Vlado Gotovac - ideje i život Zoričić, Filip Doctoral thesis / Disertacija 2021 Degree Grantor / Ustanova koja je dodijelila akademski / stručni stupanj: University of Split, Faculty of Humanities and Social Sciences, University of Split / Sveučilište u Splitu, Filozofski fakultet Permanent link / Trajna poveznica: https://urn.nsk.hr/urn:nbn:hr:172:388055 Rights / Prava: In copyright Download date / Datum preuzimanja: 2021-09-23 Repository / Repozitorij: Repository of Faculty of humanities and social sciences Sveučilište u Splitu FILOZOFSKI FAKULTET Filip Zoričić VLADO GOTOVAC – IDEJE I ŽIVOT DOKTORSKI RAD Mentor 1: dr.sc. Vjeran Pavlaković, izv. prof. Mentor 2: dr.sc. Inoslav Bešker, red. prof. Split, 2021. University of Split FACULTY OF HUMANITIES AND SOCIAL SCIENCES Filip Zoričić VLADO GOTOVAC – IDEAS AND LIFE DOCTORAL THESIS Supervisor 1: Prof. Vjeran Pavlaković, PhD Supervisor 2: Prof. Inoslav Bešker, PhD Split, 2021 Sadržaj 1. Uvod .................................................................................................................................... 4 1.1 Razlozi za Gotovčevu političku biografiju .................................................................. 4 1.2 Polazišta i metode ........................................................................................................ 8 1.3 Osnovne crte rada ........................................................................................................ 9 1.4 Nacionalno pitanje ....................................................................................................... 9 1.5 Dosadašnja istraživanja i građa ................................................................................. 17 1.6 Izvori i dosadašnje spoznaje ...................................................................................... 18 2. Odrastanje i početak stvaranja .......................................................................................... 21 2.1 Djetinjstvo ................................................................................................................. 21 2.2 Gimnazijski dani i fakultet ........................................................................................ 24 3. Novinar, pjesnik i filozof .................................................................................................. 29 4. Na putu prema Hrvatskom proljeću .................................................................................. 41 4.1 Povijesni kontekst ...................................................................................................... 41 4.2 Iz pjesništva u masovni pokret .................................................................................. 57 5. Društvena uloga i misao (1967.-1972.) ............................................................................. 60 5.1 Praxis ......................................................................................................................... 61 5.2 Jezični sukobi i „Deklaracija“ ................................................................................... 65 5.3 Autsajderski fragmenti .............................................................................................. 70 5.4 „Slučaj Žanko“ .......................................................................................................... 76 5.5 Matica hrvatska i Hrvatski tjednik............................................................................. 79 5.6 Kraj Hrvatskog tjednika i početak progona ............................................................. 104 6. Politički procesi .............................................................................................................. 107 6.1 Prvi proces ............................................................................................................... 108 6.2 Okolnosti prvog procesa protiv Vlade Gotovca ...................................................... 127 6.3 Drugi proces ............................................................................................................ 143 7. Epilog .............................................................................................................................. 150 8. Zaključak ......................................................................................................................... 167 8.1 „Hrvatska šutnja“ i razdoblje nakon „Hrvatskoga proljeća“ ................................... 167 8.2 Titova smrt i „jesen“ Jugoslavije ............................................................................. 171 8.3 Višestranačje, stvaranje neovisne Hrvatske i Domovinski rat ................................ 173 8.4 Hrvatska neovisnost, do političkih promjena 2000. godine .................................... 177 8.5 O Gotovcu................................................................................................................ 178 2 9. Prilozi .............................................................................................................................. 185 9.1 Popis izabranih djela Vlade Gotovca ....................................................................... 185 9.2 Popis izabranih djela o Vladi Gotovcu .................................................................... 186 10. Bibliografija .................................................................................................................... 188 10.1 Časopisi i novine ..................................................................................................... 188 10.2 Snimci ...................................................................................................................... 190 10.3 Intervjui ................................................................................................................... 190 10.4 Literatura ................................................................................................................. 190 11. Sažetak ............................................................................................................................ 203 12. Summary ......................................................................................................................... 204 13. Autorov životopis ............................................................................................................ 205 14. Zahvale ............................................................................................................................ 210 3 1. Uvod Vlado Gotovac (Vladimir Gotovac, Imotski, 18.9.1930. - Rim, 7.12.2000.) bio je nekonvencionalan protagonist hrvatske političke, a i šire povijesne scene, naime literarne i filozofske. I u poetici i u politici nastojao je djelovati polazeći od etičkih imperativa. Poznat je njegov apel: „Čuvajte mi Hrvatsku od niskosti i mržnje.“1 Po svjetonazoru je Gotovac pripadao u malobrojan krug katoličkih intelektualaca liberalnog opredjeljenja. Njihov utjecaj je obično bio snažniji na području javne riječi2 nego u izravnome političkom djelovanju, ali Gotovac je prešao tu granicu kada je, kao glavni urednik Hrvatskog tjednika, svojim uvodnicima nastojao i politički artikulirati ono što je smatrao kolektivnim težnjama u tadašnjoj Hrvatskoj. Zbog toga je pretrpio tegobno političko zatočeništvo, radi toga se potkraj osamdesetih među prvima uključio u višestranačku politiku kao stranački prvak, saborski zastupnik i predsjednički kandidat. 1.1 Razlozi za Gotovčevu političku biografiju Politička biografija izrazito je stari književni žanr. U tome smislu sjećanje seže do biografija kraljeva Izraela i Jude u Starome Zavjetu. Kronološki, poznati su i Svetonijevi senzacionalistički Dvanaest careva i Plutarhovi Usporedni životopisi. Tada, kao i danas, političke biografije daju uvid i u općenite prilike u danom društvu, osim podataka o konkretnoj osobi. U suvremenoj političkoj biografiji autor pokušava unijeti život u arhivske dokumente, kao što su pisma, dnevnici i razni certifikati kako bi dali doprinos tumačenju života određene osobe kroz nezaobilazno subjektivnom i interpretativne metode. Svaka biografija, tako i ona politička, mora nužno uzeti u obzir sve one osobne, profesionalne i duhovne promjene koje je proučavana osoba prošla tijekom svoga života, kako uočava Tracey Arklay3. Najčešće primjećujemo pet vrsta biografskih radova: znanstvena kronika, intelektualna biografija, pisanje povijesti života, biografija memoara i narativna biografija. Naravno, sve te vrste mogu biti prisutne u nekome cjelovitu biografskom radu. 1 Zatvorski dnevnik 1972. 2 Tako su se profilirali, na primjer, Branimir Donat (Tvrtko Zane, 1934.-2010.), odnosno Zvonimir Berković (1928.-20009.) 3 Arklay, T., Political Biography: Its Contribution to Political Science, http://press- files.anu.edu.au/downloads/press/p69061/mobile/ch02.html (pristupljeno 20.8.2019.) 4 Znanstvena je kronika najčešća vrsta biografskog rada s naglaskom na povijesni prikaz života pojedinca, kronološkim redoslijedom. Intelektualna biografija ne poštuje nužno osnovnu kronološku strukturu i razvija narativ života kroz konceptualnu analizu uvjerenja, htijenja i ostvarenja subjekta u domeni ideja. Oblik biografskoga rada koji možemo definirati kao „pisanje povijesti života“ usko je povezan s metodologijom usmene povijesti i koristan je za istraživanje studija slučajeva. Memoaristička biografija, s druge strane, stavlja naglasak na biografove motive naspram subjekta istraživanja i stilskim prikazom razmišljanja biografa u odnosu na stvaran život subjekta. Posljednja vrsta, narativna biografija,