YATRA NAAR MAJJHIMADESA EEN PELGRIMSREIS NAAR HET MIDDENLAND Guy Eugène DUBOIS Voorwoord door eva van tulden YATRA NAAR MAJJHIMADESA EEN PELGRIMSREIS NAAR HET MIDDENLAND Guy Eugène DUBOIS is eveneens de auteur van: ATTHAKAVAGGA—De Vrede van de Boeddha VIPASSANA BHAVANA—Inzichtmeditatie SATTA-VISUDDHI—De Zeven Zuiveringen DHAMMA—Overdenkingen bij een Ultieme Werkelijkheid DHAMMAPADA—Het Pad van Waarheid KHAGGAVISANA-SUTTA PARAYANAVAGGA—De Weg naar de Andere Oever WOORDEN VAN WIJSHEID—De Dhammapada Zonder Exegese ITIVUTTAKA—Zo is het Gezegd KHUDDAKAPATHA—Korte Passages YATRA NAAR MAJJHIMADESA EEN PELGRIMSREIS NAAR HET MIDDENLAND Guy Eugène DUBOIS Voorwoord door eva van tulden ‘Sabbadanam Dhammadanam jinati’— De gift van Dhamma is de grootste gift’ (Dhammapada, Gatha #354). Overeenkomstig deze uitspraak van de Bhagavat lijkt het vermarkten van Boeddha’s wijsheid mij onheus en infaam. Op dit boek rust derhalve géén copyright. Wars van élk economisch motief mag het bijgevolg gereproduceerd en verspreid worden op álle mogelijke dragers —electronisch, mechanisch, fotokopieën, opnamen of op enige andere wijze— zónder mijn toestemming. D/2019/Guy Eugène Dubois, uitgever Koninklijke Prinslaan 3/101 - 8670 Koksijde (Belgium) [email protected] Coverfoto: Cécile Poyet, Veluvana, Rajagaha, India Vormgeving, Prepress & Design: GD Gezet in Helvetica Neue & Times New Roman Papier: Biotop crème FSC Druk- en bindwerk: Pro-Book, Utrecht, Nederland —Met Metta opgedragen aan Sudhir, mijn spirituele vriend, mijn gelijkmoedige Indische kalyanamitta— ❛ Zoals vingers die naar de maan wijzen, zo ontplooit dit geschrift een scala aan overdenkingen van een pelgrim onderweg. Het schildert de voortschrijdende ontwikkeling van de ingevingen en de ideeën die hem ten deel zijn gevallen. Nergens kan er sprake zijn van absolute waarheid. Nergens wordt iemand gevraagd iets te geloven. Nergens is er een laatste woord te vinden. Een pelgrim deelt gewoon de vruchten die hij onderweg verzameld heeft —dat is álles. ❜ Wei Wu Wei, Why Lazarus laughed. The Essential Doctrine Zen-Advaita-Tantra, Prologue. INHOUD VOORWOORD 11 INLEIDING 17 BUDDHASASANA 63 ASHOKA - CUNNINGHAM - DHARMAPALA 93 LUMBINI 105 KAPILAVATTHU 119 RAJAGAHA 141 NALANDA 173 BODHGAYA 187 SARNATH 225 VESALI 291 KUSINARA 319 SAVATTHI 327 KOSAMBI 355 SLOT 363 BIBLIOGRAFIE 375 —Voorwoord— VOORWOORD Welgeteld één maal had ik een kortstondige ontmoeting met Guy Dubois: op vrij- dag 4 mei 2018 in het Boeddhistisch Centrum Ehipassiko te Deurne, tijdens zijn dhammatalk (lezing) over de Zeven Zuiveringen, een uiterst ‘nuttige kapstok’— vergeef me de enigszins oneerbiedige verwijzing naar een boek van 489 bladzij- den—om een vipassana inzichtmeditatie rond op te bouwen. De enige—en mis- schien laatste—dhammatalk die Guy ooit gegeven heeft, op rechtstreeks verzoek van zijn spirituele vriend Paul Van hooydonck. Guy leerde op eigen houtje Pali en hij had een exemplaar van zijn nieuwste boek bij: een eigenhandige vertaling van de ‘Dhammapada’, een compilatie van 423 verzen toegeschreven aan de Boeddha himself. Eén van de bekendste en meest gelezen boeken uit de Pali-canon. Ik was geïnteresseerd, maar het boek werd enkel ‘op aanvraag’ gedrukt, dus het zou even kunnen duren. Ik kribbelde mijn e-mailadres op een blaadje papier en toog huiswaarts. Een tiental dagen later ontving ik een e-mail met de vraag welke boeken ik juist wilde bestellen. Ik stond toen vertrekkensklaar voor een fietstocht van een viertal maanden van Antwerpen naar de Noordkaap voor een goed doel, en verzocht Guy om de verzending uit te stellen tot september. Zonder dat ik erom vroeg en volle- dig gratis stuurde hij me een digitale versie van de Dhammapada ‘voor onder- weg’, die ik uiteraard dankbaar downloadde op mijn mobieltje. Tijdens de fietstocht gingen er nog enkele korte, eerder zakelijke mailtjes over en weer en veel later, op 4 november, ontving ik plots, samen met enkele andere ont- vangers, dit bericht: ❛ Heb in mijn metta-meditatie vandaag aan de vajrasana in Bodhgaya aan Ehipassiko en aan ieder van jullie individueel gedacht. Mogen jullie allen gelukkig zijn, vredig en bevrijd. Guy. ❜ Guy was in India op de locatie waar de Boeddha tot Verlichting kwam. Toen wist ik nog niet dat dit bezoek kaderde in een pelgrimstocht van zeventien gevorderde yogi’s uit veertien landen langs alle plekken waar de Boeddha hen 2.600 jaar ge- leden was voorafgegaan. Tot op 13 maart 2019 een PDF van het boek ‘Yatra naar Majjhimadesa – een pel- grimsreis naar het Middenland’ in mijn mailbox plofte, met een vriendelijk ver- zoek een kort voorwoord te schrijven. Met de nodige schroom vatte ik de lectuur aan. Guy is auteur van 10 geannoteerde en becommentarieerde vertalingen van boeken uit de Pali-canon. Wie ben ik, (her)beginnend meditatiebeoefenaar en deeltijds fietsreiziger, om bij zijn pelgrimsreis een voorwoord te schrijven ? —Pagina 11! van 382! — —Voorwoord— Mijn eerste schuchtere doch ‘doorleefde’ aanraking met het Boeddhisme vond 20 jaar geleden plaats in Ladakh (Indische Himalaya), waar ik, in het kader van een ontwikkelingsproject, twee maanden inwoonde bij een boeddhistische familie om hen te helpen bij de oogst. De blijmoedige levenshouding van die mensen in de gure hooggebergte-omstandigheden waarin ze moesten zien te (over)leven boe- zemde me ontzag en respect in. Wat een contrast met ons, eeuwig onvoldane, mopperende en verwende wester- lingen… Ik kreeg er een les in nederigheid en voelde dat het goed was. Na de oogst bezocht ik per fiets nog enkele gompa’s (boeddhistische kloosters) in om- liggende dorpen. In sommige bleef ik enkele dagen hangen, want ik voelde me er goed. Een mini-yatra. Daarna fietste ik nog vier maanden door Rajasthan en Gujarat, las onderweg een aantal boeken en probeerde regelmatig te mediteren. Terug in België, opnieuw meegezogen in de maalstroom van de jachtige westerse maatschappij, verwater- den die prille meditatiepogingen, maar het zaadje was geplant… Twintig jaar later mag ik, met een vertraging van enkele maanden en via de be- middeling van het geschreven woord, Guy’s yatra volgen langs tien plaatsen in India en Nepal waar de Boeddha in hoogsteigen persoon zijn voetafdruk achter- liet. Op iedere locatie maakt Guy de context aanschouwelijk waarin de Boeddha zijn leer ontwikkelde en aan de man/vrouw bracht, en lezen we de belangrijkste suttas of leerredes die hij er debiteerde. Hierbij benadrukt Guy dat de lezer zich te allen tijde moet realiseren dat de Dhamma, de originele leer van de Boeddha, niet sa- menvalt met de latere interpretaties door zijn ijverige volgelingen in de verschil- lende Boeddhistische tradities: ❛ Dhamma en boeddhisme zijn geen synoniemen: wat de Boeddha écht gezegd én gedaan heeft, en wat zijn volgelingen ervan gemaakt hebben en tot op heden als ultieme waarheid beschouwen, is niet overlappend. Beide zijn géén ‘copie conforme’. ❜ Guy zweert bij de oorspronkelijke oudst gekende teksten en stelt zelfs zijn per- soonlijke interpretaties in vraag. Hij beschouwt zichzelf als een vrij en onafhan- kelijk vrij onderzoeker. Ieder zweempje van devotie en idolatrie is hem vreemd. Hij noemt zichzelf evenmin een boeddhist. In de Dhamma heeft hij echter wél zijn persoonlijke waarheid gevonden. Niet enkel als theorie of abstract filosofisch wereldbeeld, maar ook vanuit experiëntiële—en tegelijk bevrijdende—flitsen van inzicht tijdens diepe meditaties. Al vrij snel werden de sobere Boeddha en zijn nuchtere leer omgeven met schit- terende sluiers van verheerlijking en vergoddelijking, getuige de vele Boeddha- beelden en andere parafernalia. Daarom probeer ik hem in de hieronder volgende ‘short flew over the Buddhists’ nest’ te schetsen als mens van vlees en bloed, zoals de auteur van dit boek hem ook ziet. —Pagina 12! van !382— —Voorwoord— Rebel with a Cause De eerste twee informatieve hoofdstukken over de buddhasasana (leer van be- vrijding) en de belangrijkste archeologische vondsten en conclusies geven de lezer de nodige bagage om de pelgrimage mee te lopen. De tocht start in Lumbini, het geboortedorp van Siddattha Gotama in het huidige Nepal dat pas tegen het einde van de 19de eeuw herontdekt werd. Rond enkele zeldzame authentieke archeologische vondsten werd de site heringericht als een lucratief bedevaartsoord, ‘niet meer dan een zorgvuldig gecreëerde perceptie’, zo lezen we. Nuchterheid troef bij de auteur van dit reisverslag. In Kapilavatthu, de vergane stad waar hij tot zijn 29ste levensjaar woonde, leren we Gotama kennen als ‘rebel wíth a cause’. Hij volgt de wens van zijn vader niet en wordt geen wereldse heerser maar verlaat het paleis van afgeschermde weelde en genotzucht om in het échte leven geconfronteerd te worden met ziekte, ouder- dom en dood—de vergankelijkheid die alle fenomenen op aarde karakteriseert en die aanleiding geeft tot ‘lijden’. Gotama’s levensmissie is de oorzaken van dit alomtegenwoordige lijden te onderzoeken en een uitweg te vinden die iedereen, zonder onderscheid des persoons, op deze aarde kan realiseren. Dat wordt zijn leer, de Dhamma. Sociaal bewogen debater Rajagaha is de ‘vrije stad’ waar Gotama na zijn vertrek uit het paleis als bedel- monnik heen ging en waar hij na zijn Verlichting als ‘Boeddha’ of ‘Verlichte’ terugkeerde, een eerdere belofte nakomend aan de lokale koning. Hier ontpopt hij zich als een behendig debater. Tussen de soms erg plastisch verwoorde leerredes die hij er afstak over de ver- gankelijkheid van het lichaam en de zintuiglijke bezoedelingen, zitten ook filoso- fische pareltjes zoals de Hart-Sutra—een Mahayana-visioen over de leegte van