PLAN ROZWOJU LOKALNEGO DLA POWIATU NOWOSĄDECKIEGO Nowy Sącz, listopad 2004 r. Plan Rozwoju Lokalnego dla Powiatu Nowosądeckiego Spis treści I. OBSZAR I CZAS REALIZACJI PLANU ROZWOJU LOKALNEGO II. AKTUALNA SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA NA OBSZARZE OBJĘTYM WDRAŻANIEM PLANU II.1 Położenie, powierzchnia, ludność II.2 Środowisko przyrodnicze II.3 Turystyka II.4 Zagospodarowanie przestrzenne II.5 Gospodarka II.6 Sfera społeczna III. PLANOWANE ZADANIA I PROJEKTY III.1 Zadania i projekty z zakresu potencjału gospodarczego i zmian w strukturze gospodarczej terenu III.2 Zadania i projekty zmierzające do zmiany w sposobach użytkowania terenu III.3 Zadania i projekty podnoszące stan komunikacji i infrastruktury lokalnej III.4 Zadania i projekty przyczyniające się do poprawy stanu środowiska naturalnego III.5 Zadania i projekty przyczyniające się do poprawy stanu środowiska kulturowego i potencjału turystycznego oraz sportowego III.6 Zadania i projekty poprawiające sytuację na rynku pracy i w sektorze edukacji III.7 Zadania i projekty zmierzające do zwiększenia współuczestnictwa mieszkańców w życiu lokalnym III.8 Hierarchia ważności zadań IV. REALIZACJA ZADAŃ I PROJEKTÓW IV.1. Horyzont czasowy 2004-2006 IV.2. Horyzont czasowy 2007-2013 V. POWIĄZANIE ZADAŃ I PROJEKTÓW Z INNYMI DZIAŁANIAMI REALIZOWANYMI NA TERENIE WOJEWÓDZTWA VI. OCZEKIWANE WSKAŹNIKI OSIĄGNIEĆ PLANU ROZWOJU LOKALNEGO VII. ANALIZA SYTUACJI FINANSOWEJ POWIATU - PLAN FINANSOWY NA LATA 2004 – 2006 ORAZ 2007 - 2009 VII.1 Sytuacja finansowa powiatu nowosądeckiego w latach 1999 – 2004 VII.2 Sytuacja finansowa powiatu nowosądeckiego w roku 2004 VII.3 Prognoza budżetowa powiatu na lata 2004 - 2009 VIII. SYSTEM WDRAŻANIA IX. SPOSÓB MONITOROWANIA, OCENY I KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ Załącznik 2 Plan Rozwoju Lokalnego dla Powiatu Nowosądeckiego I. OBSZAR I CZAS REALIZACJI PLANU ROZWOJU LOKALNEGO Podstawą do opracowania niniejszego dokumentu były wytyczne zawarte w „Uzupełnieniu Programu” do Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego w wersji ostatecznej, przyjętej przez Komitet Monitorujący ZPORR w dniu 16 kwietnia 2004 r. oraz zespół przygotowawczy Komitetu Integracji Europejskiej w dniu 20 kwietnia 2004 r. W dokumencie tym zostały zaprezentowano obligatoryjne składniki oraz przykładowa struktura planu rozwoju lokalnego, która posłużyła jako matryca do niniejszego opracowania. Przy opracowaniu wykorzystano dokumenty przygotowane przez Małopolską Szkołę Administracji Publicznej Akademii Ekonomicznej w Krakowie, realizowane w ramach Programu Rozwoju Lokalnego oraz opracowania własne Starostwa Powiatowego w Nowym Sączu (opracowania poszczególnych wydziałów oraz dane z „Raportu o stanie Powiatu Nowosądeckiego”). W części dotyczącej zagadnień związanych z szeroko pojętą ochroną środowiska uwzględniono „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Nowosądeckiego na lata 2004 - 2011” oraz „Program Gospodarki Odpadami dla Powiatu Nowosądeckiego na lata 2004 – 2011” przyjęte przez Radę Powiatu Nowosądeckiego Uchwałą nr 156/XVIII/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. Zgodnie z wytycznymi „Uzupełnienia Programu” przy tworzeniu planu wykorzystano metodę społeczną. Aktywny