2 3 GOYA ZAMANININ TANIĞI Gravürler ve Resimler GOYA WITNESS OF HIS TIME Engravings and Paintings Sergi Kataloğu Exhibition Catalogue Pera Müzesi Yayını Pera Museum Publication 55 İstanbul, Nisan April 2012 ISBN:........................... Küratörler Curators: Marisa Oropesa Maria Toral Yayına Hazırlayanlar Editors: Witness of Teşekkürler Acknowledgements: Zamanının Tanığı Begüm Akkoyunlu Ersöz Tania Bahar Museo de Bellas Artes de Bilbao His Time Soprintendenza Speciale per il Polo Museale Fiorentino, Gravürler ve Resimler Yayın Koordinatörü Publication Coordinator: Galleria degli Uffizi Zeynep Ögel Fundación de Santamarca y de San Ramón y San Antonio Engravings Fundación Zuloaga Proje Asistanı Project Assistant: Colección Joaquín Rivero Selin Turam and Paintings Miriam Alzuri Çeviriler Translations: Placido Arango Lucia Cabezón İspanyolca-Türkçe Spanish-Turkish Valentina Conticelli Roza Hakmen Teresa García Iban Çiğdem Öztürk Anna Gamazo Adolfo Lafuente Guantes İspanyolca-İngilizce Spanish-English Vanessa Mérida Alphabet Traducciones Fernando Molina López Antonio Natali İtalyanca-Türkçe Italian-Turkish Ignacio Olmos Kemal Atakay Marilyn Orozco José Remington İtalyanca-İngilizce Italian-English Helena Rivero Spaziolingue Milan Margarita Ruyra Ana Sánchez Lassa Türkçe Düzelti Turkish Proofreading: Ignacio Suarez-Zuloaga Müge Karalom Laura Trevijano Grafik Tasarım Graphic Design: Instituto Cervantes, Madrid TUT Ajans, www.tutajans.com Víctor García de la Concha, Montserrat Iglesias Santos, Juana Escudero Méndez, Ernesto Pérez Zúñiga, María José Magaña Renk Ayrımı ve Baskı Color Separation and Printing: Clemente, Diana Prieto Martin Mas Matbaacılık A.Ş., www.masmat.com.tr Kağıt Hane Binası, Hamidiye Mahallesi Instituto Cervantes, İstanbul Soğuksu Cad. 3, Kağıthane 34408 İstanbul-Türkiye Antonio Gil de Carrasco, Miguel Grajales Pedrosa, Ana Lobato T +90 212 294 10 00 / F +90 212 294 90 80 Sánchez © Suna ve İnan Kıraç Vakfı, Pera Müzesi İspanya Büyükelçiliği, Ankara Embassy of Spain in Ankara Meşrutiyet Caddesi No: 65, 34443, Tepebaşı, İstanbul Cristóbal González Aller, Carlos Ruiz González www.peramuzesi.org.tr İspanya Konsolosluğu, İstanbul General Consulate of Spain in İstanbul Bu katalog, 19 Nisan 2012 tarihinde Suna ve İnan Kıraç Vakfı Aurelio Pérez Giralda Pera Müzesi’nde açılan “GOYA, ZAMANININ TANIĞI Gravürler ve Resimler” sergisi için hazırlanmıştır. İşbirliğiyle Katkılarıyla This catalogue has been prepared for the exhibition “GOYA, In collaboration with In contribution with WITNESS OF HIS TIME Engravings and Paintings” opening on 19 April 2012 at the Suna and İnan Kıraç Foundation, Pera Museum. 8 8 İçindekiler Sunuş Foreword Suna, İnan & İpek Kıraç Suna, İnan & İpek Kıraç Contents 10 10 Modernlik, Francisco de Goya Modernity, Francisco de Goya Marisa Oropesa Marisa Oropesa 16 16 Goya, Evrensel Ressam Goya, Universal Painter Wifredo Rincón García Wifredo Rincón García 58 58 Hayal ve Akıl: Fantasy and Reason: Goya, Ressam ve Gravürcü Goya, Painter and Engraver Ricardo Centellas Salamero Ricardo Centellas Salamero 65 65 Katalog Catalogue Resimler 66 Paintings 68 Gravürler 128 Engravings 128 Kapriçyolar 131 Caprichos 131 Savaşın Felaketleri 213 Disasters of War 213 Boğa Güreşi 295 Tauromaquia 295 Atasözleri ya da Zırvalar 337 Proverbs or Folies 337 357 357 Yaşamöyküsü ve Zamandizin Biography and Timeline 370 370 Ensayos en Español Ensayos en Español 2012 BAHARINI BÜYÜK USTA GOYA’NIN GRAVÜR VE THE PLEASURE OF WELCOMING THE SPRING OF 2012 RESİMLERİYLE KARŞILAMANIN MUTLULUĞU WITH THE ENGRAVINGS AND PAINTINGS OF GREAT Sunuş MASTER GOYA Pera Müzesi açıldığından bu yana geniş bir yelpazede düzen- lediği sergilerle, Rembrandt, Miró, Chagall, Picasso gibi dünya Pera Museum has brought together art lovers with the works sanatının kilometre taşı niteliğindeki ustalarının eserlerini ül- of outstanding masters of world art, such as Rembrandt, Miró, Foreword kemiz sanatseverleriyle buluşturdu; desenden gravüre ve resme Chagall, and Picasso, through the broad range of exhibitions or- uzanan değişik seçkilerle, özenle hazırlanan kataloglarla, çocuk ganized since its inauguration. With diverse selections extend- eğitim programları, konferans ve panellerle, film gösterimleriy- ing from drawings and engravings to paintings, meticulously de- le, bu sanatçıları ülkemiz sanatseverlerine tanıtmaya çalıştı. signed catalogues, educational programs targeting children, Pera Müzesi bu kez de, dünya sanatının İspanya’dan yetişen conferences, panels, and film screenings, the Museum has bir büyük ustasını konuk ediyor: Francisco José de Goya y Luci- strived to introduce renowned artists to art lovers of Turkey. entes. This spring, Pera Museum welcomes a great Spanish master Büyük bir ressam ve dünyanın en büyük gravür ustaların- of world