ECREG STUDIES Vol. 10, No. 1, 2017 ECONOMIC AND REGIONAL STUDIES www.ers.edu.pl STUDIA EKONOMICZNE I REGIONALNE PDF OPEN ACCESS eISSN 2451-182X ISSN 2083-3725 Volume 10, No. 1, 2017 SPATIAL AND FINANCIAL ASPECTS OF A PROTECTED AREA Authors’ contribution/ FUNCTIONING – THE CASE OF THE GORCE NATIONAL PARK Wkład autorów: A. Zaplanowanie badań/ Study design PRZESTRZENNE I FINANSOWE ASPEKTY FUNKCJONOWANIA OBSZARU B. Zebranie danych/ CHRONIONEGO NA PRZYKŁADZIE GORCZAŃSKIEGO PARKU NARODOWEGO Data collection C. Analiza statystyczna/ Alina Kulczyk-Dynowska , Grzegorz Gaura Statistical analysis 1(A,B,C,D,E,F,G) 2(A,B,C,D,E,F,) D. Interpretacja danych/ Data interpretation 1 E. Przygotowanie tekstu/ Wrocław University of Environmental and Life Sciences Manuscript preparation 2 Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu F. Opracowanie Gorce NationalSpatial Park/Gorczański and financial aspects Park Narodowy of a protected area functioning – the piśmiennictwa/ case of the Gorce National Park/ Przestrzenne i finansowe aspekty funkcjonowania obszaru chronionego na Literature search przykładzieKulczyk-Dynowska Gorczańskiego A, Gaura Parku G. (2017), Narodowego G. Pozyskanie funduszy/ Funds collection . SummaryEconomic and Regional Studies. Vol. 10, No. 1, pp. 62-74. Subject and purpose of work: ORIGINAL ARTICLE The Gorce National Park (GNP) represents the object of the study. The Materialspurpose of and the articlemethods: is to present the GNP in the category of an area and in the category of an active JEL code: Q01, R10 managing unit. Empirical research was conducted (2008-2014) based on the data collected Submitted: from the GNP financial and accounting records and the Central Statistical Office. The degree of tourism September 2016 function, carried out by the territorial municipalities connected with the GNP, was studied (Baretje Accepted: and Defert index and Charvat index were calculated) and also the analysis of the GNP activities was December 2016 Results:conducted. Both the relevant literature query and the analysis of development strategies prepared by the territorial municipalities connected with the GNP were conducted. Tables: 7 It was found that the tourist function constitutes an important, however, not the primary function Figures: 1 for the analysed municipalities, whereas the initiated activities (both on the part of municipalities and References: 23 the GNP) indicate the desire for its intensification. The GNP has assets exceeding the value of PLN 17 Conclusions:million, offers jobs for the team whose total annual remuneration is almost PLN 2,5 million and the total annual costs for the last audited year amount to PLN 7,5 million. The described protected area constitutes the example of proper coexistence of human economic activity and nature. The GNP remains a significant entity of the local economic life scene which Keywords:increases tourist attractiveness of the Gorce Mountains. protected area, tourist function, space management, local economy Streszczenie Przedmiot i cel pracy: ORYGINALNY ARTYKUŁ Materiały i metody: Przedmiotem badań jest Gorczański Park Narodowy (GPN). Celem artykułu jest NAUKOWY przedstawienie GPN w kategorii obszaru i w kategorii aktywnej jednostki gospodarującej. Badania empiryczne (okres 2008-2014) przeprowadzono w oparciu o dane po- chodzące z ewidencji finansowo-księgowej GPN oraz Głównego Urzędu Statystycznego. Zbadano sto- Klasyfikacja JEL: Q01, R10 pień pełnienia funkcji turystycznej przez gminy terytorialnie z GPN powiązane (obliczono wskaźniki Ba- Wyniki:retje’a i Deferta oraz Charvata) oraz dokonano analizy działalności GPN. Wykonano stosowną kwerendę Zgłoszony: biblioteczną i analizę strategii rozwoju gmin terytorialnie powiązanych z GPN. wrzesień 2016 Ustalono, że funkcja turystyczna stanowi ważną, lecz nie wiodącą funkcję dla badanych gmin, Zaakceptowany: a podejmowane działania (zarówno ze strony gmin jak i GPN) wskazują na chęć jej intensyfikacji. GPN grudzień 2016 posiada majątek przekraczający wartość 17 mln zł, stanowi miejsce pracy dla zespołu, którego suma Wnioski:wynagrodzeń rocznych zbliża się do kwoty 2,5 mln zł, a suma rocznych kosztów za ostatni badany rok Tabele: 7 opiewa na kwotę 7,5 mln zł. Rysunki: 1 Opisywany teren chroniony stanowi przykład właściwej koegzystencji aktywności gospodar- Literatura: 23 czej człowieka i przyrody. GPN jest znaczącym podmiotem lokalnej sceny życia gospodarczego podno- Słowaszącym kluczowe: atrakcyjność turystyczną Gorców. Address for correspondence/ Adres korespondencyjny: dr Alina Kulczyk-Dynowska, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Katedra Gospodarki obszar chroniony, funkcja turystyczna, zarządzanie przestrzenią, gospodarka lokalna Przestrzennej, ul. Grunwaldzka 55, 50-375 Wrocław, Polska; tel: +48 71 320 54 09; e-mail: [email protected]; mgr inż. Grzegorz Gaura, Gorczański Park Narodowy; tel.: +48 18 331 72 07; e-mail: [email protected] Journal indexed in/ Czasopismo indeksowane w: Copyright: AgEcon Search, AGRO, BazEkon, Index Copernicus Journal Master List, ICV 2015: 81,26; Polish Ministry of Science and Higher Education 2016: 9 points/ AgEcon Search, AGRO, BazEkon, Index Copernicus Journal Master List ICV 2015: 81,26; Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego 2016: 9 punktów. © 2016 Pope John Paul II State School of Higher Education in Biała Podlaska, Alina Kulczyk-Dynowska, Grzegorz Gaura. All articles are distributed under the terms of the Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) License (http://creativecommons.org/licenses/by- nc-sa/4.0/), allowing third parties to copy and redistribute the material in any medium or format and to remix, transform, and build upon the material, provided the original work is properly cited and states its license. 62 Spatial and financial aspects of a protected area... Przestrzenne i finansowe aspekty funkcjonowania... Introduction Wstęp National parks have financial means at their Parki narodowe dysponują środkami finansowy- disposal, play the role of investors and employers and mi, pełnią rolę inwestora i pracodawcy, a przez to thus represent lawful participants of economic life. In są pełnoprawnym uczestnikiem życia gospodarcze- this context it should be emphasized that the national go. W tym kontekście warto podkreślić, że wiodą- parks’ own revenues constitute a major part of their cą część przychodów parków narodowych stanowią income (36%), the state budget provides only 33%, przychody własne (36%), budżet państwa zapewnia 11% comes from the EU funds, the other sources, jedynie 33% przychodów, fundusze europejskie 11%, which amount to 20%, take predominantly the form pozostałe źródła obejmujące 20% stanowią głównie of grants originating from national funds (Babczuk, dotacje pochodzące z funduszu krajowych (Babczuk, Kachniarz 2015). It is nature rather than economic Kachniarz 2015). Najważniejszym kapitałem i sensem activity which represents the most important capital funkcjonowania parków narodowych jest nie aktyw- and hence the sense of national parks functioning. ność gospodarcza a przyroda. Przestrzeń chroniona Protected area does not constitute the autarkic nie stanowi przestrzeni autarkicznej – stale wymie- area – it continuously exchanges values with its nia wartości z otoczeniem. Istniejące na terenie chro- environment. Administrative borders within the nionym granice administracyjne można utożsamiać protected area can be identified with emphasizing z podkreśleniem związku pomiędzy obszarem chro- the existing relationship between the protected nionym a gminami. Mając powyższe na uwadze w ni- area and municipalities. Having the aforementioned niejszym artykule przedstawiono także wybrane facts in mind the article also presents the selected informacje dotyczące gmin terytorialnie z Gorczań- information referring to the municipalities which are skim Parkiem Narodowym (GPN) powiązanych. Oce- territorially connected with the Gorce National Park niając związki parków narodowych z ich otoczeniem (GNP). While evaluating the relationships between warto zwrócić uwagę na to, że literatura przedmiotu national parks and their environment attention przedstawia park narodowy jako przykład produktu should be paid to the fact that the subject literature turystycznego – produktu rozumianego jako zdeter- presents a national park as an example of a tourist minowany geograficznie produkt o charakterze po- product – the product approached as a geographically wierzchniowym, złożony z wybranych elementów determined product of spatial nature, made up potencjału turystycznego (lub istniejących produk- of the selected tourism potential components (or tów prostych) danego obszaru, połączonych nad- the existing simple products) characteristic for rzędną ideą decydującą o jego oryginalności, odręb- a particular area, connected by the primary idea ności i atrakcyjności rynkowej (Zwadka 2014). Parki deciding about its originality, distinctiveness and narodowe obejmują tereny sąsiadujące z terenami market attractiveness (Zwadka 2014). National wiejskimi i w dużej mierze oddziaływają na procesy parks cover the areas adjacent to rural ones and exert tamże zachodzące. Dywersyfikacja gospodarki wiej- major impact on the processes occurring there. The skiej jest procesem wielopoziomowym, wieloaspek- diversification of rural economy is a multi-level and towym, odbywa się z udziałem wielu aktorów (Uglis multi-faceted process carried out with many actors 2012). Jednym z nich może być – a w badanym przy- participating (Uglis 2012). One of them can take the padku jest