udział w przygotowaniu części zadaniowej opracowania miały lokalne organizacje, przedstawiciele samorządów gminnych, radni powiatowi itp. Plan został sporządzony dla powiatu nowosądeckiego, w jego granicach administracyjnych. Plan Rozwoju Lokalnego został przygotowany w dwóch przedziałach czasowych odpowiadających horyzontowi planowania w Unii Europejskiej. Pierwszy, bliski okres planowania to lata 2004-2006, drugi horyzont planowania to lata 2007-2013. Z natury rzeczy bliższy horyzont planu został opracowany bardziej precyzyjnie i szczegółowo, natomiast plan na lata 2007-2013 ma charakter prognostyczny. 3 Plan Rozwoju Lokalnego dla Powiatu Nowosądeckiego II. AKTUALNA SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA NA OBSZARZE OBJĘTYM WDRAŻANIEM PLANU II.1 POŁOŻENIE, POWIERZCHNIA, LUDNOŚĆ Powiat nowosądecki położony jest w południowo-wschodniej części województwa małopolskiego. Od południa graniczy z Republiką Słowacką (granica państwa), od wschodu z powiatem gorlickim, od północy z tarnowskim i brzeskim, a od zachodu z limanowskim i nowotarskim. Większość powierzchni powiatu zajmują tereny górskie i wyżynne (pogórza), a także doliny rzeczne Dunajca z jego głównymi dopływami: Popradem i Kamienicą. Rzeki te rozdzielają główne pasma górskie Sądecczyzny: Beskid Sądecki, Beskid Niski i Beskid Wyspowy, otaczające Kotlinę Sądecką, która stanowi główne skupienie osadnicze regionu. W jej centrum, na 49o 37` szerokości geograficznej północnej i 20o 42` długości geograficznej wschodniej, leży Nowy Sącz - siedziba władz powiatu nowosądeckiego. Powiat nowosądecki składa się z 16 gmin, w tym 1 gminy miejskiej (Grybów), 4 gmin miejsko-wiejskich (Krynica-Zdrój, Muszyna, Piwniczna-Zdrój, Stary Sącz) oraz 11 gmin wiejskich (Chełmiec, Gródek nad Dunajcem, Grybów, Kamionka Wielka, Korzenna, Łabowa, Łącko, Łososina Dolna, Nawojowa, Podegrodzie, Rytro). Wykres 1 Procentowy udział powierzchni gmin w powierzchni powiatu. Grybów 9,9 Krynica - Zdrój 9,4 Muszyna 9,2 Łącko 8,6 Piwniczna - Zdrój 8,1 Łabowa 7,7 Chełmiec 7,3 Korzenna 6,9 Stary Sącz 6,6 Gródek nad Dunajcem 5,7 Łososina Dolna 5,3 Podegrodzie 4,1 Kamionka Wielka 4,1 Nawojowa 3,3 Rytro 2,7 Miasto Grybów 1,1 024681012 Źródło: Opracowanie własne Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Nowym Sączu. Powiat obejmuje 195 sołectw (270 miejscowości) i liczy 193,5 tys. mieszkańców (stanowi to 6% ludności Małopolski). Jego powierzchnia wynosi 1.550 km2, co daje mu 1 miejsce wśród 4 Plan Rozwoju Lokalnego dla Powiatu Nowosądeckiego 22 powiatów województwa małopolskiego. Wskaźnik urbanizacji wynosi 19,5% (2,5-krotnie mniej, niż wskaźnik wojewódzki). Gęstość zaludnienia powiatu wynosi 125 osób/km2. Jest to wskaźnik zbliżony do krajowego, mniejszy z kolei od wojewódzkiego, wynoszącego 214 osób/km2. Lokuje on powiat na 15-16 miejscu w skali Małopolski. W powiecie nowosądeckim istnieje 48,8 tys. gospodarstw domowych. Przeciętna liczba osób w gospodarstwie domowym wynosi blisko 4 (3,93 osoby). 