View metadata, citation and similar papers at core.ac.uk brought to you by CORE ------------^ i--------------------------provided 10-1 by Istanbul • 1949 Sehir ———.University Repository Geçmiş zamanlarda Çamlıeaya dair... Eski Çamlıcada köşkler - Güzelliğe meclûp padişah - Sadrâzam kellesinin satırdan kurtuluşu — II. ei Mahmut ve Çamlıcada mehtap afalar mı dinçti, mideler mi kasrında, Sultan ve kocası Mehmet K sağlamdı bilmem eskiden Ali paşa uzun müddet oturmuşlar­ sayfiye edilirdi. Malûmya iyi mey­ dır. Çok kıymetli tablolar, antika ve, ağacının altında yenir. vazolar, nadide oda takımları, zen­ Çeşitli su kaynaklan, geceleri se­ gin kumaş perdelerle döşenmiş o- rin olan güzel havası ve mümbit lan Valde bağı kasrı; her gidenin : toprağı ile Çamlıca da evvelleri en gözünü kamaştırmıştır. Büyük Çam- | gözde sayfiyelerden biri idi. lıcadaki, Şekzade Yusuf İzzettin e- Karacaahmedin koyu yeşil bir çu­ fendiye ait köşklerin en büyüğü, hayı andıran selvi oymasının arka­ 2 inci Mahmudun gözdelerinden sından yükselen Çamlıca tepesi gü- «Tiryal» Hatun için yapılan köşk­ j neşin koyu kurşuni renge boyadığı tür. Hazinei hassa arazisi içinde ya­ İstanbul yakasına sakin bir eda ile pılmış olan bu köşk, sonradan 2’in­ | göz kırpar. Grupla beraber yer yer ci Abdülhâmit tarafından İzzettin e- i bakırlaşan Üsküdar evlerinin cam­ feııdiye verilmiştir. 2’inci Abdülhâ- ları arkasından Kalaımşa, Beylerbe­ midin tahta çıktığı gün, fenerlerle yine kadar kollarını açarak geri­ donatılan Çamlıca tepesi; cumaları. nen bu edalı tepeciğin çevresindeki İstanbul halkı ile dolup boşalan Nr grup halesi; akşamlan, başına bir mesire yeri olmuştur. gelincik çelengi koyarak onu selâm­ Hekimbaşı Abdülhalik Mollanın, larken. Tommkta ay kendini göste­ Sami paşanın 3’üncü Selim ricalin­ rir.... den Kâhya Reşit efendiden satın Av merakı ile şöhret bulan avcı aldığı köşk, Çamlıcanın muhteşem Sultan Mehmet Çamlıca kırlarında köşklerinden biridir. Kısıklı camii- avlandığı bir sırada, kana kana su nin arkasındaki Öküz Mehmet paşa içtiği kaynağın bulunduğu yere bir köşkü; bağlı, bol meyve ağaçlı bir çeşme yaptırılmasını emir buyur­ köşktür. Kısıklı yolu üzerinde Viya muş: böylece, yapılan küçük Çam- na sefiri Arif bey ile kardeşi ®. \ lıca çeşmesi etrafı yazları bir gezi ver beyin köşkü, etrafa hâkim bü­ yeri olmuştu.. yücek köşklerdendir. Fıstık ağaç­ 3'üncü Selim devrinde Küçük ları ile etrafı çevrilmiş olan Müşir j ve Büyük Çamlıca da Kâğıthane Bo- Derviş paşanın kayın biraderi Nu­ I ğaziçi gibi önde gelen mesire yer- ri paşanın köşkü bol odalı yapılan | leri arasına karışmıştır. 3'üncü Se­ dandır. Jön Türklere karşı muhale limden beri gelen garplılaşma te­ feti ile tanınmış Remzi paşanın mayülüne taraftar olan 2’inci Mah­ köşkü Kısıklı yolu üzerindeki ince mut (1784/1834), devlet işlerini ye- yapılı zarif binalardandır; Mekke i ni bir nizama sokarken, evvelâ keıı- emiri Şerif Ali Haydar paşa, ölün­ ! di kıyafetini değiştirmekle işe baş­ ceye kadar bu köşkte oturmuştur. lamıştır. Amcası Selim gibi ıslâhat Esma Sultan kasrının arkasına dü­ taraftarı olan 2’inci Mahmut, otuz şen Bektaşi tekkesinin sırasındaki bir yıllık saltanat hayatı oldukça Necip Mollanın köşkü; üzüm bağla­ dağdağalı geçmiştir. Alemdar Mus­ rı, mevye ağaçlan ile meşhur olup, tafa paşa ile beraber ordunun ıslâ­ sonradan Şehzade Seyfeddin efendi , hatını hazırlamış, yenilik taraftarı tarafından kiralanmıştır. Posta Tel \ olmıyaıı ülemaya ve yeniçeri ocağı- graf umum kontrolü olan ve Avru \ 1 na karşı Alemdarı müdafaa