art: Francisco José de Goya y Lucientes. dan biri olan Goya, Kapriçyolar, Savaşın Felaketleri, Boğa Güreş- Comprised of the most famous engraving series entitled Ca- leri ve Atasözleri ya da Zırvalar başlıklı en ünlü gravür serileri ve prichos, Disasters of War, Tauromaquia and Proverbs or Follies, seçme resimlerinden oluşan Goya, Zamanının Tanığı: Gravürler as well as selected works of this exceptional printmaker and ve Resimler sergisiyle, ülkemiz sanatseverleriyle bu kapsamda painter, the exhibition entitled, Goya, Witness of His Time: En- ilk kez Pera Müzesi’nde buluşacak. gravings and Paintings will present the genius of Goya to art lov- 230 eserden oluşan bu denli geniş bir Goya sergisinin ülke- ers of Turkey in such a comprehensive way, for the first time at miz sanat çevrelerinde olduğu kadar dünyada da ilgi uyandıra- Pera Museum. Suna, İnan & İpek Kıraç cağı düşüncesindeyiz. We believe that this extensive Goya exhibition of 230 select- Suna ve İnan Kıraç Vakfı Pera Müzesi’nin Instituto Cervan- ed works will draw the attention of the art circles both in Turkey tes İstanbul işbirliğiyle İspanya’dan Bilbao Güzel Sanatlar Mü- and abroad. zesi ve Santamarca Vakfı koleksiyonları, özel koleksiyonlar ve Brought to life through the collaboration of Suna and İnan İtalya’da Uffizi Müzesi’nden gelen eserlerle, İspanya’nın önemli Kıraç Foundation Pera Museum, Instituto Cervantes İstanbul, küratörlerinden Marisa Oropesa ve Maria Toral ile birlikte ger- and renowned Spanish curators Marisa Oropesa and Maria Toral çekleştirdiği bu serginin 2012 yılının baharına farklı bir renk with works on loan from the collections of Bilbao Museum of getirmesini diliyoruz. Fine Arts, Santamarca Foundation, private collections from Ve diliyoruz ki, serginin Savaşın Felaketleri bölümünde yer Spain, and the Uffizi Museum in Italy, we believe that this exhi- alan eserlerin verdiği mesaj, ülkemizde, bölgemizde ve dünyada bition will add a unique color to the spring of 2012. “barış”ın önemini daha da iyi anlamamıza yardımcı olsun, It is our hope that the message conveyed by the works includ- “barış”a ışık tutsun. ed in the Disasters of War section of the exhibition will help us Bu vesileyle, başta bu projedeki en büyük destekçimiz Insti- understand the importance of “peace” in our country, our re- tuto Cervantes İstanbul’a, İspanyol Büyükelçiliği’ne ve serginin gion, and in the world, and will thus light the way for “peace.” gerçekleşmesine katkıda bulunan tüm kişi ve kuruluşlara içten We would like to take this opportunity to extend our heartfelt teşekkürlerimizi sunuyoruz. thanks to Instituto Cervantes İstanbul, our biggest support in this project, to the Spanish Embassy, and all individuals and or- ganization that contributed towards this endeavor. 8 9 Sanatçıların büyük çoğunluğu, 18. yüzyıla kadar aynı sanat- Up to the 18th century, most artists followed the same artistic sal şemaları izledi. Usta sanatçılar, kalıplaşmış yargıları ve gele- guidelines. Rarely were masters able to break away from the ste- Modernlik, neğin dayatmalarını ancak sayılı istisnai durumda yıkabilmiş- reotypes and conventionalisms of their time. Da Vinci, Rem- ti. Da Vinci, Rembrandt ya da Velázquez, kendi dönemlerinde brandt or Velázquez are examples of artists that were able to Francisco de Goya yeni yollar açmayı becerebilmiş birkaç sanatçı arasında yer alır- create new paths in the art of their time and today they are still ken, bugün de geçerliliklerini koruyor ve onları Olimpos influential, offering inspiration for artists, as if they were the Dağı’ndaki müzlerle bir tutan sanatçılar için ilham kaynağı ol- Muses of Olympus. The Spaniard painter, Francisco de Goya mayı sürdürüyorlar. İspanyol ressam Francisco de Goya da (1746-1828), is one of those artists who awakens from lethargy (1746-1828) uyuşukluktan silkinerek dur durak bilmeden yeni and tirelessly searches for new modes of expression. The new Modernity, sanatsal yollar arayan bu sanatçılardan biri. Gelenekleri boza- route he embarks on, which means breaking away from classical rak izlediği bu yeni rota, onu sanat tarihinde belirli bir zamanla conventionalisms, puts him in an exclusive group of artists that Francisco de Goya sınırlandırılamayacak seçkin sanatçılar grubuna dahil ediyor. can be considered timeless. Francisco de Goya akademik bir eğitim aldı; bu eğitimi, gi- Francisco de Goya received academic training that he com- derlerini kendi karşıladığı ve dönemin ressamları arasında âdet pleted with an obliged trip to Italy, which was common for paint- haline gelen zorunlu İtalya seyahatine çıkarak tamamladı. Ve- ers in his time and which he financed on his own. Travelling to nedik ve Roma gibi şehirleri gezdi, kendisine teknik bakımdan different cities such as Venice or Rome, he viewed in situ