5 Plan Rozwoju Lokalnego dla Powiatu Nowosądeckiego II.2 ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE Geologia Strukturę geologiczną Ziemi Sądeckiej stanowią utwory trzeciorzędowe: piaskowce, łupki i margle, które w tym okresie uległy wypiętrzeniu i sfałdowaniu. Sądecczyzna usytuowana jest w obrębie głównej jednostki strukturalnej Karpat, tzw. fliszowych Karpat zewnętrznych. W ich obrębie wyróżniono kilka jednostek strukturalnych (płaszczowin) przesuniętych z południa na północ w okresie fałdowań. Powiat nowosądecki leży, w przeważającej części, na płaszczowinie magurskiej, którą podzielono na 3 serie tektoniczno – facjalne: strefę krynicką, strefę sądecką (bystrzycką) oraz strefę gorlicką (raczańską). Płaszczowina śląska zajmuje stosunkowo niewielką powierzchnię w północno – wschodniej części powiatu (Pogórze Rożnowskie i Ciężkowickie). Sieć hydrograficzna Sądecczyzna charakteryzuje się gęstą siecią hydrograficzną. Łączna długość rzek i potoków wynosi około 1900 km, z czego większość przypada na dorzecze Dunajca. Dunajec, rzeka o długości 247 km, wpływa na teren powiatu w przełomie tylmanowskim, swym korytem oddzielając Gorce od Beskidu Sądeckiego. Płynąc dalej stanowi centralną oś Kotliny Sądeckiej i skupia główne osadnictwo terenu. Za Nowym Sączem na rzece utworzono dwa zbiorniki retencyjne: Jezioro Rożnowskie oraz Jezioro Czchowskie (stanowiące naturalną granicę powiatu). Całkowita długość Dunajca na obszarze powiatu wynosi 40,5 km. W Kotlinie Sądeckiej do Dunajca uchodzi druga ważna rzeka Sądecczyzny - Poprad. Rzeka ta o łącznej długości 170 km (63 na terenie powiatu) ma swe źródła w Tatrach Słowackich. Płynąc przez Beskid Sądecki Poprad dzieli go na dwa główne pasma: zachodnie - Radziejowej i wschodnie - Jaworzyny. Trzecią co do wielkości rzeką jest Kamienica Nawojowska, uchodząca również do Dunajca. Stanowi ona granicę między Beskidem Sądeckim, a Niskim. Całkowita długość rzeki wynosi 32,3 km. We wschodniej części powiatu płynie Biała (na terenie powiatu 34,5 km), uchodząca do Dunajca na terenie powiatu tarnowskiego. Resztę cieków wodnych stanowią liczne górskie potoki i rzeczki spływające do Popradu, Kamienicy lub bezpośrednio do Dunajca. Rzeki Sądecczyzny charakteryzują się nieregularnością przepływów, co wynika w głównej mierze z różnych poziomów opadów i warunków ukształtowania terenu. Gęstość stałej sieci rzecznej ustalona na podstawie mapy zawartej w Atlasie Hydrologicznym Polski (1987) wynosi na terenie powiatu nowosądeckiego około 1,5 km/km2. Spadek Dunajca 0 między Kościeliskiem i ujściem Popradu niewiele przekracza 3 /00, zbliżony do tej wartości jest spadek Popradu między Muszyną i ujściem rzeki. Spadek Kamienicy Nawojowskiej na 0 całej jej długości wynosi średnio 16 /00. Natomiast spadki dopływów tych rzek przekraczają 0 0 już 50 /00, a niektórych nawet 100 /00. Jeszcze większe spadki mają potoki wypływające spod Radziejowej i Przehyby. Potoki i rzeki na terenie powiatu są zasilane wodami gruntowymi, roztopowymi i deszczowymi. Sezonowy rozkład zasilania cieków przez te rodzaje wód zmienia się ze wzrostem wysokości n.p.m. Obserwowane zmiany przepływu potoków i rzek stanowią efekt sumarycznego zasilania przez wymienione rodzaje wód. Największy udział w zasilaniu cieków na tym obszarze mają wody deszczowe (ponad 50 %) co tłumaczy szybkie formowanie się wezbrań. Wody gruntowe stabilizujące przepływ cieków uczestniczą tylko w 30 – 45 % w odpływie, a lokalnie nawet w mniejszym stopniu. 6 Plan Rozwoju Lokalnego dla Powiatu Nowosądeckiego