etmiş, pada ilk, tahsil gören Türklerden 1 Avrupa memleketlerinde daima bir Lebip beyin köşkü, yine Çamlıca- I i elçi bulundurmak kararını ittihaz et nın zarif binalarmdandır. Lebip bey miştir. Kabakçı isyanında amcası Se- ayrıca köşkün muazzam bahçesinin | lim, tahttan inince veliaht olan ve şark tarafında bir müteala köşkii / nihayet 29 yaşında tahta geçen 2'in yaptırmıştır. Zengin kitaplarla süs- / ci Mahmut’un yenileşme yolundaki Ki olan Adana valisi Bahri paşa, bu hareketleri bazı ulema tarafın­ profesör Müşir Nafiz paşa, Rauf pa dan hoş karşılanmamış ve «gâvur şa, Çerkez İsmail paşazade Ali İh padişah» ismi verilmiştir. Kara kuv san bey, Menemenli Tahir bey, Ah­ veti nerde gördüyse fırsat buldukça met Celâletlîn pa^ar'TüiiûSu Mah ezen 2'iııcı Mahmut, tebdili kıyafet­ mut paşa, Maliye nazın Mısırlı le İstanbul sokaklarını dolaşarak Mustafa paşa, Erkânı Harbiyei U- halkın yaşayışını yakından görmeyi mumiye Müşürü İbrahim Etem pa-l pek seven bir insandr. Musikiye şa, Müşür Namık paşazade Cemil zevk ve sefaya meyil gösteren 2’inci paşa, Sadrazam Fuat paşa, Sultan Mahmut .zaman zaman yorgun dü­ Mecidin kızı Seniha Sultan, Adile şünce, pek sevdiği Çamlıcadaki Es­ Sultan ve damat Mahmut paşa, Ve­ ma Sultan köşküne gider; saz, söz li paşa, Tevfik Amir bey, Hafız Rı­ ve mehtap âlemleri ile yorgunluğu­ za, Serasker Rıza paşa, Neşet paşa, nu gidermiye çalışırdı. Bu hâl vezir Mehmet Reşadın cebi hümayun kâ­ ve vüzeranın da Çamlıcaya rağbet tibi Hacı Hakkı beyin babası İbra­ göstermesine vesile olmuştur. Ka­ him beyin köşkleri gibi Libade dın ve erkeğin birlikte gittiği bu ge Küçük ve Büyük Çamlıcada ahşap ziler garplışlaşma hareketinin İçti­ mimarimizin hususiyetlerini taşıyan maî sahadaki ilk kıpırdamaları ara­ birçok köşkler vardır. Bağ, meyve a- sındadır. ğaçlan, büyük havuzlar, bostanlav- Musikinin, tabiatiıı, velhasıl her la çevrili büyük bahçelerin içerisi­ güzel şeyin meftunu olan İkinci ne inşa edilmiş olan bu köşkler, Mahmut, devlet işlerinde gösterdiği eski yaşayışta daima bir rahatlık kayıtsızlığından dolayı Sadrâzamı arandığını, göz zevkinin ve sıhhatin Rauf Paşaya karşı gazaba gelmişti. ön plânda tutulduğunu bize göste­ Kelle gidiyordu. Fakat, Paşanın gös­ rir. Geniş bir aile çevresinin barın terişli hali, zarafetle imtizaç eden dığı bu köşkler ahşap Türk sayfi­ müsait intiba uyandırıcı tavrı gözle­ ye mimarisinin bütün hususiyetleri ri önüne gelen padişah, sakinleşti ve ni taşırlar. Paşanın kellesini omuzlan üzerinde Tomruk, Küçük Çamlıca. Büyük bıraktı. Ve affettiğini, yeniden il­ Çamlıca, Kısıklı, Tantavi, Demirci, tifatına mazhar kıldı. Müftü, Koru. Şckerkaya, Ömerli, Ha Tarihte «adlı» vaside de anılan ııımnine gibi onbeşi aşan memba İkinci Mahmut, «Derseadet» in ta­ suyuna sahip olan Çamlıca, her biat güzellikleri arasında en ziyade çeşit meyve ağaçları, verimli bos Çamlıcadan görünüşü tercih etmişe tanları kuvvetli havası ile dün ol­ benzer; çünkü doya doya mehtap duğu kadar bugün de güzeldir ve «seyrü temaşa» etmek için, sık sık bir sıhhat kaynağıdır. Burada tabi­ ve en çok oraya giderdi. at, her hali ile verimlidir. 19’uncu asır sonrası, Çamlıca git Fakat bir dantela gibi uzanan Bo tikçe rağbet bularak, büyük, küçük gaza kuş bakışı bakan bugünkü yapılarla daha mamur bir hale gel­ çamsız Çamlıca tepesi acaba bir miştir. Sultan Aziz tarafından satın üzüntü ile mi baharı beklemekte­ alınarak Sultan Mahmudun kızı Adi­ dir.? le sultana hediye edilen Valde bağı \. ENDERUNLUOĞLU I ' ' ' Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi.