………………………………………. 89 Topograficzne nazwy wodne – hydronimy ……………………………. 91 Lokalne leśne obiekty terenowe wokół Górek – sylvonimy ……………. 95 Nazwy topograficzne – toponimy ……………………………………... 100 Lokalne nazwy kulturowe ……………………………………………... 103 Najstarsze nazwy topograficzne lub nazwy zaginione, wymienione w starych dokumentach ………………………………….. 106 Podsumowanie ……………………………………………………….. 109 Kronika Górek Śl. w datach do 1945r. według Zygfryda Weinera ……………………………………………. 111 Fotografie i mapy ………………………………………………….…. 127 Bibliografia ………………………………………………………….... 169 Ku pamie,ci Zygfryda Weinera, mojego pierwszego nauczyciela naszego Heimatu - Ojcowizny. Serdeczne podziękowania kieruję do mojej mamy Wandy i żony Ewy. Autor Prolog Wieś w lesie Łaskawy Bóg uplótł dokoła całej wsi wieniec z ciemnej zieleni lasu. Białe brzozy z ich dziewiczą zielenią są wstęgami, a chmury żeglujące po błękicie, falującymi w dali szarfami. Na skraju lasu i na polach świecą się tysiące lampek kwiatów polnych, a w zmąconą ciszę południa wkrada się delikatne miłosne gruchanie dzikich gołębi niczym daleki śmiech niewiast. Kiedy bażant odziany w garnitur weselny kroczy przez niewielkie zasiewy cichutko gruchając, a pączki brzozy błogo wypychają słoneczne kwiecie zwia- stuje to wówczas, iż nadeszły błogosławione godziny dla lasu. I staje się on niczym komnata panny młodej, a z każdego ptasiego gardła upada kropelka perlącej się kantaty. Las jest ozdobą wsi: dziewiczy na wiosnę, opiekuńczy w lato, w nastroju spełniania życzeń na jesień i oczekujący w zimę. Czy słyszałeś kiedyś, w czasie gdy liść przybiera żółtą, a potem czerwoną barwę, godowy ryk jelenia w lesie? Czy widziałeś z oddali krwawą walkę byka stadnego ze swoim rywalem? Pewnego ranka dał się słyszeć dochodzący z od- dali okrzyk godowy jednego z rywali. Byk stadny ostrzega gwałtownym, toczą- cym się głosem. Coraz bliższy jest już sygnał do walki. Głośno wyjąc wychodzi w jego kierunku. Z pochylonymi głowami ustawiają się silni bojownicy na- przeciw siebie. Wystraszone ptaki wzlatują przed głośnym trzaskiem poroży. Nagle jeden z walczących uderza ostrym zakończeniem poroża w pachwinę przeciwnika, który wyjąc z bólu powala się na ziemię. Po chwili rozbrzmiewa okrzyk zwycięstwa, a nowy przywódca udaję się do swego królestwa, by objąć tam władzę. To właśnie jest dający się głęboko wyrazić romantyzm lasu i jed- nocześnie najwcześniejsze prawo natury: walka o byt, walka o utrzymanie ga- tunku, selekcja silniejszych, także tutaj w błogosławionym Boskim oczekiwa- niu. Jałowe gleby z niewielką przestrzenią są darem lasu, ale ciężko jest lu- dziom wydrzeć cokolwiek tym polom. Tymczasem las wabi: „chodź, dam ci wszystko, kosztuj z moich pełnych spichlerzy, słodkie jagody, soczyste grzyby, 9 Prolog Wieś w lesie Łaskawy Bóg uplótł dokoła całej wsi wieniec z ciemnej zieleni lasu. Białe brzozy z ich dziewiczą zielenią są wstęgami, a chmury żeglujące po błękicie, falującymi w dali szarfami. Na skraju lasu i na polach świecą się tysiące lampek kwiatów polnych, a w zmąconą ciszę południa wkrada się delikatne miłosne gruchanie dzikich gołębi niczym daleki śmiech niewiast. Kiedy bażant odziany w garnitur weselny kroczy przez niewielkie zasiewy cichutko gruchając, a pączki brzozy błogo wypychają słoneczne kwiecie zwia- stuje to wówczas, iż nadeszły błogosławione godziny dla lasu. I staje się on niczym komnata panny młodej, a z każdego ptasiego gardła upada kropelka perlącej się kantaty. Las jest ozdobą wsi: dziewiczy na wiosnę, opiekuńczy w lato, w nastroju spełniania życzeń na jesień i oczekujący w zimę. Czy słyszałeś kiedyś, w czasie gdy liść przybiera żółtą, a potem czerwoną barwę, godowy ryk jelenia w lesie? Czy widziałeś z oddali krwawą walkę byka stadnego ze swoim rywalem? Pewnego ranka dał się słyszeć dochodzący z od- dali okrzyk godowy jednego z rywali. Byk stadny ostrzega gwałtownym, toczą- cym się głosem. Coraz bliższy jest już sygnał do walki. Głośno wyjąc wychodzi w jego kierunku. Z pochylonymi głowami ustawiają się silni bojownicy na- przeciw siebie. Wystraszone ptaki wzlatują przed głośnym trzaskiem poroży. Nagle jeden z walczących uderza ostrym zakończeniem poroża w pachwinę przeciwnika, który wyjąc z bólu powala się na ziemię. Po